Ciekawy raport islandzkiego biznesmena i ekonomisty, w którym proponuje on odebranie bankom komercyjnym możliwości kreacji pieniądza. A ponadto warto przeczytać o inflacji w Niemczech, polskich danych o długu zagranicznym i długu sektora publicznego, nowym planie reform Grecji oraz o słabych wskaźnikach PMI dla krajów wschodzących.
Ekonomista, biznesmen i deputowany do parlamentu islandzkiego Frosti Sigurjonsson na zamówienie rządu przygotował raport, którego wnioski, gdyby zostały zrealizowane, oznaczałyby przełom w funkcjonowaniu systemu bankowego. Proponuje on uniemożliwienie bankom komercyjnym kreowania pieniądza i powierzenie takiej możliwości wyłącznie bankowi centralnemu. Wstęp do 110-stronicowego raportu napisał Adair Turner, były szef nadzoru brytyjskiego, który zwraca uwagę, że wszystkie reformy po 2008 roku mają wspólną słabość: nie ruszyły systemu rezerwy cząstkowej, która umożliwia bankom kreowanie pieniądza. Tymczasem, jak pisze autor raportu, od 1970 roku kryzysy bankowe miały miejsce 147 razy w 114 krajach.
System rezerwy cząstkowej zmniejsza zdolność banku centralnego do kontroli podaży pieniądza, daje bankom taką możliwość i wręcz zachęca do kreowania zbyt wielkiej ilości pieniądza. W ciągu 14 lat poprzedzających kryzys banki islandzkie powiększyły podaż pieniądza 19-krotnie. W tym czasie PKB rósł 3,2 proc. rocznie, natomiast podaż pieniądza 18,6 proc. Raport omawia alternatywne systemy dla systemu rezerwy cząstkowej, w tym proponowany przez autora system pieniądza państwowego, w którym pieniądz kreuje wyłącznie bank centralny. O jego ilości decyduje niezależny do rządu i przejrzysty w swoich działaniach komitet, natomiast dystrybuuje dodatkowy pieniądz rząd przez większe wydatki rządowe, redukcję podatków, spłatę długu publicznego lub dywidendę dla obywateli. Jeden z dodatkowych benefitów – zyski z kreacji pieniądza mialoby państwo, a banki.
Inflacja rośnie w Niemczech – nie konsumpcyjna, lecz inflacja aktywów. Podaję fragment tekstu z Handelsblatt za zerohedge. W pierwszym kwartale ceny aktywów według nowego wskaźnika gazety wzrosły o 4,4 procent wobec pierwszego kwartału 2014 roku. Do tej pory nie było dowodu, że polityka Europejskiego Banku Centralnego może prowadzić na niebezpieczne terytoria, ale teraz to się zmienia – twierdzi Handelsblatt.
Mam wrażenie, że nie zostały zauważone w tym tygodniu dwa zestawy nowych danych o długu publicznym (opublikowane na stronie ministerstwa finansów) i zadłużeniu zagranicznym (dane NBP).
Dług sektora publicznego przed konsolidacją doszedł do 898,8 mld złotych na koniec 2014 roku, co stanowi 52,1 proc. ubiegłorocznego PKB. Dane przed konsolidacją są istotne, bo ujmują m.in. prawie 40 mld zł długu FUS wobec budżetu, który mało prawdopodobne, by został kiedykolwiek spłacony. Całkowity dług publiczny zmniejszył się w 2014 roku w stosunku do końca 2013 roku zaledwie o niespełna 50 mld zł – mimo umorzenia 130 mld obligacji skonfiskowanych z funduszom emerytalnym.
