Dyskusja o biedzie z punktu widzenia zwolennika wolnego rynku nie jest łatwa. Jeśli bierzesz problem biedy poważnie, to wszyscy wkoło zakładają, że musisz być zwolennikiem większej interwencji państwa.
Bezdomny w Nowym Jorku (CC BY-NC drocpsu)
Skutkuje to często u wolnorynkowców zaprzeczeniem: nie ma problemu biedy! Wystarczy pracować ciężej i nie być leniem, aby polepszyć swój byt.
Cóż, taka reakcja jest naturalna, jeśli ktoś zakłada, że współczesna gospodarka amerykańska jest wolna. Skoro jest wolna, to wystarczy po prostu wykorzystać swoją szansę. Nie ma usprawiedliwienia dla bycia biednym.
Tyle, że gospodarka nie jest wolna. Nawet prawie wolna. Cały system finansowy jest subsydiowany i regulowany, a i koszt regulacji nałożonych na mały biznes jest ogromny. Handel każdego rodzaju także jest regulowany, wiele dóbr zakazanych. Płaca minimalna sprawia, że trudno o zdobycie pierwszej pracy – nie można nawet oprowadzać ludzi po okolicy, nie napotykając rządowych wymogów i sankcji. Te wszystkie kamienie wiszą u szyi biednych i słabo wykwalifikowanych pracowników, więc nonsensem jest deklarować, że – aby wydobyć się z biedy – należy po prostu ciężej pracować.
Ekonomia była zawsze nauką żywą, starającą się nadążyć za zmianami. Gdy Keynesowi zarzucono, że zmienia poglądy, dał prostą odpowiedź, zmienia, bo zmieniają się fakty. Z drugiej strony naukowe podejście popychało ekonomistów do stosowania formalizacji matematycznej. Posługiwanie się matematycznymi modelami stało się wręcz koniecznością, gdy zaczęto je łączyć z danymi statystycznymi. Ekonometria – wynalazek ekonomistów i statystyków – na trwale zapisała się w rozwoju badań ekonomicznych.
Ruch efektywnego altruizmu powstał niecałe 14 lat temu i staje się coraz bardziej popularny wśród uczestników rynku finansowego. Co łączy olbrzymi kapitał, sztuczną inteligencję i działania przeciwko przemysłowej hodowli zwierząt?
Strategia budowania wartości państwa powinna mieć sztuczną inteligencję na sztandarach. Ale należy pamiętać, że dostęp do AI będzie w przyszłości warunkowany dostępem do energii – uważa prof. dr hab. inż. Tomasz Trzciński, ekspert ds. uczenia i widzenia maszynowego, naukowiec związany z Politechniką Warszawską i CVLab, lider grupy badawczej „Uczenie maszynowe zero-waste w wizji komputerowej” IDEAS NCBR.
Na grudniowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) ponownie obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt proc. Prezes NBP Adam Glapiński oceniał, że kolejnym etapem może być krótkie wait and see, a ewentualne dalsze, niewielkie cięcia zależeć będą od napływających danych.
Zmarły w maju 2025 r. prof. Stanley Fischer był wpływowym mentorem – zainicjował nową falę keynesizmu, przeprowadził Bank Izraela przez wielki kryzys, a także współprowadził Rezerwę Federalną jako wicegubernator. Dziedzictwo ekonomisty, opracowującego reformy dla krajów bliskich bankructwa, przynosi lekcje dla jego następców.
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR) przedstawił raport z trzema receptami na złagodzenie skutków demograficznego starzenia się społeczeństw. Co ciekawe, wziął pod uwagę szanse ich realizacji.
W warunkach narastającej niestabilności geopolitycznej i rosnącego obciążenia fiskalnego, zarządzanie finansami osobistymi wykracza poza sferę prywatną, stając się elementem stabilności makroekonomicznej. W tym kontekście Black Friday testuje zdolność gospodarstw domowych do opierania się konsumpcyjnemu impulsowi, jednocześnie demaskując problem ograniczonej płynności.
Sytuacja geopolityczna na świecie generuje coraz większe wydatki wojskowe. Korzystają na tym producenci uzbrojenia i systemów towarzyszących. Stają się jednak coraz bardziej zależni od dostawców technologii cyfrowych.
Wenezuela posiada najbogatsze na świecie zasoby ropy. Jednocześnie od ponad dekady (z wyjątkiem lat 2020 i 2024) dzierży tytuł kraju o najwyższej stopie inflacji. W tym samym czasie jej PKB skurczył się o ponad 80 proc. O przyczynach wenezuelskiej katastrofy gospodarczej napisano już niemal wszystko, a mimo to mnożą się pytania, jak chociażby to, czy odpowiadają za nią jedynie czynniki ekonomiczne.
W listopadzie Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt proc. Była to piąta obniżka w 2025 r. Co dalej? „Nic nie deklarujemy, nadal jesteśmy ostrożni i nie zapowiadamy żadnej ścieżki stóp procentowych” – podkreślił prof. Adam Glapiński.
Nowe cła Donalda Trumpa to coś innego niż dobrze nam znany protekcjonizm stosowany od dekad przez kraje G7. Zamiast bowiem chronić konkretne sektory, nowe cła izolują całą amerykańską gospodarkę towarową od zagranicznej konkurencji.
Rośnie PKB, spada inflacja – listopadowa projekcja Departamentu Analiz i Badań Ekonomicznych NBP przynosi dobre wiadomości. Za tempo wzrostu gospodarczego mają odpowiadać głównie środki z KPO, a inflację w ryzach utrzymywać towary z Chin.
Gry o status tworzą hierarchie, które zawsze wprowadzają pewien porządek w życie społeczne, a porządek zawsze jest lepszy niż chaos – przekonuje Toby Stuart w książce „Anointed”.
Po 2027 r. na rynku miedzi podaż projektów inwestycyjnych, które wchodzą w fazę wydobycia, będzie ograniczona. A popyt będzie rósł w większym tempie niż podaż. Dlatego pojawi się na tym rynku poważny deficyt – powiedział w wywiadzie dla „Obserwatora Finansowego” Jakub Szkopek, analityk Erste Securities Polska.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
