Dziś w przeglądzie opinii i wiadomości ze świata o wojnie w Europie, tej, o której mówią, że nam grozi i tej, która wybuchła sto lat temu. A także o gospodarce Gruzji, walce z biedą w USA i finansowym gnębieniu firm we Włoszech przez instytucje publiczne i emigracji do Niemiec.
(zdjęcie pochodzi z publicznej domeny)
Po wyroku trybunału arbitrażowego w Hadze, który nakazał Rosji zapłatę właścicielom Jukosu ponad 50 mld dolarów odszkodowania pojawiły się liczne komentarze, czy Rosja zapłaci czy nie. Najbardziej szokującą wypowiedź rosyjskiego oficjela cytuje Financial Times: „Nadchodzi wojna w Europie, więc czy odszkodowanie może mieć jakieś znaczenie?”.
Ambrose Evans-Pritchard na marginesie wyroku zwraca uwagę, że na kooperacji z Rosnieftem, którego już dotykają sankcje USA, poważne straty może ponieść British Petroleum (właściciel 20 procent akcji Rosnieftu) i zastanawia się, jak w ogóle doszło do tej współpracy konsekwentnie podtrzymywanej i rozwijanej także w tym roku. Doszło, bo BP, podobnie jak inne koncerny naftowe ma wieloletnią tradycję współpracy z różnymi reżimami. Pracuje się z tym, kto ma dostęp do rezerw ropy, to oczywiste.
W kontekście wojny ukraińskie plany prywatyzacyjne wyglądają dość dziwnie, ale rząd w Kijowie właśnie je uchwalił. Mają przynieść ponad 1,5 mld dolarów do końca roku. Oligarchowie już ustawiają się w kolejce, bo będzie tanio.
W zerohedge.com do obejrzenia pierwsze strony gazet, które ukazały się dokładnie sto lat temu ogłaszając początek wojny (niektóre go nie zauważyły). Warto popatrzeć na cenę Washington Times: 1 cent. Dla porównania – szacuje się, że państwa Ententy (w tym USA) wydały na I wojnę światową 147 mld dolarów (uwaga! w dolarach z 1913 roku), państwa centralne 61 mld dol. Dziś Washington Times kosztuje 100 centów (w subskrypcji 75 centów) – to też motyw do zadumy.
Wall Street Journal przygotował fotostory z dobrymi tekstami informacyjnymi, o dziedzictwie Wielkiej Wojny, jak niegdyś nazywano I wojnę światową. W 100 przejawach tego dziedzictwa obok polityki mamy też skutki ekonomiczne (np. rewolucja naftowa, nowe produkty m.in. sanitarne czy puszkowana żywność), techniczne i społeczne. Więcej niż myślimy.
Jedna z ciekawszych analiz jakie ostatnio widzieliśmy (sądząc tylko z abstraktu) – czy warto inwestować na giełdzie w firmy, które mają bardzo zadowolonych pracowników. W amerykańskie i brytyjskie – tak (zwrot z inwestycji jest ponadprzeciętnie wysoki), w niemieckie nie. Różnica wynika z różnych elastyczności rynku pracy. Na rynkach regulowanych, które automatycznie zapewniają dobrobyt pracownikom, dodatkowe wydatki na ich satysfakcję zmniejszają zyski.
Rośnie emigracja do Niemiec, które są krajem numer 1 w emigracji do Europy i drugim na świecie po Stanach Zjednoczonych. Jeszcze w latach 2008-2009 bilans netto był negatywny, więcej osób wyjeżdżało niż przyjeżdżało. Poprawia się jakość przyjeżdżających – piszą analitycy Deutsche Bank. Udział absolwentów szkół wyższych podwoił się w ciągu ostatniej dekady do 43 procent. W latach 2014-2015 Niemcy przyjmą po ok. 300 tysięcy emigrantów rocznie, co podwyższy potencjalny PKB o 0,4 punktu procentowego i obniży tempo wzrostu płac o 0,2 punktu procentowego.
Kraj zapomniany – Gruzja (dostęp tylko do wniosków na jedną stroniczkę z Deutsche Banku). Po demokratycznej zmianie rządu poprawiły się relacje z Rosją, a równocześnie okazuje się, że nowy prezydent nie zaprzepaszcza osiągnięć gospodarczych byłego prezydenta Saakaszwilego. Gruzja jest już na 8 miejscu na świecie w rankingu Doing Business, inflacja wynosi 4 procent (cel banku Gruzji wynosi 6 proc.), deficyt fiskalny spadł do 2,5 proc. PKB w 2013, w tym roku utrzyma się między 3 a 4 proc., a dług publiczny wynosi 33 procent PKB. Wzrost gospodarczy w latach 2014 -2015 prognozuje się na poziomie 5 proc. rocznie. Słaby punkt to dług zagraniczny (ok. 80 procent PKB), ale szczęśliwie dług krótkoterminowy jest relatywnie niewielki.
