Rozpad strefy euro pod lupą analityków

W wyniku niedawnych kłopotów hiszpańskich banków powrócił temat rozpadu strefy euro. W związku z powrotem tego wątku pięciu badaczy ze Swiss Economic Institute przeprowadziło ankietę wśród europejskich ekonomistów (konkretnie członków Association of European Conjuncture Institutes, AIECE) z prośbą o szacowanie prawdopodobieństwa rozwoju różnych alternatywnych scenariuszy.

Badanie zostało przeprowadzone w 21 krajach i dotyczyło 36 różnych instytucji. Pytania zawarte w ankiecie skupiały się między innymi na roli EBC, niestabilności strefy euro, sposobów jej przetrwania, oraz wejścia w fazę ożywienia gospodarek UE.

Jeśli chodzi o rozpad samej strefy, to ekonomiści oceniają szanse na to jako relatywnie niewielkie (średnia na poziomie 17%, a mediana 10%), aczkolwiek różnorodność opinii jest znaczna:

We asked the AIECE institutes in March to give their assessment on the probability of Greece leaving the Eurozone. A kernel density calculated from the answers illustrates that the institutes, on average, consider the probability of an exit to be rather low (see Figure 1), mostly due to the high costs involved for both Greece and the Eurozone. That said, the heterogeneity of estimates is high, ranging from 0% to 80%. An institute commented that an improvement in the economic conditions of Portugal, Spain, and Italy would increase the probability of a Greek exit. The reason for this is that such a scenario would moderate Eurozone contagion risks reducing the incentive for other countries to support Greece.

Interesującym faktem jest natomiast, że prawdopodobieństwo wyjścia Grecji ze strefy euro jest tym większe, im lepsza będzie sytuacja Portugalii, Hiszpanii i Włoch. Zapewne wynika to z obaw związanych z groźbą efektu domina. Jeśli sytuacja tych trzech krajów będzie dużo stabilniejsza, wtedy wyjście Grecji ze strefy nie będzie sygnalizowało całkowitego rozpadu, a jedynie dostosowanie nazwijmy to „marginalne”.

Co ważniejsze w kontekście problemów europejskich jako zdecydowanie bardziej prawdopodobne ocenia się bankructwo Portugalii. Tutaj średnia w odpowiedziach ankietowanych wynosi 40%, a mediana 35%.

Kolejne pytanie dotyczyło propozycji podjęcia państwowej interwencji. Udzielone odpowiedzi jednocześnie zasugerowały, że grupa badawcza nie jest nazbyt różnorodna. W odpowiedziach zwyciężała propozycja unii fiskalnej, choć również pojawiały się propozycje większych programów oszczędnościowych. Co do fiskalnej strony opinie trochę się między sobą różniły, natomiast rola polityki pieniężnej została wyraźnie podkreślona:

The majority of the AIECE institutes prefer a stronger involvement of the EU and the Eurozone institutions (Figure 3), including nine institutes in favour of a fiscal union. The fiscal compact, meanwhile, is preferred by only five institutes. In line with the current political discussion in Greece, France, and the UK, four institutes emphasise the need for more flexible austerity programmes. In addition, the institutes were asked to assess the ECB’s commitment to engage in solving the on-going crisis. Two institutes consider the current ECB involvement too strong, while 11 think it is just right and 10 regard it as insufficient.

Najbardziej znamienna jest odpowiedź na temat zaangażowania EBC. Jedynie dwa instytuty stwierdziły, iż jest zbyt duże. 11 twierdziło, że oferowana pomoc jest optymalna, a 10 z nich uważało, iż jest zbyt mała i powinna zostać zwiększona.

mm1

Ekonomiści bardzo różnie oceniają programy oszczędnościowe przeprowadzane w krajach Unii:

In addition, we asked the AIECE institutes to estimate the size of fiscal consolidation measures, which the European governments implemented or will implement in 2012 and 2013. This is a delicate question, as such measures are often difficult to quantify and the institutes had to judge to what extent the planned measures will eventually be implemented. The answers show big differences within Europe. Italy seems most ambitious in consolidating its budget, although other countries are under even higher pressure from the bond markets. Finland, Germany, and Norway on the other hand have only small or even no consolidation packages. Interestingly, the Greek consolidation programme is far from being as ambitious as the Italian or Irish one; it corresponds to just about the average of the Eurozone. The institutes in the Eurozone estimate that fiscal consolidation amounts on average to 4.4% of GDP cumulated over 2012 and 2013, with a slight bias towards higher consolidation in 2013. Outside the Eurozone, the consolidation measures are with 2.7% of GDP distinctly smaller.

I tak chociaż niezwykle trudno jest oszacować plany i ich skuteczną implementację, to jednak istnieją ogromne różnice w ocenie poszczególnych krajów. Uznaje się, że Włochy są najbardziej ambitne w konsolidacji pośród krajów znajdujących się pod ogromną presją rynków obligacji skarbowych. Takie kraje jak Niemcy, czy Finlandia mają niewielkie programy, lub nie mają ich wcale. Grecki program jest uznany za dużo mniej ambitny niż ten włoski, czy chociażby irlandzki. Jest porównywalny ze średnią strefy euro, która wynosi 4,4% PKB z lat 2012 i 2013. Poza strefą euro konsolidacja wynosi 2,7% PKB.

