Globalna gospodarka podnosi się z kolan, bo G20 podzielone
Laureat pokojowej nagrody Nobla Barack Obama przekonujący do bombardowania Syrii, aby nauczyć tamtejszy reżim, że wojna jest zła oraz Rosja proponująca rozwiązania antykorupcyjne. Te paradoksy przyciągnęły największą uwagę, ale wbrew pozorom szczyt G20 w Petersburgu przyniósł też postanowienia gospodarcze.
Foto g20.russia.ru
W Petersburgu nie było żadnych rewolucyjnych decyzji, ale nawet deklaracje składane przez przywódców krajów, które odpowiadają za 86 proc. światowego PKB, 80 proc. kapitalizacji giełd i 94 proc. rynku obligacji mają swoje znacznie. Naprawdę ciężko jest bowiem nie „przepchnąć” niżej sprawy na którą zgodzili się jednogłośnie Barack Obama, Xi Jinping, Angela Merkel, Francois Hollande, Władimir Putin i inne głowy państw.
Dlatego właśnie na Kajmanach i Seszelach, ale także w biurach dyrektorów finansowych wielu korporacji na pewno odnotowano, że liderzy G20 zobowiązali się do stworzenia światowego porozumienia dotyczącego automatycznej wymiany baz podatkowych, a same kraje G20 mają wprowadzić te reguły do końca 2015 roku. Przyjęto także plan działań OECD, który ma utrudnić międzynarodowym korporacjom unikanie płacenia podatków.
„Transgraniczne oszustwa podatkowe i uchylanie się od płacenia osłabiają nasze finanse publiczne i podważają zaufanie naszych obywateli do sprawiedliwości systemu podatkowego. Dziś zatwierdzamy plany rozwiązania tych problemów i zobowiązujemy się do podjęcia działań w celu zmiany naszych przepisów dotyczących zwalczania unikania opodatkowania, szkodliwych praktyk i agresywnego planowania podatkowego” – można przeczytać we wspólnej deklaracji liderów G20.
W trakcie szczytu nastraszono także największe banki i firmy ubezpieczeniowe, które są „zbyt wielkie by upaść”, ale na kilkunastogodzinnym napięciu się skończyło. 5 września w nocy rosyjski minister finansów Anton Siłuanow, podsumowując finansową stronę obrad szczytu powiedział, że liderzy zgodzili się, że jest 28 banków i około 9 firm ubezpieczeniowych too big to fail i że będą dodatkowe wymogi nadzorcze w tych bankach, a także dodatkowe zobowiązania dla ich akcjonariuszy, aby zwiększyć ich odpowiedzialność za przyszłość tych podmiotów.
Z tego „zdecydowania” 6 września, w końcowej deklaracji liderów niewiele zostało. „Podtrzymujemy naszą obietnicę, że organy nadzorujące rynki finansowe w poszczególnych krajach będą miały szerokie kompetencje, konieczne im środki i niezależność działania. Wzywamy FSB (Financial Stability Board, czyli stowarzyszenie banków centralnych i instytucji finansowych powołane dla międzynarodowego ujednolicania przepisów – przyp. red), po konsultacji z organami ustanawiającymi standardy, do dokonania oceny i opracowania propozycji do końca 2014 roku, które dotyczyłyby adekwatności zaabsorbowania strat przez systemowo ważne globalne instytucje finansowe w przypadku ich upadku”. FSB została także poproszona o przygotowanie listy takich instytucji do końca 2013 roku. „28 banków i 9 firm ubezpieczeniowych” w końcowej deklaracji nigdzie już nie pada.
W podobny sposób „upiekło się” agencjom ratingowym. 5 września minister Siłuanow informował, że uczestnicy zgadzają się, że trzeba zapewnić dodatkowy monitoring nad agencjami ratingowymi, szczególnie tymi które wydają ratingi krajów, aby „zapewnić ich obiektywność”, a 6 września w deklaracji liderów czytamy tylko, że wzywają oni do szybszego uniezależniania się do ocen agencji ratingowych oraz będą czekać na raport Międzynarodowej Organizacji Komisji Papierów Wartościowych (ang. IOSCO) w sprawie zapewnienia większej przejrzystości i konkurencyjności między agencjami.
Najczęściej powtarzaną zbitką słów w dokumentach końcowych poza „silnym, zrównoważonym i zbilansowanym wzrostem” jest „na przyszłorocznym szczycie w Brisbane”. To tam ministrowie finansów i banki centralne mają przedstawić raport o tym jakie właściwie są bariery w dostępie do finansowania w światowej gospodarce, a ministrowie pracy mają nadal głowić się nad sposobami likwidacji bezrobocia, szczególnie wśród osób młodych.
