Recenzja książki Andrzeja Karpińskiego „Co trzeba wiedzieć o studiach nad przyszłością” oraz Guentera Hannach „Die kommende EURO Katastrophe. Ein Finanzsystem vor dem Bankrott?”.
Guenter Hannach „ Die kommende EURO Katastrophe. Ein Finanzsystem vor dem Bankrott?"
Żyjemy w czasach zalewu coraz to nowymi informacjami. Brak cenzury i łatwość wydawania w formie książkowej rezultatów własnych przemyśleń powodują, że pojawia się wiele sprzecznych poglądów i społeczność doktorów nauk przestaje łączyć wspólnota poglądów utartych w toku otwartych debat.
Przedmiotem szczególnie istotnych rozbieżności jest przyszłość i studia nad nią. Profesor Andrzej Karpiński uściśla: „Przez studia nad przyszłością rozumie się taki sposób rozumowania, który dąży przy pomocy metod naukowych do rozpoznania możliwych kierunków przyszłych zmian oraz ich wpływu na kształt przyszłości”. W ramach tego typu studiów coraz większego znaczenia nabierają prognozy ostrzegawcze. Mimo że otaczają nas białe łabędzie, musimy przyjąć, że istnieją czarne łabędzie.
W badaniach nad uniami gospodarczo-walutowymi białym łabędziem jest np. tendencja do rozpadu historycznych unii emitujących wspólny pieniądz. Czarnym łabędziem jest przeświadczenie, że współczesna unia gospodarcza i walutowa się powiedzie. Guenter Hannach przypomina, że dwie trzecie Niemców chce powrotu do marki niemieckiej. Drożyzna kojarzy im się z wprowadzeniem euro. Wprowadzenie euro uznają za cenę zapłaconą za zjednoczenie Niemiec.
Zdaniem Hannach, sztywny kurs walutowy jest sprawcą nieszczęść we współczesnej gospodarce, doprowadził do globalnego kryzysu finansowego, podobnie jak wcześniej uruchomił mechanizm zaburzeń w gospodarce Brazylii, Rosji oraz Azji Południowo-Wschodniej i Argentynie. Utrzymywanie sztywnego kursu walutowego służyło, wskazuje Hannach, finansowaniu wydatków wojennych w Kosowie oraz pozyskaniu środków dla koalicji antyterrorystycznej. Doświadczenia unii walutowej NRD i NRF są jego zdaniem jak najgorsze. Wszelkie szacunki kosztów politycznego kursu wymiennego zostały wielokrotnie przekroczone.
Po lekturze pracy Hannach można wysnuć wniosek, że z możliwych scenariuszy rozwoju sytuacji w sferze euro zrealizowano wszystkie złe:
-rujnujące rozszerzenie południowe na Bułgarię i Rumunię w perspektywie na Bałkany,
-testowanie odporności na ciosy przez globalny kryzys finansowy,
-gwałtowne zwiększenie podaży euro w ramach globalnej polityki pieniężnej.
Perspektywy Unii Gospodarczej i Walutowej są mroczne i przypominają, zdaniem tego autora, losy ZSRR. Aby historia się nie powtórzyła, zaleca on delegowanie uprawnień decyzyjnych do państw członkowskich, tak jak to proponuje Vaclav Klaus. Bez powrotu do systemu waluty złotej, twierdzi, nie ma też szansy na pokonanie sił odśrodkowych i wystąpienie z UE np. Włoch, Grecji i Portugalii.
Dwa spojrzenia na przyszłość, oba zaliczane do naukowych. Ich wydźwięk jest całkiem odmienny. Jedno ostrzega, że reżim sztywnego kursu wymiennego kończy się kryzysem walutowym i bliźniaczym kryzysem finansowym. Drugie poszukuje dynamicznych czynników zwiększania potencjału rozwojowego dzięki wykorzystaniu zarządzania strategicznego. Jedno i drugie spojrzenie opiera się na koncepcji eliminowania złych stron proponowanego lub przewidywanego rozwoju wydarzeń oraz zwiększania jego pozytywnych aspektów. Tego typu buchalteryjne podejście do myślenia o przyszłości nie zdaje egzaminu. Pozytywne i negatywne strony zmian społecznych tworzą splot, nie ma korzyści bez nakładów. Wygładzony trend rozwojowy pokazuje jak Stany Zjednoczone dogoniły i przegoniły poziom rozwoju Wielkiej Brytanii czy jak założyciele Unii Europejskiej zbliżyli się do poziomu Stanów Zjednoczonych w drugiej połowie XX wieku.
Doświadczenie wskazuje, że w perspektywie stuleci jedynie integracja gospodarcza i walutowa prowadzi do dogonienia państw najbardziej zamożnych z najbardziej godną zazdrości jakością życia codziennego. Jedynie przywiązanie do analizowania wszystkich zjawisk przez pryzmat państw narodowych prowadzi do wniosku, że wspólny rynek 500-milionowego społeczeństwa rodzi siły odśrodkowe bardziej znaczące, niż mechanizm rynku wewnętrznego.
Niedopasowanie aparatu poznawczego do fenomenu euro i Unii Gospodarczej oraz Walutowej prowadzi na manowce studia nad przyszłością. Nie jest prawdą, że o wszystkim przesądzi wydajność pracy i dyfuzja technologii korporacji ponadnarodowych. Nie jest prawdą, że można wrócić do złota jako waluty światowej. Wszelki tego typu determinizmy oraz jednoczynnikowe związki przyczynowo-skutkowe nie wyjaśniają, dlaczego i jaką część potencjału rozwojowego tracimy bezpowrotnie dziś.
