Globalny kryzys finansowy z 2008 r. uwidocznił słabości modeli prowadzenia biznesu nastawionych na szybką maksymalizację zysku. Jedną z konsekwencji jest pogłębianie różnic społecznych. Czy kapitalizm może się zmienić?
Na dzisiejszym rynku pracy pracownicy nie mają żadnej władzy – powiedział Joseph Stiglitz, laureat nagrody Nobla, w czasie dyskusji w Davos. (CC By NC SA WEF)
Światowy kryzys finansowy uwidocznił wzrost znaczenia korporacji międzynarodowych oraz słabość modeli prowadzenia biznesu nastawionych na szybką maksymalizację zysku. Presja rynkowa i rosnącą konkurencja w skali globalnej powodują, że krótkoterminowe cele są dla firm nadal priorytetem. W szczególności w instytucjach finansowych nastąpił wzrost nieetycznych zachowań, co doprowadziło do kryzysu zaufania i zamiany paradygmatów we współczesnej ekonomii.
Nad modelem zarządzania firmą, który pozwoliłby niwelować powiększające się nierówności społeczne zastanawiali się także uczestnicy zakończonego w piątek Światowego Forum Ekonomicznego. Pytanie brzmi, w jaki sposób rady nadzorcze i zarząd mogą wspierać koncentrowanie się zarządzających przedsiębiorstwami na kreowaniu długoterminowego wzrostu.
Pomimo świadomości złych doświadczeń w korporacjach nadal powiększają się nierówności dochodowe. Płace pracowników pozostają niskie przy wysokich wynagrodzeniach dla zarządów, młodzi pracownicy często narażeni są na utratę pracy. Konkurencja w skali globalnej, wzrost wielkości i znaczenia międzynarodowych korporacji powodują presję na zarządach, aby skupiać się na krótkoterminowej maksymalizacji zysków, zamiast realizować długookresową strategię rozwoju. Menedżerowie licząc na wysokie wynagrodzenie, stosują drastyczne metody minimalizacji kosztów, a wypracowane zyski przeznaczają na dywidendy, zamiast na długookresowe inwestycje. Ogromna presja na zyski prowadzi do wzrostu nieetycznych zachowań zarówno po stronie menedżerów, jak i pracowników.
W celu wspierania zrównoważonego wzrostu gospodarczego należy stosować modele biznesowe nastawione na długookresowe zyski. Jedną z omawianych w czasie debaty Towards Better Capitalism w Davos propozycji jest zwiększenie roli pracowników w kształtowaniu kierunku rozwoju firmy np. poprzez wynagradzanie ich udziałami w spółce. Zamysł polega na stworzeniu warunków, w których praca przedsiębiorstwa jest dobrem wspólnym zarządu, inwestorów i pracowników. Większe zaangażowanie pracowników w procesy kluczowe dla spółki zwiększy ich lojalność wobec firmy, poprawi wydajność pracy oraz pozwoli uniknąć rotacji pracowników, a co za tym idzie – uniknąć kosztów związanych z rekrutacją oraz szkoleniami nowych pracowników.
Inną możliwością jest propozycja odejścia od spółki akcyjnej, gdzie przy rozproszonym akcjonariacie rządzi zarząd na rzecz spółki komandytowej. W celu wspierania zdrowej konkurencji należy tworzyć warunki do wejścia na rynek nowych przedsiębiorstw m.in. poprzez zachęty podatkowe, co może zmniejszyć zachowania monopolistyczne i siłę rynkową już istniejących dużych firm.
Działania te powinny zminimalizować asymetrię informacji pomiędzy menedżerami a pracownikami i poprawić zasady prowadzenia biznesu.
Małgorzata Pawłowska jest doradcą ekonomicznym w Departamencie Analiz NBP. Artykuł przedstawia jej prywatne opinie.
