Szersza definicja długu może zablokować inwestycje
Są pierwsze efekty nowych zasad liczenia wielkości długów w samorządach: gminy wstrzymują się z nowymi inwestycjami, a banki ograniczają finansowanie w formie tzw. cesji wierzytelności. Nowe reguły pod koniec ubiegłego roku wprowadziło Ministerstwo Finansów.
Przez nową definicję długu inwestycje samorządów, m.in wodociągi, mogą zostać wstrzymane (CC BY-NC-SA Squiggle)
Chodzi o rozporządzenie MF w sprawie szczegółowego sposobu klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego, w tym do długu Skarbu Państwa. Zgodnie z tymi przepisami od początku tego roku dług powiększają nie tylko kredyty i pożyczki, ale też na przykład płatności rozłożone na raty, czy umowy leasingu, w których ryzyko i korzyści z tytułu własności są przeniesione na korzystającego (w tym przypadku gminę).
Do długu zalicza się też zobowiązania ze wszystkich umów, które wykorzystują mechanizm tzw. długoterminowego kredytu handlowego, czyli takiego, gdzie odroczenie płatności wynosi ponad rok. Do długu będą zaliczały się więc m.in. umowy factoringowe, czy forfaitngowe, zgodnie z którymi faktury wystawiane przez wykonawcę gminnej inwestycji są przejmowane przez współpracujący z gminą bank i to on w praktyce staje się gminnym wierzycielem.
Samorządom takie rozwiązanie się nie podoba, bo leasing, faktoring i forfaiting były coraz częściej wykorzystywane jako tzw. alternatywna formą finansowania inwestycji. Taki sposób miał jedną zasadniczą zaletę: skoro nie zaliczał się do długu, to nie pogarszał gminnych wskaźników zadłużenia. Zgodnie z ustawą o finansach publicznych zadłużenie samorządu nie może przekroczyć bariery 60 proc. dochodów.
Inny problem to termin opublikowania rozporządzenia: MF wydał je 23 grudnia, czyli w czasie, gdy gminy były już bardzo zaawansowane w pracach nad budżetami na rok 2011.
Dla banków nic się nie zmienia
Ministerstwo Finansów tłumaczy, że jego intencją było usankcjonowanie orzeczeń sądów i wniosków Najwyższej Izby Kontroli dotyczących klasyfikowania takich typów zobowiązań, a samo rozporządzenie nie zmienia dotychczasowej ogólnej wykładni.
Zawsze opóźnione płatności i inne formy długu nazywane inaczej niż kredyt, czy pożyczka i tak były księgowane w bankach jako dług – powiedział w wywiadzie dla Obserwatora Finansowego wiceminister finansów Dominik Radziwiłł.
Same banki to potwierdzają. Wyliczając zdolność kredytową samorządu cały czas brały pod uwagę jego wszystkie zobowiązania, również te wynikające np. z faktoringu.
– Z naszego, bankowego punktu widzenia niewiele się zmienia, ponieważ analizując kondycję finansową gminy braliśmy pod uwagę jej zadłużenie kredytowe i zobowiązania z tytułu wierzytelności. Stosowaliśmy ostrożną politykę w tym zakresie i niejako wyprzedziliśmy rozporządzenie MF – mówi Dariusz Filipek z Departamentu Finansowania Transakcji Handlowych i Faktoringu Deutsche Bank PBC.
Podobnego zdania jest Michał Grześkiewicz z Departamentu Faktoringu i Finansowania Strukturyzowanego Raiffeisen Banku.
– Każdy bank dokładnie widzi wydatki majątkowe na przykład z tytułu partnerstwa publiczno-prywatnego, czy z tytułu odroczonych wydatków majątkowych. I traktuje je tak, jak kredyt – mówi. Ale dodaje, że dla banku 60-proc. limit zadłużenia ma drugorzędne, liczy się przede wszystkim płynność finansowa.
Za to dla samorządu ryzyko przekroczeniu przez dług poziomu 60 proc. dochodów jest istotne, bo gdy do tego dojdzie będzie oznaczało konieczność restrukturyzacji długu – mówi.
Inwestycje unijne pod znakiem zapytania
Poszerzenie definicji długu może – według bankowców – wstrzymać kolejne inwestycje samorządowe. Zwłaszcza te współfinansowane pieniędzmi z Unii Europejskiej.
Mamy już przykłady gmin, które po zakwalifikowaniu do długu zobowiązań z tytułu wykupionych wierzytelności mają przekroczone wskaźniki ustawowe i nie są w stanie uzyskać finansowania na realizację projektów unijnych współfinansowanych z dotacji. Efekt może być taki, że pieniądze z UE przepadną – mówi Dariusz Filipek. Dodaje, że właśnie przy tego typu przedsięwzięciach gminy chętnie sięgały po alternatywne formy finansowania.
Na przykład faktoring mógł być wykorzystywany do przejściowego zwiększania zadłużenia, które po zakończeniu inwestycji było w części spłacane środkami z UE. Teraz, gdy zobowiązania z tytułu faktoringu powiększają dług, może dojść do sytuacji, że dany samorząd w ogóle straci możliwości zadłużania – mówi.
