Gdyby były reguły wyjścia ze strefy euro, nie doszłoby do kryzysu
Należy wprowadzić tzw. reguły wyjścia, czyli zasady wychodzenia lub wyrzucania państw ze strefy euro. Według nich będzie to mechanizm dyscyplinujący dla peryferyjnych, zadłużonych krajów unii, który zapewni jej większą stabilność – uważają drChristian Fahrholz z Uniwersytetu w Jenie i prof. Cezary Wójcik ze Szkoły Głównej Handlowej i PAN.
(CC BY covilha)
Podczas seminarium Instytutu Ekonomicznego NBP dr Fahrholtz i prof. Wójcik wykazywali, że wprowadzenie reguł wyjścia (exit rules) kraju z unii walutowej będzie miało szereg pozytywnych skutków.
Po pierwsze, zostanie wzmocniona dyscyplina zewnętrzna wywierana przez rynki finansowe na kraje unii walutowej.
Po drugie, same kraje unii będą musiały zwracać większą uwagę na zachowanie równowagi makroekonomicznej.
Po trzecie, istnienie i groźba zastosowania reguł wyjścia wzmocni wpływ krajów stabilnych na działania podejmowane przez kraje zadłużone.
Po czwarte wreszcie, wprowadzenie reguł wyjścia ograniczy niepewność.
Idea przedstawiona przez Fahrholtza i Wójcika łączy spojrzenie ekonomiczne i polityczne. Wychodzi poza obecnie dyskutowane rozwiązania długoterminowe, które jednak nie poprawiają sytuacji na krótką metą (zacieśnienie unii politycznej, przyjęcie reguł fiskalnych) i doraźne, które nie mają wpływu długoterminowego (euroobligacje, objęcie zadłużenia państw strefy euro gwarancjami EBC).
Fahrholtz i Wójcik wykorzystują teorię gier, aby pokazać, że w chwili obecnej, przy braku formalnej możliwości wyrzucenia kraju z unii walutowej, kraj peryferyjny (np. Grecja), który wpadnie w problemy finansowe ma możliwość wynegocjowania programu pomocowego. Dzięki temu konieczne zaostrzenie polityki fiskalnej będzie łagodniejsze.
Taka strategia jest możliwa, ponieważ bankructwo kraju peryferyjnego powoduje negatywne efekty zewnętrzne. To oznacza, że negatywne skutki tego wydarzenia będą odczuwalne nie tylko przez bankrutujący kraj, ale też przez szersze otoczenie. W najgorszym wypadku bankructwo kraju peryferyjnego może pociągnąć za sobą falę upadłości podmiotów w innych krajach, także centralnych.
Pogrążony w problemach kraj peryferyjny o tym wie i zdaje sobie sprawę, że może wynegocjować program pomocowy od kraju centralnego. Jego maksymalna wysokość zależy od wartości negatywnych efektów zewnętrznych, jakich kraj centralny dozna w przypadku bankructwa kraju peryferyjnego. Zależy ona również od skutków rozpadu unii jakie odczuje kraj peryferyjny. To jest zasadniczy układ w którym dwa podmioty, kraj peryferyjny i kraj centralny „negocjują” wielkość pakietu pomocowego.
Co się zmienia jeśli niezdyscyplinowany kraj może zostać wyrzucony z unii?
Zmniejsza się jego siła negocjacyjna – zarówno prawdopodobieństwo, że uda się wynegocjować pakiet pomocowy, ale również jego wielkość jeśli wsparcie zostanie udzielone. Paradoksalnie wprowadzenie zasad wyjścia, nie zwiększa, lecz zmniejsza ryzyko, że dojdzie do rozpadu wspólnoty i jakiś kraj zostanie z niej wyrzucony.
Prof. Wójcik oddaje tę intuicję za pomocą analogii: – Instytucja rozwodów nie została wprowadzona dlatego, że chcemy, aby było więcej rozwodów. Wręcz przeciwnie. Jeśli małżonek dostaje zawiadomienie z sądu o wszczęciu sprawy rozwodowej, może być bardziej skłonny zmienić swoje postępowanie niż gdyby takiej możliwości nie było.
Taka sama zasada może obowiązywać w przypadku niezdyscyplinowanego finansowo kraju.
