Polskie zadłużenie publiczne wynosi ponad 200% PKB. A Główny Urząd Statystyczny informuje, że będzie tę informację ukrywał tak długo jak tylko potrafi. Mam to na piśmie. Właśnie dostałem z GUS odpowiedź na pytanie o termin wylicznia ukrytego długu Polski. To co Brytyjczycy dostali w 2012 my dostaniemy w 2020. Główny Urząd Statystyczny ukrywając informacje o długu ukrytym pomaga obecnie rządzącym przejadać naszą przyszłość: ratować budżet terazniejszy kosztem większej katastrofy później.
Polska jak wiele innych państw obiecała swoim seniorom emerytury na koszt podatników. Dlatego oprócz długu w postaci wyemitowanych obligacji i kredytów zaciągniętych w bankach naszym długiem również są obietnice emerytalne złożone wobec naszych dziadków i rodziców.
Te zobowiązania emerytalne są ogromne. Różni autorzy korzystając z różnych metod szacują ukryty dług Polski na 200-300% PKB:
Szacunki ukrytego długu publicznego w Polsce
Autor
Data szacunku
Wysokość ukrytego długu
Robert Holzmann, Robert Palacios and Asta Zviniene, World Bank
2004
220% – 379% PKB
Eurostat/ECB Task Force on the statistical measurement of the assets and liabilities of pension schemes in general government
2008
255% – 287% PKB
Paweł Dobrowolski, Instytut Sobieskiego
2009
co najmniej 170% PKB
Janusz Jabłonowski, Departament Statystyki Narodowego Banku Polskiego
2011
182% PKB
Emil Ślązak, Szkoła Główna Handlowa
2011
141% PKB na rok 2010, wzrośnie do 351% PKB na 2040
Dla porównania oficjalny dług Polski według Jacka ministra finansów Rostowskiego to niecałe 55% PKB.
Przez wiele lat to wysokie ukryte zadłużenie można było spokojnie ignorować, gdyż dotyczyło odległej przyszłości. Niestety niegdysiejsza „odległa przyszłość” jest coraz bliżej. W Polsce na emerytury zaczął przechodzić liczący ok. 10 milionów osób powojenny wyż demograficzny. Nasi dziadkowie i rodzice będą coraz częściej co miesiąc dostawać emeryturę na koszt podatnika – nas młodych pracujących. A pracujących młodych w relacji do żyjących z ich podatków starszych będzie coraz mniej.
Problem dotyczy nie tylko Polski i jest na tyle poważny, że od kilku lat na forum organizacji takich jak ONZ, MFW, OECD, UE dyskutowano czy i jak liczyć ukryty dług państw. Ekonomiści zachęcali do liczenia. Politycy woleli ukrywać – bo pokazanie wysokiego zadłużenia i rozpoczęcie oszczędzania na przyszłe wydatki emerytalne oznacza konieczność zmniejszenia wydatków na obecnych wyborców. Po wielu latach dyskusji osiągnięto kompromis. Ukryty dług publiczny będzie oficjalnie liczony, ale będzie przedstawiany w dodatkowej tabeli do rachunków narodowych, a nie w samych rachunkach. Taka polityczna ściema: dajemy w załączniku, bo przyznajemy się do tego długu, ale tak niechętnie i półgębkiem.
Ten kompromis jest spisany w nowym systemie rachunków narodowych SNA 2008, która w wersji europejskiej zwie się ESA 2010. Kilka tygodni temu po latach prac ESA 2010 została przyjęta przez parlament europejski (to pewne uproszczenie – regulacja ta jest propozycją Komisji Europejskiej, która przyjmuje ją w procedurze współdecydowania z parlamentem – więcej szczegółów tutaj) w dniu 13 marca 2013.
Decyzja eurloparlamentu zakłada, że dane o ukrytym zadłużenia za lata 2012-2014 będą przekazywane dobrowolnie, a dane za 2015 i lata kolejne będą przekazywane obowiązkowo. Niektóre państwa informacje te udostępniają sprawnie i ochoczo. Brytyjczycy już rok temu dali oficjalne obliczenia zobowiązań emerytalnych za 2010:
Ale jak dowiedziałem się z listu, który właśnie dostałem z GUS nasza władza planuje udostępnić dane za 2015 najwcześniej w 2017. Lecz jeśli uda się jej wydębić od Komisji Europejskiej zgodę to może nawet opóźnią przekazania danych do 2020:
Słowem: to co Brytyjczycy dostali w 2012 my dostaniemy w 2020.
Sprawa jest poważniejsza niż niesprawny urząd statystyczny. Tusk, Rostowski i Boni kłamią, że skok na kasę młodych w OFE zmniejsza deficyt i zadłużenie. Mogą tak kłamać, bo oficjalne statystyki pokazują i będą do 2020 pokazywać tylko część (tę mniejszą) zobowiązań publicznych i ignorują to że odkładnie kasy w OFE tylko ujawnia istniejący, a nie tworzy nowy dług
Powyższy tekst ukazał się na blogu „Wirtualna szuflada” i został przedrukowany za zgodą autora. Opinie autora blogu wyrażają jego prywatne poglądy i nie powinny być utożsamiane z oficjalnym stanowiskiem NBP.