W 2014 roku do długu sektora instytucji rządowych i samorządowych zaliczono obligacje posiadane przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny, dzięki czemu po konsolidacji dług sektora instytucji rządowych i samorządowych (tzw. dług EDP stanowiący kryterium Maastricht) obniżył się o wartość obligacji posiadanych przez BFG. Dług publiczny według standardu europejskiego wyliczono na 866 mld zł, a państwowy dług publiczny po konsolidacji na 826 mld zł. Zadłużenie sektora samorządowego wzrosło w 2014 roku zaledwie o 3 mld złotych, do 77,1 mld.
Zadłużenie zagraniczne według NBP wyniosło na koniec 2014 roku 289,7 mld euro i było o 11 mld euro wyższe niż rok wcześniej. Największy przyrost wynikał ze wzrostu długu zagranicznego sektora rządowego z 111,6 do 119,9 mld euro. Licząc w złotych dług zagraniczny wzrósł z 1153 mld do 1234,6 mld zł to jest z 69,4 do 71,6 proc. PKB. Dla porównania, w końcu 2007 roku dług zagraniczny wynosił w euro 153,8 mld, a w złotych 568,9 mld zł, czyli był w euro o niemal połowę, a w złotych o ponad połowę niższy niż obecnie.
Grecja podjęła jeszcze jedną próbę odblokowania pomocy dla niej wysyłając 26-stronicowy dokument na temat planowanych reform, ale nie wydaje się, że zawartość uległa jakimś dramatycznym zmianom w stosunku do poprzednich. Zapowiada m.in. wprowadzenie podatku od luksusu. Pierwsze reakcje z UE według Reutersa: jest postęp, ale potrzeba jeszcze wiele pracy. Równocześnie minister spraw wewnętrznych zapowiedział, że 9 kwietnia, kiedy przypada płatność 450 mln euro dla MFW, Grecja jej nie zrealizuje jeśli nie otrzyma wstrzymanych dotychczas funduszy pomocowych. Dokument zapowiada rekordową nadwyżkę w bilansie pierwotnym budżetu 3,9 procenta PKB, mimo, że równocześnie pogarsza prognozę wzrostu gospodarczego. Tymczasem agencja Fitch obniżyła do CCC rating czterech największych banków greckich.
W marcu, licząc w dolarach, tylko giełda w Szanghaju pozwoliła przyzwoicie zarobić inwestorom – kilkanaście procent – wynika z danych Deutsche Bank. W walucie lokalnej czyli euro nie najgorzej było też na giełdach w Europie – niemieckiej, hiszpańskiej, portugalskiej i włoskiej (wzrosty o kilka procent). Ogólnie jednak marzec był dość kiepski, słabszy niż okres styczeń-luty.
W podsumowaniu dnia na wykresach Daily Shot pokazuje wykresy PMI dla wytwórczości w Indonezji i Turcji i Brazylii czyli czołowych krajów rynków wschodzących. Wszystkie wykazują spadki, indeksy z Brazylii i Indonezji są na poziomie ok. 46 punktów, a turecki w okolicach 50 ale w wyraźnym trendzie spadkowym.
Wartość relacji długu publicznego do PKB we Włoszech nie zawsze była tak wysoka jak obecnie. Dług zjednoczonego państwa włoskiego w 1861 r. stanowił mniej niż 40 proc. jego PKB, zaś jeszcze w latach 60. XX w. zaledwie 25 proc. PKB. W historii tego kraju zdarzały się także okresy, w których relacja długu publicznego do PKB była jeszcze wyższa niż obecnie i sięgała 160 proc. PKB, by następnie spaść. Skąd zatem wziął się dług publiczny Włoch, notujący dziś jedne z wyższych poziomów w ponad stusześćdziesięcioletniej historii tego państwa?
Pierwsze srebrne monety z wizerunkiem władcy pojawiły się w VII w. przed naszą erą na terenie skolonizowanej przez Greków Lidii, Rzym wprowadził je w IV w. przed Chrystusem, Kartagina sto lat później. Wraz z upływem czasu monety stały się nieodłącznym składnikiem cywilizacji europejskiej, przy czym zmieniały swoją wartość, siłę nabywczą i formę. Względna stabilność cechowała natomiast systemy pieniężne.