„Bruksela źle robi, że coraz bardziej zmierza w kierunku centralizacji i unifikacji. Jest to bowiem recepta na porażkę. Aby projekt integracyjny w Europie mógł przetrwać należy iść w przeciwną stronę. Należy zdecentralizować szereg polityk gospodarczych, pozostając tylko przy wspólnym rynku europejskim. Największym błędem integracji było zaś przyjęcie wspólnej waluty. Wielka Brytania zrobiła bardzo mądrze, że nie dołączyła do tego wadliwego projektu” – podkreślił Oliver Hart, laureat nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii i wykładowca Uniwersytetu Harvarda, w swoim przemówieniu z okazji odebrania tego zaszczytnego wyróżnienia.
Traktat Rzymski stosunkowo luźno odnosił się do zagadnień związanych z przyszłą unią walutową, gdyż system z Bretton Woods ze swoimi stałymi kursami walutowymi gwarantował w kapitalistycznym świecie stabilizację kursową. To właśnie za sprawą późniejszych problemów tego systemu, wykrystalizowała się idea unii walutowej.
Pierwsze srebrne monety z wizerunkiem władcy pojawiły się w VII w. przed naszą erą na terenie skolonizowanej przez Greków Lidii, Rzym wprowadził je w IV w. przed Chrystusem, Kartagina sto lat później. Wraz z upływem czasu monety stały się nieodłącznym składnikiem cywilizacji europejskiej, przy czym zmieniały swoją wartość, siłę nabywczą i formę. Względna stabilność cechowała natomiast systemy pieniężne.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Głównym tematem tegorocznego sympozjum w Jackson Hole, organizowanego przez Bank Rezerwy Federalnej w Kansas City, była sytuacja i aktualne trendy na rynku pracy. Nie zabrakło tam również innych tematów, w tym prezentacji dotyczącej reguły Taylora, z której można się było dowiedzieć, dlaczego trudno jest opisywać i intepretować politykę pieniężną za pomocą prostych matematycznych formuł.
Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych (Fed) dokonała w ostatnim czasie kolejnego przeglądu swojej strategii polityki pieniężnej. W nowym dokumencie strategicznym potwierdzono główne założenia dotychczasowego podejścia Fed do prowadzenia polityki pieniężnej.
Autonomiczna sztuczna inteligencja w ciągu kilku lat zrewolucjonizuje wiele biznesów i branż, zmieni łańcuchy wartości firm i strukturę zatrudnienia. Nie powinna jednak być pozostawiona bez nadzoru.
Pomimo wyzwań gospodarczych i społecznych, coraz dłuższe życie otwiera również nowe możliwości ekonomiczne, które mogą przekształcić starzenie się społeczeństw z obciążenia w źródło wzrostu i rozwoju.
Kraj byłego bloku wschodniego, który – podobnie jak my – zaczął dynamicznie się rozwijać po upadku komunizmu to Rumunia. Dziś ma apetyt na znacznie więcej, ale czy wystarczy jej sił i ambicji, by sięgnąć po więcej?
Podczas pandemii inflacja CPI w ujęciu rocznym w Stanach Zjednoczonych gwałtownie wzrosła, osiągając w czerwcu 2022 r. maksimum na poziomie 9 proc. W artykule przekonujemy, że ten wzrost inflacji można wyjaśnić w ramach metodologicznych, w których inflacja zależy od trzech czynników: długoterminowych oczekiwań, stopnia zacieśnienia rynku pracy mierzonego stosunkiem wakatów do bezrobocia oraz dużych zmian cen względnych w poszczególnych branżach, np. sektorze energetycznym i motoryzacyjnym.
Im dłużej europejskie rządy będą inwestowały w obronność, tym większe są szanse na znaczny wzrost innowacyjności i w długim horyzoncie czasowym na Starym Kontynencie zobaczymy efekt spin-off, czyli transferu technologii z sektora defence do sektorów cywilnych – uważa prof. Hubertus Bardt, dyrektor zarządzający IW Köln.
Swobodny dostęp do zdrowej i relatywnie taniej żywności wciąż nie jest czymś powszechnym w skali globu, i wymaga interdyscyplinarnego podejścia, współpracy państw i firm z organizacjami międzynarodowymi, a także zapewnienia odpowiedniego finansowania przedsiębiorstwom z branży rolnej – przekonują autorzy monografii „Współczesne wyzwania bezpieczeństwa żywnościowego”.
Pracownicy tracą pracę bezpowrotnie. Klienci zostają bez usług, na których polegali przez lata. Drużyny sportowe tracą sponsorów, a społeczności swoje instytucje, które były ich opoką. Wygrywa tylko private equity. Taki krajobraz USA maluje Megan Greenwell w książce „Bad Company”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
