Koniec z kosztownymi pakietami ratunkowymi, kryzys trzeba teraz zwalczać ograniczając wydatki i dług publiczny - taka jest konkluzja roboczego spotkania ministrów finansów grupy G20, którzy w miniony piątek, 4 czerwca zjechali się do Pusan w Korei Południowej. Mowa była także o opodatkowaniu transakcji finansowych i kontroli agencji ratingowych. - podstawowy problem to wprowadzenie globalnej jurysdykcji, która wymogłaby egzekwowanie tych regulacji.
Karel Lannoo, członek zarządu Center for European Policy Studies w Brukseli. (c) CEPS
Czego możemy spodziewać się po szczycie G20?
Przedstawiciele krajów członkowskich będą musieli zastanowić się, jak pogodzić dyskutowane na poprzednim szczycie w Pittsburgu kwestie z obecną sytuacją. Chodzi głównie o strategię wyjścia z kryzysu, która zakłada wycofanie się z protekcjonistycznych działań, podejmowanych przez poszczególne państwa. W ubiegłym roku zarzuty te skierowane były pod adresem USA, teraz przyszła kolej na Europę.
Przed wyjazdem na robocze spotkanie szefów resortów finansów G20 do Pusan w Korei Płd. amerykański sekretarz skarbu Tim Geithner zapowiedział, że cięcia budżetowe nie powinny odbijać się na wychodzeniu z kryzysu. Jak to się ma do oszczędnościowych programów, wprowadzanych w strefie euro?
To jedno z pytań, na które G20 musi znaleźć odpowiedź. Restrykcje budżetowe są konieczne, ale na dobrą sprawę nikt jeszcze nie wie, jak skoordynować uzdrawianie finansów publicznych z walką z kryzysem gospodarczym, która w przypadku Europy w dużej mierze zależy przecież także od publicznych wydatków.
A co z modyfikacją systemu wczesnego ostrzegania przed kryzysami finansowymi? Komisja Europejska właśnie złożyła propozycję objęcia ściślejszą kontrolą agencji ratingowych, które obarcza się częścią odpowiedzialności za tuszowanie niekorzystnych danych w strefie euro.
Fakt, że renomowane agencje ratingowe nie ostrzegły przed nadciągającym kryzysem, budzi wątpliwości także w USA. Dotychczasowe zasady działania agencji ratingowych wymagają zmian i zdaje się, że co do tego jest zgoda. Żeby to jednak miało działać, potrzebne jest wprowadzenie globalnej jurysdykcji, która wymusiłaby egzekwowanie podjętych ustaleń
Czy myśli Pan, że grupa G20 poprze pomysł opodatkowania transakcji finansowych i stworzenia na tej bazie funduszu do walki z kryzysem?
To nie jest jedynie unijny pomysł. Warto pamiętać, że podobne rozwiązania proponują także Amerykanie. Za jest prezydent Barack Obama i większość krajów europejskich, także tych spoza strefy euro. Podobnie jak w przypadku kontroli agencji ratingowych problemem jest nie tyle zgoda na takie rozwiązania, ile globalna jurysdykcja. To jeden z powodów, dla których Niemcy proponują, żeby przy braku globalnego zaangażowania ograniczyć podatek dla banków tylko do Europy.
Na kilka dni przed rozpoczęciem spotkania ministrów finansów G20 Iran ogłosił, że zamienia swoje rezerwy w euro na dolary i złoto. To już kolejny kraj azjatycki, który wycofuje się z europejskiej waluty. Sądzi Pan, że to jest długoterminowy trend?
To tymczasowe ruchy, związane z wahaniami kursu euro wobec dolara. Sytuacja amerykańskiej gospodarki jest teraz lepsza, ale należy pamiętać, że kryzys nie został tam jeszcze przezwyciężony i za kilka tygodniu te same kraje, które teraz sprzedają euro mogą zacząć znów je kupować. Zwłaszcza że sytuacja w strefie euro nie jest wcale taka zła, jak się ją maluje. Według najnowszych danych Eurostatu bezrobocie wyhamowało, co pokazuje, że pojawiają się pierwsze efekty działań antykryzysowych, podjętych przez UE.
Rozmawiał Jakub Mielnik
Karel Lannoo, członek zarządu Center for European Policy Studies w Brukseli. (c) CEPS
Współczesną rzeczywistość charakteryzuje szybki postęp. Dynamiczny rozwój technologii informatycznych i cyfryzacja gospodarki wymuszają zmiany także w funkcjonowaniu systemu płatniczego i w samych płatnościach. Zjawisko to ma zasięg globalny. Dotyczy również strefy euro. W dyskusji publicznej pada pytanie, czy po 25 latach od wprowadzenia banknotów i monet euro nadszedł już czas na równoległe wprowadzenie przez Eurosystem (tj. Europejski Bank Centralny i 20 banków centralnych państw strefy euro) cyfrowego odzwierciedlenia gotówki?
Na przełomie czerwca i lipca 2025 r., czyli na zakończenie polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, odbędzie się w Sewilli czwarta konferencja nt. finansowania rozwoju. Przed jej uczestnikami stoi niełatwe zadanie usprawnienia globalnej architektury finansowej w dość niesprzyjających warunkach politycznych i gospodarczych. To, co wydarzyło się w tym obszarze w 2024 r., będzie w dużym stopniu wpływać na rezultat tego spotkania.
Wprowadzenie euro jest niebezpieczne z ekonomicznego i politycznego punktu widzenia. Polska gospodarka jest jeszcze niedojrzała, różnice technologiczne, rozwój systemu finansowego, poziom konkurencyjności wymagają przyspieszonej modernizacji. Nasza gospodarka wychodzi dopiero z rozwoju zależnego, potrzebny jest czas.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Waluty cyfrowe powiązane z pieniądzem fiducjarnym, czyli stablecoins, mierzą się z nieuniknionym w ich sytuacji napięciem pomiędzy wiarygodnością a konkurencyjnością – czyli „paradoksem stablecoina". By go lepiej zrozumieć, w artykule analizujemy konkurencyjne strategie USA i Chin.
Przez ostatnie lata rynki wschodzące zmagały się z silnym kursem dolara i zdominowanym przez Wall Street rynkiem kapitałowym. Dziś, w obliczu zmian strukturalnych w światowej gospodarce, a także nastawienia Fed oraz ich własnego rozwoju, kraje rozwijające się stają się nie tylko motorem globalnego wzrostu, ale i magnesem dla kapitału, sygnalizując koniec ery „amerykańskiej wyjątkowości”.
Regulacje tworzone w dobrej wierze czasem stają się jednak dla firm biurokratycznym ciężarem. Unijna dyrektywa CSRD jest tego przykładem – zmusza duże przedsiębiorstwa do raportowania danych ESG, czyli informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Ratunkiem dla spółek coraz częściej okazuje się sztuczna inteligencja.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