Równie interesujące jest pytanie o skuteczność wprowadzenia nowych pakietów fiskalnych i o to, czy będą one efektywniejsze niż dotychczasowe ograniczenia znane z traktatu z Maastricht:

Further, the institutes were asked whether they expect debt brakes (as agreed upon by the EU Summit in January 2012) to be more effective in reducing budget deficits than previous regulations (Maastricht Treaty, Dublin Stability Pact) for both in the EU as a whole and in their own country. Table 1 reports the basic results. In detail, 44% of the institutes stated that debt brakes would be more effective both in their own country and in the EU. In contrast, 19% believed that they would work neither in their own country nor in the EU aggregate. Meanwhile, 31% answered that a debt brake would work in the EU, but not in their own country; and one institute (6%) said that it would work in its home country, but not in the EU.

Zadane pytanie dotyczyło kwestii skuteczności samego nowego traktatu w całej unii jak również w kraju, w którym przeprowadzono badanie. 44% instytutów odpowiedziało, że hamulce na dług będą bardziej efektywne w ich krajach jak i w UE. 19% było sceptycznych i stwierdziło, iż nie będą skuteczne ani w kraju, ani w całej UE. Natomiast 31% odpowiedziało, że hamulce na dług zadziałają w UE, ale nie w ich kraju. 6% uznało, że hamulce będą skuteczne w ich kraju, ale nie w UE. Ostatnie dwie wielkości zdają się przypominać pewien dowcip o dwóch ekonomistach zamkniętych w pomieszczeniu, którzy najwyraźniej wyjdą z dyskusji z 3 różnymi opiniami.

Jeśli chodzi o projekcję PKB, to uważa się, iż wzrost gospodarczy będzie większy poza strefą euro niż w niej, choć i tak będzie niższy niż 1% w jednym i w drugim miejscu:

mm2

Tymczasem Mike Shedlock zwraca uwagę na osobliwy paradoks obecnej sytuacji. Otóż Włochy obecnie pożyczają pieniądze na rynku po cenie 4-5% po to, aby pożyczyć je Hiszpanii na 3%. Shedlock w ogóle kwestionuje możliwość zrealizowania planu pomocowego obiecanego hiszpańskim bankom z tej prostej przyczyny, że źródłem finansowania ma być ESM. A w kwestii ESM:

Given that Spain is supposed to get €100 billion from the ESM, some might be surprised to learn ESM Still Not Ratified by Germany, Austria, Belgium, Estonia, Slovakia, Netherlands

Finland is missing from the above group. Finland has signed but not yet ratified the treaty and May Ask for Collateral for Spanish Banking Bailout.

Krótko mówiąc, traktat ESM nie został ratyfikowany przez głównych sponsorów i kilka innych krajów: Niemcy, Austrię, Belgię, Estonię, Słowację i Holandię. Finlandia podpisała umowę, ale jej nie ratyfikowała i może chcieć żądać zabezpieczenia pożyczek odpowiednimi aktywami. Abstrahując od aspektów politycznych, które łatwo zażegnać, kalkulacje nie są jednak optymistyczne. Wkład do kapitału ESM wynosi 20% na rok. Przyjrzymy się jak to wygląda na rok 2012 i odejmijmy od tego kapitału kraje, które nie są w stanie go dostarczyć (czyli Grecję, Hiszpanię i Portugalię):

Członek ESM

Subskrypcja do kapitału (EUR)

Subskrypcja na 2012 (20%)

Belgia

€ 24,339,700,000.00

€ 4,867,940,000

Niemcy

€ 190,024,800,000.00

€ 38,004,960,000

Estonia

€ 1,302,000,000.00

€ 260,400,000

Irlandia

€ 11,145,400,000.00

€ 2,229,080,000

Grecja

€ 19,716,900,000.00

€ 3,943,380,000

Hiszpania

€ 83,325,900,000.00

€ 16,665,180,000

Francja

€ 142,701,300,000.00

€ 28,540,260,000

Włochy

€ 125,395,900,000.00

€ 25,079,180,000

Cypr

€ 1,373,400,000.00

€ 274,680,000

Luksemburg

€ 1,752,800,000.00

€ 350,560,000

Malta

€ 511,700,000.00

€ 102,340,000

Holandia

€ 40,019,000,000.00

€ 8,003,800,000

Austria

€ 19,483,800,000.00

€ 3,896,760,000

Portugalia

€ 17,564,400,000.00

€ 3,512,880,000

Słowenia

€ 2,993,200,000.00

€ 598,640,000

Słowacja

€ 5,768,000,000.00

€ 1,153,600,000

Finlandia

€ 12,581,800,000.00

€ 2,516,360,000

suma

€ 700,000,000,000.00

€ 140,000,000,000

minus Hiszpania

-16,665,180,000

po odjęciu Hiszpanii

€ 123,334,820,000

minus Grecja

-3,943,380,000

po odjęciu Grecji i Hiszpanii

€ 119,391,440,000

minus Portugalia

-3,512,880,000

po odjęciu Grecji, Hiszpanii i Portugalii

€ 115,878,560,000

Zostaje 115 milionów euro, czyli niewiele ponad tyle ile potrzeba do programu pomocy Hiszpanii. Jak komentuje Shedlock, to wszystko bez odjęcia jeszcze Włochów, które również mają problem. A jeśli uwzględnimy projekcje JP Morgana o tym, że hiszpańskie banki mogą potrzebować 350 miliardów, to pozostaje spytać, „ile królików zostało w kapeluszu”?

Opracował: Mateusz Machaj

mm1
mm1
mm2
mm2

Tagi


Artykuły powiązane

Tydzień w gospodarce

Kategoria: Trendy gospodarcze
Przegląd wydarzeń gospodarczych ubiegłego tygodnia (30.05–03.06.2022) – źródło: dignitynews.eu
Tydzień w gospodarce

Tydzień w gospodarce

Kategoria: Raporty
Przegląd wydarzeń gospodarczych ubiegłego tygodnia (16–20.05.2022) – źródło: dignitynews.eu
Tydzień w gospodarce