Wartość relacji długu publicznego do PKB we Włoszech nie zawsze była tak wysoka jak obecnie. Dług zjednoczonego państwa włoskiego w 1861 r. stanowił mniej niż 40 proc. jego PKB, zaś jeszcze w latach 60. XX w. zaledwie 25 proc. PKB. W historii tego kraju zdarzały się także okresy, w których relacja długu publicznego do PKB była jeszcze wyższa niż obecnie i sięgała 160 proc. PKB, by następnie spaść. Skąd zatem wziął się dług publiczny Włoch, notujący dziś jedne z wyższych poziomów w ponad stusześćdziesięcioletniej historii tego państwa?
W okresie popandemicznym wydatki federalne w USA poszybowały w górę, tak że dług publiczny wzrósł do poziomu nienotowanego od czasów II wojny światowej. Stosunek długu Stanów Zjednoczonych do PKB należy do najwyższych w krajach rozwiniętych, ustępując jedynie Japonii, Grecji i Włochom.
Wprowadzenie euro jest niebezpieczne z ekonomicznego i politycznego punktu widzenia. Polska gospodarka jest jeszcze niedojrzała, różnice technologiczne, rozwój systemu finansowego, poziom konkurencyjności wymagają przyspieszonej modernizacji. Nasza gospodarka wychodzi dopiero z rozwoju zależnego, potrzebny jest czas.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Głównym tematem tegorocznego sympozjum w Jackson Hole, organizowanego przez Bank Rezerwy Federalnej w Kansas City, była sytuacja i aktualne trendy na rynku pracy. Nie zabrakło tam również innych tematów, w tym prezentacji dotyczącej reguły Taylora, z której można się było dowiedzieć, dlaczego trudno jest opisywać i intepretować politykę pieniężną za pomocą prostych matematycznych formuł.
Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych (Fed) dokonała w ostatnim czasie kolejnego przeglądu swojej strategii polityki pieniężnej. W nowym dokumencie strategicznym potwierdzono główne założenia dotychczasowego podejścia Fed do prowadzenia polityki pieniężnej.
Autonomiczna sztuczna inteligencja w ciągu kilku lat zrewolucjonizuje wiele biznesów i branż, zmieni łańcuchy wartości firm i strukturę zatrudnienia. Nie powinna jednak być pozostawiona bez nadzoru.
Pomimo wyzwań gospodarczych i społecznych, coraz dłuższe życie otwiera również nowe możliwości ekonomiczne, które mogą przekształcić starzenie się społeczeństw z obciążenia w źródło wzrostu i rozwoju.
Kraj byłego bloku wschodniego, który – podobnie jak my – zaczął dynamicznie się rozwijać po upadku komunizmu to Rumunia. Dziś ma apetyt na znacznie więcej, ale czy wystarczy jej sił i ambicji, by sięgnąć po więcej?
Podczas pandemii inflacja CPI w ujęciu rocznym w Stanach Zjednoczonych gwałtownie wzrosła, osiągając w czerwcu 2022 r. maksimum na poziomie 9 proc. W artykule przekonujemy, że ten wzrost inflacji można wyjaśnić w ramach metodologicznych, w których inflacja zależy od trzech czynników: długoterminowych oczekiwań, stopnia zacieśnienia rynku pracy mierzonego stosunkiem wakatów do bezrobocia oraz dużych zmian cen względnych w poszczególnych branżach, np. sektorze energetycznym i motoryzacyjnym.
Im dłużej europejskie rządy będą inwestowały w obronność, tym większe są szanse na znaczny wzrost innowacyjności i w długim horyzoncie czasowym na Starym Kontynencie zobaczymy efekt spin-off, czyli transferu technologii z sektora defence do sektorów cywilnych – uważa prof. Hubertus Bardt, dyrektor zarządzający IW Köln.
Swobodny dostęp do zdrowej i relatywnie taniej żywności wciąż nie jest czymś powszechnym w skali globu, i wymaga interdyscyplinarnego podejścia, współpracy państw i firm z organizacjami międzynarodowymi, a także zapewnienia odpowiedniego finansowania przedsiębiorstwom z branży rolnej – przekonują autorzy monografii „Współczesne wyzwania bezpieczeństwa żywnościowego”.
Pracownicy tracą pracę bezpowrotnie. Klienci zostają bez usług, na których polegali przez lata. Drużyny sportowe tracą sponsorów, a społeczności swoje instytucje, które były ich opoką. Wygrywa tylko private equity. Taki krajobraz USA maluje Megan Greenwell w książce „Bad Company”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
