To, co będzie działo się od teraz, może okazać się gorsze od sytuacji z 2008 roku, bo rządy mają dziś już mniej możliwości manewru. Z dostępnych narzędzi zostało już tylko quantitative easing, czyli dodrukowywanie pieniądza, o którym już wiadomo, że nie pomaga – mówi w rozmowie z Obserwatorem Finansowym Edward Lucas.
Edward Lucas (CC By-SA Saeima)
Obserwator Finansowy: Co oznacza dla Ameryki obniżenie ratingu z AAA do AA+? To pierwszy raz w historii Stanów Zjednoczonych, kiedy podważa się ich całkowitą zdolność kredytową.
Edward Lucas: To powinien być punkt „sputnikowy”. Powinien zbudzić Amerykę ze snu samozadowolenia.
Punkt „sputnikowy”?
Sygnał alarmowy. Wystrzelony w kosmos przez Rosję w 1957 roku pierwszy sztuczny satelita Ziemi był dla Stanów Zjednoczonych wielkim sygnałem alarmowym. Dopiero wtedy USA zdały sobie sprawę z tego, że naukę, technologię i inżynierię należy zacząć traktować poważnie, bo Sowieci są daleko. Tak rozpoczął się wyścig kosmiczny.
Co dalej z rynkami finansowymi?
Inwestorzy będą walczyć, żeby znaleźć bezpieczny azyl. Będą wracać do swoich spostrzeżeń na temat tego, jakie aktywa były bezpieczne kiedyś. Mniej kredytów, większa płynność już nie wystarczą, żeby szybko powrócić do rynkowej równowagi.
Czy to gorsze niż kryzys 2008 roku?
To, co będzie działo się od teraz, może okazać się gorsze od sytuacji z 2008 roku, bo rządy mają dziś już mniej możliwości manewru. Z dostępnych narzędzi zostało już tylko quantitative easing, czyli dodrukowywanie pieniądza, o którym wiadomo, że nie pomaga w sposób znaczny, efektywny. I w dodatku powoduje długofalowe skutki uboczne.
Czy przeciętny Amerykanin powinien spodziewać się wzrostu oprocentowania kredytów hipotecznych i kart kredytowych?
Oprocentowanie będzie rosło, jednak jeszcze nie wiemy, jak informacja o obniżonym ratingu odbije się na oprocentowaniu. Za wcześnie, by to stwierdzić.
Czy dolar znacznie traci na wartości?
Dolar będzie tracił wartość, ale to samo będzie dotyczyć euro. Z różnych przyczyn.
Na jakich warunkach rating USA będzie mógł wrócić do poziomu z ostatnich dziesięcioleci?
To będzie możliwe, gdy amerykańska polityka fiskalna zacznie być wiarygodna. Trudno zdobywa się zaufania, łatwiej je stracić.
Rozmawiała Katarzyna Kozłowska
Edward Lucas jest publicystą The Economist, jest byłym szefem The Economist Intelligence Unit.
W seriach wydawniczych Materiały i Studia NBP oraz NBP Working Papers został niedawno opublikowany raport przedstawiający wyniki najnowszych badań dotyczących mechanizmu transmisji polityki pieniężnej w Polsce. Z wielu wątków poddanych analizie wybraliśmy trzy, które streszczamy w niniejszym artykule. Rozpoczynamy od czynników wpływających na możliwie zmiany mechanizmu transmisji polityki pieniężnej. Następnie analizujemy siłę i opóźnienia, z jaką decyzje Rady Polityki Pieniężnej oddziałują na gospodarkę. W ostatniej części artykułu przyglądamy się bliżej funkcjonowaniu kanału kredytowego polityki pieniężnej w Polsce.
Dolar to obecnie globalna waluta rezerwowa. Czy jednak utrzyma swój status do 2050 r? A może upadnie w obliczu rosnącej siły konkurencji ze strony walut BRICS, złota lub bitcoina?
W kontekście wprowadzanych przez USA ceł dużo mówi się o łańcuchach wartości, w ramach których są wytwarzane wyroby przemysłowe, a relatywnie niewiele o łańcuchach dostaw produktów rolno-spożywczych.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
W połowie maja najnowsza odsłona trwającego wiele lat handlowego sporu amerykańsko-chińskiego przygasła, choć konflikt będzie się tlił. Wszystko paradoksalnie za sprawą bomby informacyjnej, którą rzucił w media społecznościowe Donald Trump. Stany Zjednoczone postanowiły nałożyć gigantyczne – na poziomie 145% – cła na towary importowane z Państwa Środka. A ponieważ akcja wywołuje reakcję, Chiny nie pozostały dłużne i podwyższyły stawki chroniące własny rynek do poziomu 125%. Brzmi jak dobry news, ale to ślepa uliczka.
Trudno znaleźć na gospodarczej mapie świata państwo, które nie miałoby jakiegoś długu. Istnieją jednak takie, które są zadłużone bardziej i takie, których dług jest mniejszy. Szczególne miejsce na tej liście zajmuje Japonia. Na czym polega fenomen Kraju Kwitnącej Wiśni, jeśli chodzi o zadłużenie i dlaczego jest to ciekawe zjawisko dla analizy ekonomicznej?
Sztuczna inteligencja dramatycznie przyśpieszy polaryzację rynku pracy – ostrzegał podczas 8. Spotkania Noblistów w dziedzinie nauk ekonomicznych w Lindau Simon Johnson, ale Christopher A. Pissarides polemizował, że „będziemy mieli niedobór pracowników, a nie nadmiar”.
Światowe bezpieczeństwo kosztuje coraz więcej, a kolejne państwa przeznaczają rekordowe kwoty na wojsko i modernizację armii. To zjawisko, które nie omija również Polski, a jego konsekwencje gospodarcze, polityczne i społeczne są ogromne. Najnowsze wydanie kwartalnika „Obserwator Finansowy” — od dziś dostępne w kioskach — rzuca światło na te tematy.
Kraj byłego bloku wschodniego, który – podobnie jak my – zaczął dynamicznie się rozwijać po upadku komunizmu to Rumunia. Dziś ma apetyt na znacznie więcej, ale czy wystarczy jej sił i ambicji, by sięgnąć po więcej?
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
