Dwa lata po powstaniu Unii Celnej w Kazachstanie rozgorzała burzliwa dyskusja publiczna dotycząca perspektyw, które wynikają z uczestnictwa kraju w Unii Celnej i Euroazjatyckiej. Zdaniem wielu polityków i ekspertów, zarówno w aspekcie ekonomicznym, jak i politycznym Kazachstan więcej stracił, niż zyskał.
Nursułtan Nazarbajew, prezydent Kazachstanu (CC By-ND Utenriksdept)
Minęły dwa lata od momentu powstania Unii Celnej Rosji, Kazachstanu i Białorusi. W ten sposób była realizowana idea integracji euroazjatyckiej.
Jakie są rzeczywiste rezultaty przystąpienia Kazachstanu do Unii Celnej? Jeśli wierzyć oficjalnej statystyce, już teraz wyniki jej funkcjonowania robią duże wrażenie. Według danych agencji RK, w ciągu 11 miesięcy 2011 r. w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku wielkość handlu zagranicznego z krajami Unii Celnej wzrosła o 33,7 proc., z 16,1 mld dol. do 21,4 mld dol., co stanowi 18,9 proc. całego obrotu towarowego Kazachstanu. Eksport do krajów Unii Celnej zwiększył się z 4,9 mld dol. do 6,7 mld dol., czyli o 37 proc. W 2012 r. wzrost obrotu handlowego między członkami Unii Celnej przekroczył 100 mld dol., a wzrost obrotu handlowego Kazachstanu z Rosją i Białorusią stanowił 21,7 mld dol.
Wielu ekspertów uważa jednak, że udział Kazachstanu w Unii Celnej doprowadził do pogorszenia społeczno-ekonomicznej sytuacji w kraju. W ciągu ostatnich dwóch lat gwałtownie podrożały towary i produkty eksportowane do Kazachstanu z krajów niebędących członkami Unii Celnej. Najbardziej odczuwalne dla ludności było podwyższenie cen paliw, samochodów, AGD, produktów rolnych (mięso) i innych ważnych towarów. Większość tych towarów była przywożona do kraju z Chin, Turcji i Emiratów Arabskich.
Z handlu, w tym prywatnego importu, utrzymywał się znaczący odsetek mieszkańców Kazachstanu. Jak mówi Dosym Satpajew, znany kazachski politolog i dyrektor Grupy Oceny Ryzyka, „według statystyk, w Kazachstanie 2,5 mln osób to samozatrudnieni. Z tej liczby ponad 500 tys. to ludzie zajmujący się handlem, zarówno drobni importerzy, jak i właściciele salonów samochodowych i sklepów.
Wszyscy oni albo zostali bez pracy, albo ponieśli duże straty w wyniku tego, że cła przywozowe z państw trzecich znacznie wzrosły i biznes okazał się nierentowny”. Zdaniem eksperta, w wyniku tego ci ludzie zasilili armię bezrobotnych, a cały kazachstański rynek pracy został dodatkowo poważnie obciążony.
Współczesne banki centralne są instytucjami o istotnym znaczeniu w systemie monetarnym. Tradycyjnie wśród zadań im przypisanych pozostaje prawo do emisji waluty narodowej, zapewnienie bezpieczeństwa gotówki w obiegu, zaopatrywanie uczestników rynku w gotówkę, zapewnienie autentyczności znaków pieniężnych będących w obrocie, a także wycofywanie z rynku zużytych banknotów nienadających się do obiegu. Narodowa Strategia Bezpieczeństwa Obrotu Gotówkowego stworzyła nową perspektywę współpracy banku centralnego z uczestnikami rynku obrotu gotówkowego.
Spowolnienie gospodarcze, napięcia geopolityczne, obawy dotyczące bezpieczeństwa łańcucha dostaw i szerzej bezpieczeństwa narodowego prowadzące do wzrostu protekcjonizmu i fragmentacji handlu, bardziej restrykcyjne otoczenie regulacyjne biznesu, trudniejsze globalne warunki finansowe i rosnące koszty negatywnych skutków zmian klimatu to wybrane czynniki podważające stabilność i przewidywalność globalnych przepływów inwestycyjnych. Nie pozostają bez wpływu na przepływy zagranicznych inwestycji bezpośrednich (ZIB), zarówno w rozwiniętych, jak i w rozwijających się krajach.
W kontekście wprowadzanych przez USA ceł dużo mówi się o łańcuchach wartości, w ramach których są wytwarzane wyroby przemysłowe, a relatywnie niewiele o łańcuchach dostaw produktów rolno-spożywczych.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Waluty cyfrowe powiązane z pieniądzem fiducjarnym, czyli stablecoins, mierzą się z nieuniknionym w ich sytuacji napięciem pomiędzy wiarygodnością a konkurencyjnością – czyli „paradoksem stablecoina". By go lepiej zrozumieć, w artykule analizujemy konkurencyjne strategie USA i Chin.
Przez ostatnie lata rynki wschodzące zmagały się z silnym kursem dolara i zdominowanym przez Wall Street rynkiem kapitałowym. Dziś, w obliczu zmian strukturalnych w światowej gospodarce, a także nastawienia Fed oraz ich własnego rozwoju, kraje rozwijające się stają się nie tylko motorem globalnego wzrostu, ale i magnesem dla kapitału, sygnalizując koniec ery „amerykańskiej wyjątkowości”.
Regulacje tworzone w dobrej wierze czasem stają się jednak dla firm biurokratycznym ciężarem. Unijna dyrektywa CSRD jest tego przykładem – zmusza duże przedsiębiorstwa do raportowania danych ESG, czyli informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Ratunkiem dla spółek coraz częściej okazuje się sztuczna inteligencja.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