Współczesną rzeczywistość charakteryzuje szybki postęp. Dynamiczny rozwój technologii informatycznych i cyfryzacja gospodarki wymuszają zmiany także w funkcjonowaniu systemu płatniczego i w samych płatnościach. Zjawisko to ma zasięg globalny. Dotyczy również strefy euro. W dyskusji publicznej pada pytanie, czy po 25 latach od wprowadzenia banknotów i monet euro nadszedł już czas na równoległe wprowadzenie przez Eurosystem (tj. Europejski Bank Centralny i 20 banków centralnych państw strefy euro) cyfrowego odzwierciedlenia gotówki?
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Głównym tematem tegorocznego sympozjum w Jackson Hole, organizowanego przez Bank Rezerwy Federalnej w Kansas City, była sytuacja i aktualne trendy na rynku pracy. Nie zabrakło tam również innych tematów, w tym prezentacji dotyczącej reguły Taylora, z której można się było dowiedzieć, dlaczego trudno jest opisywać i intepretować politykę pieniężną za pomocą prostych matematycznych formuł.
Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych (Fed) dokonała w ostatnim czasie kolejnego przeglądu swojej strategii polityki pieniężnej. W nowym dokumencie strategicznym potwierdzono główne założenia dotychczasowego podejścia Fed do prowadzenia polityki pieniężnej.
Autonomiczna sztuczna inteligencja w ciągu kilku lat zrewolucjonizuje wiele biznesów i branż, zmieni łańcuchy wartości firm i strukturę zatrudnienia. Nie powinna jednak być pozostawiona bez nadzoru.
Pomimo wyzwań gospodarczych i społecznych, coraz dłuższe życie otwiera również nowe możliwości ekonomiczne, które mogą przekształcić starzenie się społeczeństw z obciążenia w źródło wzrostu i rozwoju.
Kraj byłego bloku wschodniego, który – podobnie jak my – zaczął dynamicznie się rozwijać po upadku komunizmu to Rumunia. Dziś ma apetyt na znacznie więcej, ale czy wystarczy jej sił i ambicji, by sięgnąć po więcej?
Podczas pandemii inflacja CPI w ujęciu rocznym w Stanach Zjednoczonych gwałtownie wzrosła, osiągając w czerwcu 2022 r. maksimum na poziomie 9 proc. W artykule przekonujemy, że ten wzrost inflacji można wyjaśnić w ramach metodologicznych, w których inflacja zależy od trzech czynników: długoterminowych oczekiwań, stopnia zacieśnienia rynku pracy mierzonego stosunkiem wakatów do bezrobocia oraz dużych zmian cen względnych w poszczególnych branżach, np. sektorze energetycznym i motoryzacyjnym.
Im dłużej europejskie rządy będą inwestowały w obronność, tym większe są szanse na znaczny wzrost innowacyjności i w długim horyzoncie czasowym na Starym Kontynencie zobaczymy efekt spin-off, czyli transferu technologii z sektora defence do sektorów cywilnych – uważa prof. Hubertus Bardt, dyrektor zarządzający IW Köln.
Swobodny dostęp do zdrowej i relatywnie taniej żywności wciąż nie jest czymś powszechnym w skali globu, i wymaga interdyscyplinarnego podejścia, współpracy państw i firm z organizacjami międzynarodowymi, a także zapewnienia odpowiedniego finansowania przedsiębiorstwom z branży rolnej – przekonują autorzy monografii „Współczesne wyzwania bezpieczeństwa żywnościowego”.
Pracownicy tracą pracę bezpowrotnie. Klienci zostają bez usług, na których polegali przez lata. Drużyny sportowe tracą sponsorów, a społeczności swoje instytucje, które były ich opoką. Wygrywa tylko private equity. Taki krajobraz USA maluje Megan Greenwell w książce „Bad Company”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