O efektach walki z biedą przy 16-krotnie większych realnie wydatkach niż 50 lat temu pisze Heritage Foundation. Jak to możliwe, że poziom biedy wynosi od pół wieku tyle samo – mniej więcej 12-15 procent? Otóż w USA do dochodów rodzin nie dolicza się 97 procent tego, tego co otrzymują w ramach pomocy społecznej. W 2012 było to ponad 900 mld dolarów, 9000 dolarów na jednego odbiorcę pomocy (ok. 100 mln Amerykanów korzysta z co najmniej jednej formy pomocy). W istocie wiec dane o biedzie pokazują stopień samowystarczalności finansowej rodzin i ten faktycznie się nie zmienia, co oznacza kompletna porażkę rządu, który wprowadzając system welfare state w czasach prezydenta Johnsona zapowiadał likwidację przyczyn biedy i podwyższenie samowystarczalności finansowej ubogich. Heritage uważa, że to sam system jest winien tej klęsce, osłabiając normy i wartości dotyczące pracy i małżeństwa.
W czwartą rocznicę podpisana ustawy Dodda-Franka komentator Los Angeles Times pyta dlaczego nadal istnieją instytucje finansów za wielkie, by upaść? To proste, bo dostarczają milionom wyborców, których dochody są w stagnacji lub spadają, taniego kredytu. Dzięki czemu ludzie mają żyją w iluzji utrzymanego standardu życia a politycy robią wszystko, by ten stan podtrzymać.
Ile wynosi naprawdę dług publiczny Włoch? Więcej niż oficjalnie. Jak podał Bank Włoch zaległości płatnicze instytucji publicznych wobec prywatnych dostawców wynoszą już ponad 75 mld euro. Miały być spłacone wiosną, potem do września, teraz może będą do końca roku, ale to coraz mniej prawdopodobne. Dług Włoch wynosi 2120 mld euro, co daje 135,6 proc. PKB.
Wartość relacji długu publicznego do PKB we Włoszech nie zawsze była tak wysoka jak obecnie. Dług zjednoczonego państwa włoskiego w 1861 r. stanowił mniej niż 40 proc. jego PKB, zaś jeszcze w latach 60. XX w. zaledwie 25 proc. PKB. W historii tego kraju zdarzały się także okresy, w których relacja długu publicznego do PKB była jeszcze wyższa niż obecnie i sięgała 160 proc. PKB, by następnie spaść. Skąd zatem wziął się dług publiczny Włoch, notujący dziś jedne z wyższych poziomów w ponad stusześćdziesięcioletniej historii tego państwa?
Rosyjska agresja radykalnie zmieniła strukturę eksportu Ukrainy. Kluczowy dotąd sektor metalurgiczny stopniowo traci na znaczeniu, niemal dwie trzecie wpływów ze sprzedaży towarów za granicę przynosi ukraińskie rolnictwo. Silnie zmieniły się też kierunki eksportu.
W kontekście wprowadzanych przez USA ceł dużo mówi się o łańcuchach wartości, w ramach których są wytwarzane wyroby przemysłowe, a relatywnie niewiele o łańcuchach dostaw produktów rolno-spożywczych.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Waluty cyfrowe powiązane z pieniądzem fiducjarnym, czyli stablecoins, mierzą się z nieuniknionym w ich sytuacji napięciem pomiędzy wiarygodnością a konkurencyjnością – czyli „paradoksem stablecoina". By go lepiej zrozumieć, w artykule analizujemy konkurencyjne strategie USA i Chin.
Przez ostatnie lata rynki wschodzące zmagały się z silnym kursem dolara i zdominowanym przez Wall Street rynkiem kapitałowym. Dziś, w obliczu zmian strukturalnych w światowej gospodarce, a także nastawienia Fed oraz ich własnego rozwoju, kraje rozwijające się stają się nie tylko motorem globalnego wzrostu, ale i magnesem dla kapitału, sygnalizując koniec ery „amerykańskiej wyjątkowości”.
Regulacje tworzone w dobrej wierze czasem stają się jednak dla firm biurokratycznym ciężarem. Unijna dyrektywa CSRD jest tego przykładem – zmusza duże przedsiębiorstwa do raportowania danych ESG, czyli informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Ratunkiem dla spółek coraz częściej okazuje się sztuczna inteligencja.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
