Dla gospodarek nie zawsze dobra jest natomiast przynależność do strefy euro, ponieważ – jak wskazują autorzy wielu analiz i opinii – EBC prowadzi błędną politykę. W minionym tygodniu analizowano także skuteczność polityk banków centralnych USA i Japonii.
Świat ostrzega Wielką Brytanię przed negatywnymi konsekwencjami Brexitu, tak gospodarczymi jak i politycznymi. Niemiecki minister finansów Wolfgang Schäuble zapowiedział, że Brexit, jeśli zostanie przyjęty przez Brytyjczyków, będzie kategorycznie przestrzegany przez Unię Europejską, bez taryfy ulgowej dla Wielkiej Brytanii, czyli bez umów jakie mają kraje EFTA. A były sekretarz amerykańskiego skarbu Larry Summers ostrzega, że Brexit spowoduje recesję Wielkiej Brytanii i Europy.
Wiodący tygodnik gospodarczy na świecie, brytyjski The Economist pisze w tym tygodniu, że w dobie Donalda Trumpa wyjście Wielkiej Brytanii z Unii będzie klęską liberalnego porządku jaki leży u podstaw dobrobytu Zachodu. Tygodnik, tak jak na bieżąco czyni to także Financial Times, obala mity zwolenników Brexitu i wskazuje, jak Brexit będzie wielkim osłabieniem gospodarczym i politycznym i dla Brytanii i dla Europy.
Mity zwolenników trwają jednak dość uparcie albowiem kwestia jaki wpływ na gospodarkę Wielkiej Brytanii miało i ma jej członkostwo w UE pozostaje dla Brytyjczyków kontrowersyjna. Zestaw badań, które obalają owe mity oferuje Center for Economic Policy Research prezentując wystąpienia z konferencji na temat Wielkiej Brytanii w Unii.
Generalnie „okazuje się”, że członkostwo w Unii Europejskiej przynosi wymierne korzyści. Na przykład Randolph Bruno z University College London prezentuje wymierne dane wskazujące, że członkostwo w UE podnosi średnio o 28 procent poziom inwestycji zagranicznych, który Wielka Brytania znacznie przekroczyła. John Springford z brytyjskiego Centre for European Reform udowadnia z kolei, że regulacje unijne nie tylko nie są „ciasnym kaftanem” i podnoszą koszty handlu, ale odwrotnie – koszty te obniżają. Peter Egger z zuryskiego ETH (Federalny Instytyt Technologii) przedstawia z kolei dowody na to, że dotacje unijne dla biednych regionów, jak na przykład Kornwalii, przynoszą tym regionom wymierne korzyści.
Desmond Lachman z American Enterprise Institute dając sumaryczny przegląd tego jak Brexit może wpłynąć na gospodarkę i wybory prezydenckie w USA pisze, że Wielka Brytania musi finansować najwyższy w powojennej historii deficyt na rachunku bieżącym – 7 procent PKB. A jednocześnie brytyjski sektor bankowy, który jest jednym z największych na świecie, ma ogromne zagraniczne depozyty. Finansowanie obydwu wymaga zaufania tak krajowych jak i zagranicznych inwestorów. Brexit zaufanie to zdaniem Lachmana podważy. Brexit może także zachwiać rynkami finansowymi zwłaszcza jeśli Europejski Bank Centralny i Bank Japonii będą próbować obniżać wartość swoich walut.
Wszystko to jest glebą dla populistycznej polityki. Potwierdza to historia ostatnich wyborów prezydenckich w Austrii, która o włos uniknęła wyboru populistycznego prezydenta z ksenofobicznej Partii Wolności, o czym pisze Dalia Marin, szefowa katedry międzynarodowej gospodarki na Uniwersytecie w Monachium.
Zdaniem Marin niebezpieczeństwo zaistniało z powodu słabości austriackiej gospodarki, którą spowodował niski poziom wykształcenia krajowej kadry. Austriacki biznes wobec słabości kadry krajowej przesunął inwestycje do krajów Europy Wschodniej. Jak zbadała Marin austriacki biznes zatrudniał w latach 1990-2001 pięciokrotnie więcej wykształconych wschodnich Europejczyków niż Austriaków. Teraz, paradoksalnie, Austria ma szansę – zdaniem Marin – na poprawienie gospodarczego wzrostu poprzez zatrudnianie wysoko wykwalifikowanej kadry pracowniczej. Niewykluczone, że swojej, jeśli będzie ją kształcić, ale przede wszystkim imigrantów, przeciwko którym występuje Partia Wolności.
Wynik brytyjskiego referendum pozostaje tymczasem wielką niewiadomą, a przewidywania dzielą się niemal równo. Badania opinii publicznej pokazują, że zwolennicy opuszczenia Unii mają większość, ale zakłady u bukmacherów wskazują 60 procent szans, że Brytyjczycy pozostaną jednak w Unii.
Bukmacherskie zakłady są popularne w Wielkiej Brytanii i jak dotąd były one znacznie bardziej trafne niż badania opinii publicznej. Tak było na przykład w przypadku głosowania w Szkocji w sprawie opuszczenia Wielkiej Brytanii. Kluczowym czynnikiem jest przekonanie bukmacherów, że niezdecydowani w ostatniej chwili zwykle przechodzą na stronę status quo.
Podobne przekonanie, że Wielka Brytania pozostanie w Unii zdaje się panować na rynkach finansowych i zwykle w takich sytuacjach konfrontacji z sondażami opinii publicznej (tak jak w przypadku niepodległości Szkocji czy Quebecu), rację mają rynki. Traderzy walut nie stawiają na turbulencje brytyjskiego funta. Podobnie wygląda zachowanie akcji firm. Miara zmienności (volatility) indeksu FTSE 100 spada od początku roku, co wskazuje, że inwestorzy nie przewidują znacznych fluktuacji wartości akcji. I wreszcie – wartość obligacji brytyjskiego rządu jest o całe 27 procent niższa od rekordowej ich wysokości w 2013 r.
