Publicystka, wydawca książek ekonomicznych, koordynator projektów medialnych.
PAP
Nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w tym roku została przyznana za „teorię stabilnych alokacji i wykorzystanie projektowania rynku”. Chodzi o prace amerykańskich naukowców (teoretyczne i eksperymentalne) nad matchingiem, czyli możliwie efektywnym dopasowaniem do siebie różnych elementów. Lloyd S. Shapley, urodzony w 1923 roku matematyk Uniwersytetu Kalifornijskiego, specjalizuje się w teorii gier.
– Nazwisko Shapleya zna każdy, kto uczył się o grach kooperacyjnych. Wartość Shapleya, o której piszę w paru moich pracach, jest dla każdego studenta porządnego kursu teorii gier pojęciem podstawowym. Sądziliśmy od dłuższego czasu, że Shapley może dostać nagrodę Nobla. I dostał, ale akurat za nieco inne dokonania – mówi dr Marcin Malawski z Instytutu Podstaw Informatyki PAN oraz Centrum Psychologii Ekonomicznej Akademii Koźmińskiego.
Teoria dopasowania, o którym mowa w werdykcie komitetu noblowskiego, jest wzięta z teorii gier i ma bardzo szerokie praktyczne zastosowania. Alvin E. Roth badał na przykład pod tym kątem rynek pracy lekarzy.
– W jednym zbiorze są lekarze, którzy chcą się zatrudnić w szpitalach. W drugim szpitale, które chcą zatrudnić lekarzy. Szpital ma pewne preferencje na lekarzach, lekarze na szpitalach. Chodzi o to, żeby jak najlepiej dopasować jednych do drugich. To są niebanalne teorie. Sporo rzetelnej matematyki i analizy – mówi dr Malawski.
Zagadnienie ma swój początek w latach 60., kiedy to Shapley wraz ze swym kolegą, naukowcem Davidem Galem opracowali algorytm „stabilnych małżeństw”. Chodziło o to, jak dopasować ludzi pod względem ich preferencji w taki sposób, by po zastosowaniu algorytmu nie było żadnych dwojga osób (kobiety i mężczyzny), z których każde wolałoby tę drugą osobę od swego małżonka.
– Algorytm Gale’a-Shapleya to właśnie algorytm dopasowywania – wyjaśnia dr Malawski. Opisany został w publikacji pt. „College admissions and the stability of marriage” z 1962 roku. Inne ważne prace Shapleya to m.in. „A value for n-person games” z 1953 roku oraz „On market games” z 1962 roku, dotyczą już jednak teorii gier.
Alvin E. Roth, młodszy o 30 lat od Shapleya pracownik naukowy Uniwersytetu Harvarda, pracował niezależnie, ale zgłębiał to samo zagadnienie.
– Roth jest oczywiście także teoretykiem, ale robił także słynne eksperymenty negocjacyjne (dotyczyły m.in. lekarzy – przyp. KK). Nad teorią dopasowania pracował z brazylijską matematyczką Marildą A. Oliveirą Sotomayor – wyjaśnia dr Malawski. Napisali wspólnie książkę pt. „Two-sided matching”. Warto też sięgnąć po pracę Rotha pt. „Bargaining experiment”, opublikowaną w „Handbook of Experimental Economics” pod redakcją Colina Camerera. Cały dorobek Rotha można znaleźć pod linkiem: http://kuznets.fas.harvard.edu/~aroth/PapersPDF.html
Czy Nobel 2012 ma coś wspólnego z problemami gospodarczymi, z którymi zmaga się dziś świat? Z alokowaniem środków w ramach Unii Europejskiej, działalnością Międzynarodowego Funduszu Walutowego? Doktor Malawski uważa, że nie.
– Akademia Szwedzka bywa czasem odporna na bieżące wydarzenia. Interesuje ją bardziej nauka niż bieżączka. W żadnym stopniu nie odnoszę tego werdyktu do dzisiejszej sytuacji gospodarczej – komentuje dr Malawski.
Naukowcy odbiorą nagrodę w grudniu w Sztokholmie.
Katarzyna Kozłowska