Według Michała Grześkiewicza w czarnym scenariuszu inwestycyjny marazm może potrwać nawet dwa i pół roku – bo jeszcze przez taki okres będzie obowiązywała reguła 60-proc. limitu dla długu. Od 2014 roku wskaźniki dopuszczalnego zadłużenia będą wyliczane dla samorządów indywidualnie. Jego zdaniem samorządy sięgną po wypróbowany już sposób, czyli obarczą zadaniami inwestycyjnymi specjalnie w tym celu zakładane spółki.
– Ale jeśli spółka, nawet gminna, będzie starała się o kredyt, będzie traktowana jak każda spółka handlowa. Marża takiego kredytu będzie wyższa, niż w przypadku pożyczki udzielanej bezpośrednio samorządowi. Poza tym procedura jego przyznania trwa dłużej, przez co cały proces inwestycyjny może być długotrwały – mówi Michał Grześkiewicz.
Dariusz Filipek dodaje, że przy takim trybie finansowania może się pojawić jeszcze jeden problem. Nowo zakładane spółki mogą w ogóle nie dostać pieniędzy z banku.
– Na przykład nasz bank przyjął zasadę, że firma musi działać minimum dwa lata, żeby starać się u nas o kredyt. Każda spółka komunalna, która powstanie w najbliższych miesiącach nie będzie więc mogła ubiegać się o finansowanie. W związku z tym może mieć problem z realizacją swoich celów – mówi Dariusz Filipek.
Przez nową definicję długu inwestycje samorządów, m.in wodociągi, mogą zostać wstrzymane (CC BY-NC-SA Squiggle)
Wartość relacji długu publicznego do PKB we Włoszech nie zawsze była tak wysoka jak obecnie. Dług zjednoczonego państwa włoskiego w 1861 r. stanowił mniej niż 40 proc. jego PKB, zaś jeszcze w latach 60. XX w. zaledwie 25 proc. PKB. W historii tego kraju zdarzały się także okresy, w których relacja długu publicznego do PKB była jeszcze wyższa niż obecnie i sięgała 160 proc. PKB, by następnie spaść. Skąd zatem wziął się dług publiczny Włoch, notujący dziś jedne z wyższych poziomów w ponad stusześćdziesięcioletniej historii tego państwa?
Współczesną rzeczywistość charakteryzuje szybki postęp. Dynamiczny rozwój technologii informatycznych i cyfryzacja gospodarki wymuszają zmiany także w funkcjonowaniu systemu płatniczego i w samych płatnościach. Zjawisko to ma zasięg globalny. Dotyczy również strefy euro. W dyskusji publicznej pada pytanie, czy po 25 latach od wprowadzenia banknotów i monet euro nadszedł już czas na równoległe wprowadzenie przez Eurosystem (tj. Europejski Bank Centralny i 20 banków centralnych państw strefy euro) cyfrowego odzwierciedlenia gotówki?
W dobie szybko rozwijającej się technologii i cyfryzacji gospodarki pojawia się pytanie o to, czym w przyszłości będziemy płacić w kraju i za granicą. Już dzisiaj mamy jako konsumenci, możliwość wyboru formy płatności. Najczęściej pochodną tego jest to, czym możemy w danym miejscu zapłacić, z czego najczęściej korzystamy, co jest – w naszej opinii – proste, wygodne, bezpieczne i tanie w użyciu.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych (Fed) dokonała w ostatnim czasie kolejnego przeglądu swojej strategii polityki pieniężnej. W nowym dokumencie strategicznym potwierdzono główne założenia dotychczasowego podejścia Fed do prowadzenia polityki pieniężnej.
Autonomiczna sztuczna inteligencja w ciągu kilku lat zrewolucjonizuje wiele biznesów i branż, zmieni łańcuchy wartości firm i strukturę zatrudnienia. Nie powinna jednak być pozostawiona bez nadzoru.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Kraj byłego bloku wschodniego, który – podobnie jak my – zaczął dynamicznie się rozwijać po upadku komunizmu to Rumunia. Dziś ma apetyt na znacznie więcej, ale czy wystarczy jej sił i ambicji, by sięgnąć po więcej?
Podczas pandemii inflacja CPI w ujęciu rocznym w Stanach Zjednoczonych gwałtownie wzrosła, osiągając w czerwcu 2022 r. maksimum na poziomie 9 proc. W artykule przekonujemy, że ten wzrost inflacji można wyjaśnić w ramach metodologicznych, w których inflacja zależy od trzech czynników: długoterminowych oczekiwań, stopnia zacieśnienia rynku pracy mierzonego stosunkiem wakatów do bezrobocia oraz dużych zmian cen względnych w poszczególnych branżach, np. sektorze energetycznym i motoryzacyjnym.
Im dłużej europejskie rządy będą inwestowały w obronność, tym większe są szanse na znaczny wzrost innowacyjności i w długim horyzoncie czasowym na Starym Kontynencie zobaczymy efekt spin-off, czyli transferu technologii z sektora defence do sektorów cywilnych – uważa prof. Hubertus Bardt, dyrektor zarządzający IW Köln.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Swobodny dostęp do zdrowej i relatywnie taniej żywności wciąż nie jest czymś powszechnym w skali globu, i wymaga interdyscyplinarnego podejścia, współpracy państw i firm z organizacjami międzynarodowymi, a także zapewnienia odpowiedniego finansowania przedsiębiorstwom z branży rolnej – przekonują autorzy monografii „Współczesne wyzwania bezpieczeństwa żywnościowego”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