Członkostwo w Unii Europejskiej jest korzystne gospodarczo, ale w w strefie euro – nie całkiem lub nie zawsze. Chodzi zwłaszcza o pozostawanie pod wpływem decyzji Europejskiego Banku Centralnego, który jest bezpośrednim winowajcą kryzysu ekonomiczny strefy euro – twierdzi ekonomista David Beckworth.
W analizie dla Centrum Mercatus Beckworth dowodzi, że kryzys został spowodowany nadmiernie rygorystyczną polityką monetarną Europejskiego Banku Centralnego. Powszechna opinia, iż kryzys został wywołany nagromadzeniem publicznego i prywatnego długu i wprowadzoną potem polityką austerity, czyli zaciskania pasa, jest zdaniem Beckwortha błędna. Kryzys uruchomiony został przez szok po tym jak EBC, pomimo gospodarczego załamania w początkach 2008 r., nie tylko utrzymał, ale podniósł stopy procentowe w lipcu na 4,25 proc. Po obniżeniu stóp na 2 lata, kryzys pogłębiło kolejne ich podniesienie w 2011 r.
W USA wiele krytyki dostało się znów Rezerwie Federalnej. Szefowa Rezerwy Janet Yellen zapowiedziała, że można liczyć się z dwiema podwyżkami stóp procentowych w tym roku, choć wobec nie najsilniejszych wyników amerykańskiej gospodarki i referendum w sprawie Brexit, mogą one nastąpić dopiero we wrześniu i grudniu. Yellen po raz pierwszy także zasygnalizowała możliwość rozważenia „helikopterowych” zrzutów pieniędzy gdyby amerykańska gospodarka podupadła.
Według badań prowadzonych na bieżąco przez American Institute for Economic Research załamanie nie wydaje się możliwe. Prognoza gospodarcza na resztę roku jest dla USA według AIER optymistyczna, co pokazuje wzrost takich wskaźników jak zamówienia na dobra konsumenckie, wydajność pracy, sprzedaż detaliczna czy rozpiętość rentowności obligacji skarbowych.
Nie wszyscy jednak tak uważają. Według zestawu 15 negatywnie świadczących o gospodarce USA faktów, sporządzonego przez ZeroHedge, katastrofa jest bliska i nieunikniona.
Nowe spojrzenie na politykę Rezerwy Federalnej daje natomiast Robert Johnson z finansowego instytutu CFA (Chartered Financial Analyst), który twierdzi, że jej decyzja o odłożeniu podwyżek dowodzi, iż bank nie daje sobie rady w walce ze strukturalnymi zmianami w USA, jakie hamują wzrost gospodarczy. Chodzi na przykład o zmiany demografii, które skutkują zmianą trendów konsumenckich, zmianami na rynku pracy etc. ZeroHedge oferuje też wykres z wyjaśnieniem, że Federalna Rezerwa straciła kontrolę nad rynkiem i gospodarką.
Wracamy do Desmonda Lachmana z American Enterprise Institute, który pisze także, że o ile decyzja Rezerwy Federalnej o odłożeniu podwyżki stóp z powodu niewiadomej na temat Brexitu jest zrozumiała, o tyle decyzja Banku Japonii o nie wprowadzeniu żadnych zmian wobec brytyjskiego referendum już nie jest. Ewentualny Brexit może pogłębić japońską deflację i przy wciąż słabych wynikach gospodarczych ponownie wtrącić Japonię w recesję.
Uwagi te wiążą się z ostrzeżeniem, że przy niskich stopach procentowych i polityce banków centralnych kupowania co tylko można, gospodarka świata stoi wobec niebezpieczeństwa braku międzynarodowej płynności finansowej. Analizę przedstawił na łamach Project Syndicate Barry Eicherngreen, professor ekonomii na Berkeley University.
Eichengreen przypomina, że „międzynarodowa płynność finansowa” to wysokiej jakości aktywa akceptowane na całym świecie przy płatnościach importowych i obsłudze długów zagranicznych. Te same instrumenty są obecnie wykorzystywane przez banki centralne interweniujące na rynkach walutowych. Ponaglanie amerykańskiego skarbu aby wygenerował więcej długu nie jest rozwiązaniem. Rodzi się pytanie czy płynność międzynarodową mogą uratować prywatne obligacje, na przykład dużych, dobrych przedsiębiorstw.
Na koniec zwięzłe streszczenie tego co to są negatywne stopy procentowe I jak skutkują.
Ciekawa jest też informacja o tym, że Kalifornia z 38,3 milionami mieszkańców prześcignęła w wynikach ekonomicznych Francję i jest obecnie szóstą co do wielkości gospodarką na świecie (po USA, Chinach, Japonii, Niemczech i Wielkiej Brytanii). W styczniu bieżącego roku Kalifornia prześcignęła Brazylię z pięciokrotnie większą populacją. Gospodarka Kalifornii, najbardziej zaludnionego stanu USA z PKB sięgającym 2,5 biliona dolarów, wzrosła w 2015 roku o 4,1 procenta. Dla porównania gospodarka całych USA wzrosła w tym czasie o 2,4 procenta, Francji o 1,1 proc. Kallifornia wytworzyła w 2015 roku więcej nowych miejsc pracy niż Floryda i Teksas (na 2 i 3 miejscu) razem wzięte. Warto pamiętać, że 4 z 10 największych firm na świecie ma swoje siedziby w Kalifornii.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
