Jesteśmy płynnym rynkiem, można nas szybko opuścić
Przez tydzień euro wzmocniło się do złotego o niemal 6 proc. - do ponad 4,1 zł. W tym czasie euro straciło do dolara prawie 5 proc. i kosztuje 1,26 USD. Niemal wszystkie giełdy na świecie od kilku dni są na czerwono. - Inwestorzy wystraszeni, że sytuacja Grecji przeleje się na inne kraje - Hiszpanię, Portugalię czy Włochy, realizują zyski i szukają bezpiecznych przystani. EBC i rządy innych państw UE powinny wykupić obligacje tych krajów, by pokazać, że nie grozi im los Grecji. To uspokoiłoby rynki - uważa Ryszard Petru, główny ekonomista BRE Banku.
(c) PAP/Leszek Szymański/
Obserwator Finansowy: Jak to jest możliwe, że Grecja, której wkład do PKB strefy euro wynosi tylko 2,5 proc., trzęsie rynkami walutowymi krajów Unii Europejskiej i ściąga w dół indeksy światowych giełd?
Ryszard Petru: Wydaje mi się, że przyczyną zawirowań na rynkach nie jest tylko Grecja. Gdyby problem dotyczył tylko jej, to takiego załamania by nie było. Mamy do czynienia z efektem zarażenia, czyli przeniesienia się kryzysu do innych krajów. Istnieje obawa, że inwestorzy pewnego dnia nie będą chcieli kupić części długu hiszpańskiego, portugalskiego czy nawet włoskiego. W tym roku potrzeby pożyczkowe tych trzech krajów wynoszą 400 miliardów euro. Dużo więcej niż Grecji. Gdyby zaostrzyła się sytuacja w Hiszpanii, to skala pomocy musiałaby być nieporównywalnie większa. Tego właśnie obawia się rynek.
Ponadto trzeba mieć świadomość, że obecnie najbardziej prawdopodobnym scenariuszem jest restrukturyzacja długu Grecji. To będzie oznaczało, że za każde zainwestowane euro nabywcy obligacji tego kraju otrzymają 50-70 eurocentów. A inwestorzy obawiają się, że to dopiero początek. Do konieczności restrukturyzacji zadłużenia może dojść także w innych krajach. Banki inwestycyjne, fundusze emerytalne itd. boją się, że obligacje hiszpańskie, portugalskie czy włoskie mogą być za kilka tygodni mniej warte. I stąd ta panika.
Spiętrzenie potrzeb pożyczkowych nie wynikło z dnia na dzień, więc nie powinno też być przyczyną tak ostrej przeceny. Może reakcja rynków jest przesadna, irracjonalna?
Inwestor, który ma np. obligacje polskiego rządu czy akcje polskich spółek, widząc jak pogarsza się sytuacja w niektórych krajach Europy, zamyka swoją pozycję w Polsce i kupuje obligacje niemieckie. Do tej pory już na naszych papierach zdążył zarobić. Teraz postępuje bardzo racjonalnie, ograniczając wszystkie bardziej ryzykowne inwestycje.
Nie tłumaczy to, dlaczego złoty traci bardziej niż inne waluty, nawet te w naszym regionie?
Złoty przez pewien czas był jedną z najbardziej atrakcyjnych walut na świecie, po argentyńskim realu i indyjskiej rupii. W związku z tym najwięcej inwestycji w naszym regionie było właśnie w złotym. Inwestorzy dużo na tym zarobili. Gdy sytuacja robi się niepewna, następuje natychmiastowa wyprzedaż. Jeśli ktoś już zarobił 20 proc., to sprzedaje dziś, bo choć jest 2 proc. taniej niż wczoraj, to i tak wychodzi z transakcji z kilkunastoprocentowym zyskiem. To nie jest spekulacja przeciwko złotemu, to jest realizacja zysków.
Dlaczego zatem złoty jest słabszy niż forint, choć sytuacja gospodarcza Węgier jest trudniejsza niż Polski?
Rynek węgierski jest dużo płytszy niż polski. Tam było znacznie mniej inwestycji. W Polsce była oferta publiczna PZU na 5 mld złotych, napłynęło dużo kapitału i wszystko wyglądało bardzo atrakcyjnie. Teraz, gdy część pieniędzy odpływa ze względu na głębokość i płynność naszego rynku, deprecjacja złotego jest silniejsza niż gdzie indziej. Każdy inwestor, który ma inwestycje portfelowe na Węgrzech, ma je też w Polsce, ale nie każdy, kto ma w Polsce, ma także na Węgrzech. Kiedy zaczyna się wycofywanie pieniędzy z regionu, presja na złotego jest silniejsza niż np. na forinta. Ten efekt nie wynika z fundamentów gospodarki, ale z wielkości rynku kapitałowego.
Co politycy europejscy muszą zrobić, aby uspokoić sytuację na rynkach finansowych?
Nie mogą dopuścić do tego, by Hiszpania lub Portugalia miały problem z obsługą długu. Europejski Bank Centralny i rządy innych państw UE mogą wykupić obligacje tych krajów, aby uspokoić rynek i pokazać, że krajom tym nie grozi los Grecji.
Wiem, że to jest pytanie za milion dolarów, ale jakiego scenariusza spodziewa się pan na rynku walutowym w ciągu najbliższych tygodni?
Spodziewam się dużej zmienności. Myślę, że w przeciągu kilku tygodni zostaną podjęte działania, o których powiedziałem, i sytuacja zostanie opanowana na tyle, by zatrzymać obecne spadki. Ale wystarczy, że nie uda się jeden przetarg obligacji w Hiszpanii, to wybuchnie totalna panika.
