Udział towarów zaawansowanych technologicznie w polskim eksporcie systematycznie rośnie. Wyroby wysokiej i średnio-wysokiej techniki stanowią obecnie już blisko połowę polskiego eksportu towarów ogółem.
Zwiększenie eksportu wyrobów wysokiej techniki jest jednym z głównych celów strategii rozwoju kraju w obszarze ekspansji zagranicznej – piszą eksperci Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE). Udział tych towarów w eksporcie ogółem ma zwiększyć się do 10 proc. w 2020 r. i do 15 proc. w 2030 r.
W 2017 r. udział wyrobów wysokiej techniki w polskim eksporcie wynosił 8,5 proc. i był o połowę niższy niż średni udział w UE-28 (17,8 proc.). Warto jednak zauważyć, że w dziesięcioleciu 2007-2017 relatywnie duży był w Polsce jego przyrost – o 5,5 pp., przy wzroście średniej unijnej tylko o 1,7 pp.
Wyroby zaawansowane technologicznie, a więc łącznie: wysokiej i średnio-wysokiej techniki, stanowią obecnie już blisko połowę polskiego eksportu towarów ogółem (45,8 proc. w 2017 r.) i jest to udział około dwukrotnie wyższy niż we wstępnej fazie transformacji gospodarczej w Polsce (24,8 proc. w 1995 r.).
Jak zaznaczają ekonomiści PIE, poprawa technologicznego zaawansowania eksportu była początkowo związana niemal wyłącznie z proeksportowymi inwestycjami kapitału zagranicznego, zwłaszcza w sektorach motoryzacyjnym i dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku. Między latami 1995 i 2004 udział wyrobów wysokiej i średnio-wysokiej techniki w eksporcie podmiotów z kapitałem zagranicznym zwiększył się z ok. 30 proc. do ok. 56 proc., podczas gdy w grupie podmiotów z kapitałem wyłącznie polskim ustabilizował się na poziomie nieco ponad 22 proc.
W okresie poakcesyjnym tendencja do poprawy struktury eksportu w podmiotach z kapitałem zagranicznym zaczęła stopniowo wygasać, a na przełomie poprzedniej i obecnej dekady, tj. w latach globalnego kryzysu finansowego i gospodarczego, nastąpiło wręcz jej uwstecznienie.
W tym czasie wyraźnie poprawiła się struktura eksportu w przypadku podmiotów bez kapitału zagranicznego. W 2017 r. w firmach z kapitałem zagranicznym odsetek eksportu przypadający na wyroby zaawansowane technologicznie był niemal identyczny jak w 2004 r. (56,3 proc., wyższy tylko o 0,4 pp.), podczas gdy w firmach krajowych zwiększył się (o 14,9 pp., do 37,1 proc.).
W wyniku tych przemian podmioty z kapitałem wyłącznie polskim przejęły wiodącą rolę w generowaniu przyrostu eksportu wyrobów zaawansowanych technologicznie, przypisywaną tradycyjnie firmom z kapitałem zagranicznym.
O ile w latach 1996-2004 na firmy bez kapitału zagranicznego przypadało tylko 15 proc. przyrostu polskiego eksportu wyrobów wysokiej i średnio-wysokiej techniki, a zasadniczą jego część – 85 proc. – tworzyły firmy z kapitałem zagranicznym, o tyle w latach 2010-2017 proporcja ta uległa odwróceniu (64 proc. wobec 36 proc.).
Przejęcie funkcji stymulatora technologicznego zaawansowania eksportu przez podmioty z kapitałem krajowym można wiązać, z jednej strony, z petryfikacją głównych obszarów zaangażowania inwestorów zagranicznych w Polsce, zaś z drugiej – z rozwojem krajowej przedsiębiorczości. W tym ostatnim procesie istotną rolę odegrał dostęp do funduszy europejskich.
Według wyników badań ankietowych PIE, są one dwukrotnie częściej wykorzystywane przez przedsiębiorstwa eksportujące z kapitałem krajowym niż z kapitałem zagranicznym.
Rok 2024 był drugim z kolei rokiem recesji niemieckiej gospodarki. Wyrównany sezonowo PKB Niemiec zmniejszył się w ubiegłym roku o 0,2 proc., wobec spadku o 0,3 proc. w 2023 r. Jednocześnie Niemcy są największym odbiorcą polskich produktów rolno-spożywczych. Słabe wyniki gospodarcze naszego zachodniego sąsiada rodzą pytania o możliwe negatywne konsekwencje dla polskiego eksportu żywności, który w ostatnich dwóch dekadach systematycznie rósł.
Polski eksport produktów rolno-spożywczych odnotował w pierwszym półroczu 2024 r., pierwszy raz od 2009 r., spadek. Wartość tego eksportu wyrażona w złotych była o 7,6 proc. niższa w porównaniu z pierwszym półroczem 2023 r. Słabe wyniki, jak dotąd prężnie rozwijającego się eksportu żywności, rodzą pytania o przyczyny tego zjawiska oraz perspektywy na przyszłość.
Niemcy, jak wynika ze standardowych statystyk handlowych, są najważniejszym partnerem handlowym Polski. Statystyki te nie są jednak wystarczające do kompleksowej oceny roli powiązań handlowych dla gospodarki w czasach międzynarodowej fragmentaryzacji produkcji i rozwiniętych globalnych sieci podaży.
Amerykańska nadkonsumpcja rozumiana jako życie ponad stan wyznaczany przez produktywność własnej gospodarki, jest narzędziem, za pomocą którego Chiny dokonują dezindustrializacji Stanów Zjednoczonych.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Waluty cyfrowe powiązane z pieniądzem fiducjarnym, czyli stablecoins, mierzą się z nieuniknionym w ich sytuacji napięciem pomiędzy wiarygodnością a konkurencyjnością – czyli „paradoksem stablecoina". By go lepiej zrozumieć, w artykule analizujemy konkurencyjne strategie USA i Chin.
Regulacje tworzone w dobrej wierze czasem stają się jednak dla firm biurokratycznym ciężarem. Unijna dyrektywa CSRD jest tego przykładem – zmusza duże przedsiębiorstwa do raportowania danych ESG, czyli informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Ratunkiem dla spółek coraz częściej okazuje się sztuczna inteligencja.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