Na dzisiejszym rynku pracy pracownicy nie mają żadnej władzy – powiedział Joseph Stiglitz, laureat nagrody Nobla, w czasie dyskusji w Davos. (CC By NC SA WEF)
Nierówności przestrzenne stały się jednym z głównych przedmiotów troski polityków w znacznej części rozwiniętego świata, zmuszającym rządy do podjęcia w ostatnich latach szeregu działań w tym zakresie. W niniejszym artykule przedstawiamy dowody wykazujące, że wbrew obiegowym opiniom nierówności przestrzenne podążały inną ścieżką w Ameryce Północnej i w Europie – w analizowanych państwach europejskich nierówności się zmniejszyły. Podkreślamy, że przestrzenne nierówności płacowe nie stanowią głównej przyczyny nierówności dochodów narodowych.
Czołowe globalne korporacje takie, jak Apple, Microsoft czy Amazon odgrywają niezwykle istotną rolę we współczesnym świecie. Niejednokrotnie stają się one bogatsze i potężniejsze niż państwa narodowe. Odgrywają także większą rolę w codziennym życiu i w naszych umysłach.
Zróżnicowanie nierówności między krajami zdają się w większości wyjaśniać różnice w dystrybucji dochodów przed opodatkowaniem – a nie redystrybucja. Wynika z tego, że należy szerzej zbadać czynniki wpływające na nierówności dochodów przed opodatkowaniem.
Unia Europejska coraz bardziej zacieśnia relacje polityczne, gospodarcze i handlowe z Republiką Mołdawii – jednym z najmłodszych państw Starego Kontynentu, które Rosja uznaje za swoją strefę wpływów.
Milenialsi? Boomersi? Generacja Z? Te terminy zaraz znikną. Sekwencyjność pokoleniowa dobiega końca. Wkraczamy w nową erę, w której „wiecznie aktywni” będą prosperować bardzo długo. Tak twierdzi Mauro F. Guillén w książce „Perennilasi”.
W latach 2000. handel z Chinami był przyczyną utraty pracy przez znaczną część siły roboczej w Stanach Zjednoczonych, natomiast podobny wstrząs nie wystąpił w Niemczech w tamtym okresie. W artykule dowodzę, że „chiński szok” dotknął gospodarkę Niemiec w 2020 r., godząc w szczególności w kluczowe sektory, czyli przemysł motoryzacyjny i maszynowy.
Globalna gospodarka wydaje się chwilowo bardziej odporna niż zakładano wcześniej, co skłoniło Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) do nieznacznej korekty w górę prognoz wzrostu na 2025 r. Ta przejściowa siła – napędzana tymczasowym przyspieszeniem obrotów handlowych i manewrowaniem taryfami celnymi – maskuje jednak rosnące ryzyka systemowe.
Jakim krajem jest Polska? Czy króluje w niej drapieżny liberalizm, jak opisują sytuację u nas ludzie o poglądach lewicowych lub tzw. prospołecznych? Czy może jesteśmy państwem socjalnym, jak widzą to liberałowie i wolnorynkowi konserwatyści? Odpowiedź na to pytanie nie jest wbrew pozorom łatwa i oczywista.
Depozyty są dominującą pozycją w pasywach bilansów banków działających w Polsce (na koniec 2022 r. stanowiły 72 proc. sumy bilansowej). Jednocześnie są podstawowym sposobem lokowania wolnych środków finansowych przez Polaków.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Czy realizacja amerykańskiego snu na kredyt zakończy się koszmarem? Na to pytanie próbuje odpowiedzieć R. Christopher Whalen w książce „Inflated: Money, Debt, and the American Dream”.
Białoruski dyktator w ostatnich latach ostatecznie zdegenerował gospodarkę. – Pojawiają się szalone pomysły Łukaszenki o sprowadzeniu 150 tys. Pakistańczyków, co powoli jest wdrażane – stwierdził Kamil Kłysiński, ekspert w Zespole Ukrainy, Białorusi i Mołdawii w Ośrodku Studiów Wschodnich, w wywiadzie dla „Obserwatora Finansowego”.
Unia Europejska coraz bardziej zacieśnia relacje polityczne, gospodarcze i handlowe z Republiką Mołdawii – jednym z najmłodszych państw Starego Kontynentu, które Rosja uznaje za swoją strefę wpływów.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