Uważam, że obecna przecena złotego jest zupełnie nieuzasadniona fundamentami gospodarki. Dlatego kiedy sytuacja się uspokoi, będziemy obserwowali olbrzymi napływ kapitału do Polski. To zależy jednak od sytuacji zewnętrznej, na którą mamy ograniczony wpływ.
W ciągu ostatnich 200 lat bankowość centralna przeszła poważną ewolucję, zmieniały się jej zadania oraz reguły polityki pieniężnej. Tekst pokazuje z tej perspektywy dwa banki centralne: Bank Polski (1828–1866) oraz Bank Polski SA (1924–1939). Akcent położono na okoliczności ich powstania oraz intencje i oczekiwania projektodawców, które zdeterminowały statutowy zakres ich uprawnień. Pokazano trudne wybory odnośnie do priorytetów i gradacji celów, przed jakimi stawiała je rzeczywistość gospodarcza. Okoliczności te skłaniały do pytań o właściwe cele i zasady funkcjonowania banków centralnych, tworzyły przestrzeń dla ścierania się koncepcji swoistego bankowego wariabilizmu i statyzmu.
Wartość relacji długu publicznego do PKB we Włoszech nie zawsze była tak wysoka jak obecnie. Dług zjednoczonego państwa włoskiego w 1861 r. stanowił mniej niż 40 proc. jego PKB, zaś jeszcze w latach 60. XX w. zaledwie 25 proc. PKB. W historii tego kraju zdarzały się także okresy, w których relacja długu publicznego do PKB była jeszcze wyższa niż obecnie i sięgała 160 proc. PKB, by następnie spaść. Skąd zatem wziął się dług publiczny Włoch, notujący dziś jedne z wyższych poziomów w ponad stusześćdziesięcioletniej historii tego państwa?
Wprowadzenie euro jest niebezpieczne z ekonomicznego i politycznego punktu widzenia. Polska gospodarka jest jeszcze niedojrzała, różnice technologiczne, rozwój systemu finansowego, poziom konkurencyjności wymagają przyspieszonej modernizacji. Nasza gospodarka wychodzi dopiero z rozwoju zależnego, potrzebny jest czas.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Głównym tematem tegorocznego sympozjum w Jackson Hole, organizowanego przez Bank Rezerwy Federalnej w Kansas City, była sytuacja i aktualne trendy na rynku pracy. Nie zabrakło tam również innych tematów, w tym prezentacji dotyczącej reguły Taylora, z której można się było dowiedzieć, dlaczego trudno jest opisywać i intepretować politykę pieniężną za pomocą prostych matematycznych formuł.
Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych (Fed) dokonała w ostatnim czasie kolejnego przeglądu swojej strategii polityki pieniężnej. W nowym dokumencie strategicznym potwierdzono główne założenia dotychczasowego podejścia Fed do prowadzenia polityki pieniężnej.
Autonomiczna sztuczna inteligencja w ciągu kilku lat zrewolucjonizuje wiele biznesów i branż, zmieni łańcuchy wartości firm i strukturę zatrudnienia. Nie powinna jednak być pozostawiona bez nadzoru.
Pomimo wyzwań gospodarczych i społecznych, coraz dłuższe życie otwiera również nowe możliwości ekonomiczne, które mogą przekształcić starzenie się społeczeństw z obciążenia w źródło wzrostu i rozwoju.
Kraj byłego bloku wschodniego, który – podobnie jak my – zaczął dynamicznie się rozwijać po upadku komunizmu to Rumunia. Dziś ma apetyt na znacznie więcej, ale czy wystarczy jej sił i ambicji, by sięgnąć po więcej?
Podczas pandemii inflacja CPI w ujęciu rocznym w Stanach Zjednoczonych gwałtownie wzrosła, osiągając w czerwcu 2022 r. maksimum na poziomie 9 proc. W artykule przekonujemy, że ten wzrost inflacji można wyjaśnić w ramach metodologicznych, w których inflacja zależy od trzech czynników: długoterminowych oczekiwań, stopnia zacieśnienia rynku pracy mierzonego stosunkiem wakatów do bezrobocia oraz dużych zmian cen względnych w poszczególnych branżach, np. sektorze energetycznym i motoryzacyjnym.
Im dłużej europejskie rządy będą inwestowały w obronność, tym większe są szanse na znaczny wzrost innowacyjności i w długim horyzoncie czasowym na Starym Kontynencie zobaczymy efekt spin-off, czyli transferu technologii z sektora defence do sektorów cywilnych – uważa prof. Hubertus Bardt, dyrektor zarządzający IW Köln.
Swobodny dostęp do zdrowej i relatywnie taniej żywności wciąż nie jest czymś powszechnym w skali globu, i wymaga interdyscyplinarnego podejścia, współpracy państw i firm z organizacjami międzynarodowymi, a także zapewnienia odpowiedniego finansowania przedsiębiorstwom z branży rolnej – przekonują autorzy monografii „Współczesne wyzwania bezpieczeństwa żywnościowego”.
Pracownicy tracą pracę bezpowrotnie. Klienci zostają bez usług, na których polegali przez lata. Drużyny sportowe tracą sponsorów, a społeczności swoje instytucje, które były ich opoką. Wygrywa tylko private equity. Taki krajobraz USA maluje Megan Greenwell w książce „Bad Company”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