Nie da się ukryć, że lista postanowień gospodarczych szczytu w Petersburgu nie jest zatem imponująca, ale w sumie nic w tym dziwnego, bo o jednomyślność 5 i 6 września było chyba najtrudniej w pięcioletniej historii spotkań G20. Politycznie za sprawą planowanej przez prezydenta USA interwencji w Syrii, gospodarczo za sprawą planowanego przez bank centralny USA ograniczenia programu quantitative easing.
„To koniec dostępu do tanich pieniędzy.Teraz finansowanie będzie coraz droższe” – tak według relacji ministra Siłuanowa miała mówić pierwszego dnia szczytu szefowa MFW Christine Lagarde, ale dla krajów BRICS, które już boleśnie doświadczyły tych słów, nie była to żadna nowość.
Jeszcze przed oficjalnym rozpoczęciem szczytu Władimir Putin zebrał liderów tych państw aby potwierdzili gotowość do stworzenia własnego banku rozwojowego, który ma dysponować 100 mld dolarów. Zdaniem wiceministra finansów Rosji Siergieja Storczaka na wejście tej idei w życie potrzeba jednak kilku miesięcy, może nawet roku.
Nie jest zaskakującym, że Brazylia, Rosja, Indie, Chiny i Republika Południowej Afryki, które mają tworzyć nowy bank nie podpisały się również pod przygotowaną przez USA deklaracją w sprawie Syrii, która uzasadnia konieczność ataku na ten kraj w obliczu użycia broni chemicznej przeciwko cywilom. Do tego obozu dołączyła Indonezja, Argentyna i tradycyjnie pokojowa Unia Europejska.
Deklarację przygotowaną przez USA podpisały za to Australia, Kanada, Francja, Włochy, Japonia, Turcja, Arabia Saudyjska, Korea Południowa, Wielka Brytania i po namyśle Niemcy, a także Hiszpania, która ma w G20 status stałego gościa.
Biorąc to pod uwagę w przyszłym roku w Australii zamiast G20 będzie można zwołać dwa szczyty – G11 prowadzony przez Stany Zjednoczone i G9 prowadzony przez Rosję. Ten zimnowojenny podział nie będzie na pewno służył światowej współpracy gospodarczej, ale z drugiej strony może nie będzie ona już tak bardzo potrzebna.
Skoro po pięciu latach grupa G20 nie jest sztabem zarządzania światowym kryzysem, a miejscem uprawiania normalnych narodowych polityk, to chyba najlepszy znak, że globalna gospodarka faktycznie podnosi się z kolan.
Na przełomie czerwca i lipca 2025 r., czyli na zakończenie polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, odbędzie się w Sewilli czwarta konferencja nt. finansowania rozwoju. Przed jej uczestnikami stoi niełatwe zadanie usprawnienia globalnej architektury finansowej w dość niesprzyjających warunkach politycznych i gospodarczych. To, co wydarzyło się w tym obszarze w 2024 r., będzie w dużym stopniu wpływać na rezultat tego spotkania.
W kontekście wprowadzanych przez USA ceł dużo mówi się o łańcuchach wartości, w ramach których są wytwarzane wyroby przemysłowe, a relatywnie niewiele o łańcuchach dostaw produktów rolno-spożywczych.
Problemy globalne z impetem wkraczają w nasze codzienne życie, choć często nie zdajemy sobie z tego sprawy. Bez dogłębnego zrozumienia ich źródła i istoty, m.in. dzięki solidnej całościowej edukacji, trudno nam będzie odpowiedzieć na wyzwania współczesności. Będzie nam też trudno prowadzić politykę globalną, czyli kształtować świat, w jakim chcemy żyć i jaki chcemy pozostawić naszym spadkobiercom.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Waluty cyfrowe powiązane z pieniądzem fiducjarnym, czyli stablecoins, mierzą się z nieuniknionym w ich sytuacji napięciem pomiędzy wiarygodnością a konkurencyjnością – czyli „paradoksem stablecoina". By go lepiej zrozumieć, w artykule analizujemy konkurencyjne strategie USA i Chin.
Przez ostatnie lata rynki wschodzące zmagały się z silnym kursem dolara i zdominowanym przez Wall Street rynkiem kapitałowym. Dziś, w obliczu zmian strukturalnych w światowej gospodarce, a także nastawienia Fed oraz ich własnego rozwoju, kraje rozwijające się stają się nie tylko motorem globalnego wzrostu, ale i magnesem dla kapitału, sygnalizując koniec ery „amerykańskiej wyjątkowości”.
Regulacje tworzone w dobrej wierze czasem stają się jednak dla firm biurokratycznym ciężarem. Unijna dyrektywa CSRD jest tego przykładem – zmusza duże przedsiębiorstwa do raportowania danych ESG, czyli informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Ratunkiem dla spółek coraz częściej okazuje się sztuczna inteligencja.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