W Niemczech nagromadziły się pokłady rozgoryczenia i nostalgii za minionymi, lepszymi czasami. W demokratycznej konkurencji politycznej pojawiają się propozycje partii chcących zdyskontować to rozgoryczenie. Zagranicznego obserwatora razi jedynie, że profesjonalne wydawnictwo nauk o finansach promuje tego typu manifest polityczny jak dzieło Hannach w formie właściwej publikacjom naukowym.
Zaś dla naszego, polskiego myślenia o przyszłości pojawia się sygnał ostrzegawczy, że naszej przyszłości nie da się zbudować na trwałym przypisaniu Niemcom roli płatnika netto w Unii Europejskiej, a Polsce beneficjenta netto transferów w Unii Europejskiej. Musimy być intelektualnie i emocjonalnie gotowi do zmiany tej sytuacji od 2017 roku.
Guenter Hannach „ Die kommende EURO Katastrophe. Ein Finanzsystem vor dem Bankrott?"
Współczesną rzeczywistość charakteryzuje szybki postęp. Dynamiczny rozwój technologii informatycznych i cyfryzacja gospodarki wymuszają zmiany także w funkcjonowaniu systemu płatniczego i w samych płatnościach. Zjawisko to ma zasięg globalny. Dotyczy również strefy euro. W dyskusji publicznej pada pytanie, czy po 25 latach od wprowadzenia banknotów i monet euro nadszedł już czas na równoległe wprowadzenie przez Eurosystem (tj. Europejski Bank Centralny i 20 banków centralnych państw strefy euro) cyfrowego odzwierciedlenia gotówki?
Każdego ranka, gdy smartfon budzi nas i dostarcza spersonalizowane wiadomości oraz prognozę pogody na podstawie naszej lokalizacji, wchodzimy w interakcję z AI. Zadajemy pytania Siri lub Alexii, które stały się codziennymi kompankami, jednocześnie ufając, że Google Maps zrobi dla nas analizę ruchu ulicznego w czasie rzeczywistym, aby zaplanować jak najszybszą trasę do pracy. Spotify dobiera muzykę zgodnie z naszymi wcześniejszymi preferencjami, a Chat GPT, na naszą prośbę redaguje tekst wiadomości, którą mamy zamiar wysłać e-mailem. W końcu sprawdzamy konto bankowe i nawet nie zastanawiamy się, jak działają aplikacje chroniące nas przed oszustwami i oferujące spersonalizowane porady finansowe.
Wprowadzenie euro jest niebezpieczne z ekonomicznego i politycznego punktu widzenia. Polska gospodarka jest jeszcze niedojrzała, różnice technologiczne, rozwój systemu finansowego, poziom konkurencyjności wymagają przyspieszonej modernizacji. Nasza gospodarka wychodzi dopiero z rozwoju zależnego, potrzebny jest czas.
Wodór to paliwo przyszłości, ale jego przechowywanie i transport to ogromne wyzwania. O bezpieczeństwie, nowoczesnych materiałach i szansach Polski na rozwój technologii wodorowych mówi prof. Mariusz Krawiec, kierownik Katedry Fizyki Powierzchni i Nanostruktur w Instytucie Fizyki na Wydziale Matematyki, Fizyki i Informatyki UMCS w Lublinie.
Rosja od lat starannie przygotowywała swoją gospodarkę na czas konfrontacji z Zachodem. Sankcje, które zostały nałożone na nią po inwazji na Ukrainę, nie przyniosły spodziewanego rezultatu. Czy „forteca Rosja” jest odporna na presję i czy jest bliska samowystarczalności, jak chciałby tego Putin, czy może znajduje się już na krawędzi załamania?
Problem dostępności mieszkań, które swoimi cechami, przede wszystkim standardem technicznym i wielkością odpowiadają potrzebom gospodarstw domowych nie ma prostego wyrazu statystycznego. Samo przeliczanie zasobu mieszkaniowego na populację nie obrazuje poziomu (nie)zaspokojenia potrzeb.
W listopadzie Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt proc. Była to piąta obniżka w 2025 r. Co dalej? „Nic nie deklarujemy, nadal jesteśmy ostrożni i nie zapowiadamy żadnej ścieżki stóp procentowych” – podkreślił prof. Adam Glapiński.
Unia Europejska coraz bardziej zacieśnia relacje polityczne, gospodarcze i handlowe z Republiką Mołdawii – jednym z najmłodszych państw Starego Kontynentu, które Rosja uznaje za swoją strefę wpływów.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Czy ludzkość nauczy się kontrolować ogień gwiazd? Fuzja termojądrowa, choć wciąż odległa, może fundamentalnie zmienić globalny paradygmat energetyczny i geopolityczny. O tym, dlaczego fizyka jądrowa to coś więcej niż technologia, opowiada prof. Michał Kowal z Narodowego Centrum Badań Jądrowych.
Polski przemysł bateryjny powinien iść w kierunku recyklingu, bo to daje przewidywalny dostęp do surowców, uniezależnia nas od ich producentów, a koszty – co do zasady – są niższe niż w przypadku importu surowców – twierdzi Aleksandra Sojka, starszy analityk Polskiego Instytutu Ekonomicznego.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
