Stosunkowo niewiele się mówi o aktywach rezerwowych gromadzonych przez bank centralny. A instytucja ta kojarzona jest przede wszystkim jako mająca dbać o stabilność cen i walczyć ze zbyt wysoką inflacją (czasami także z ryzykiem deflacji). Stąd głównym tematem, poruszanym w mediach odnośnie do działalności bankierów centralnych, a dotyczy to także Narodowego Banku Polskiego, jest wysokość stóp procentowych.
NBP
Od czasu do czasu kwestia aktywów rezerwowych przebija się jednak do opinii publicznej, szczególnie w kontekście posiadanych zasobów złota, którego, jak wiadomo Polska ma coraz więcej. Zgodnie z ostatnimi danymi NBP, dysponujemy 420 tonami tego szlachetnego kruszcu, co sytuuje nas w ścisłej światowej czołówce. Mowa oczywiście o tzw. złocie monetarnym, akumulowanym przez banki centralne jako jedno z aktywów rezerwowych. Do tych aktywów zalicza się także m.in. waluty największych gospodarek na świecie, skarbowe papiery wartościowe emitowane przez te państwa, i tzw. specjalne prawa ciągnienia (ang. special drawing rights, SDR), czyli jednostki rozrachunkowe, niebędące formalnie walutą, emitowane przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Do aktywów rezerwowych włączane są te aktywa, które uznaje się za najbezpieczniejsze; ważną i pożądaną cechą jest także płynność. Ideą ich akumulowania jest bowiem bezpieczeństwo. Chodzi bowiem o to, aby poprzez zwiększanie rezerw budować wiarygodność finansową państwa, jego waluty, a także nominowanych w tej walucie aktywów.
Można zatem powiedzieć, że im większe aktywa rezerwowe, tym większe bezpieczeństwo ekonomiczne i finansowe państwa, które ma je w swoich zasobach. Inwestorzy zagraniczni chętniej lokują w nim swój kapitał, są bardziej skłonni do posiadania jego waluty etc. Sprzyja to obniżeniu rentowności zaciąganych przez to państwo zobowiązań na międzynarodowych rynkach finansowych, stabilizuje kurs walutowy, zmniejsza ryzyko kryzysów walutowych czy nagłego odpływu kapitału. To powinno zaś sprzyjać atrakcyjności inwestycyjnej państwa – posiadacza rezerw i przyciągać do niego kapitał zagraniczny.
Rynkowy wzrost wartości aktywów rezerwowych w bilansach banków centralnych może być źródłem zysku dla banku. W wypadku Polski trafia on następnie do budżetu państwa. Warto jednak podkreślić, że celem akumulowania aktywów rezerwowych nie jest zysk. Bank centralny ma dbać przede wszystkim o stabilność cen, zatem jeśli np. waluta narodowa się umacnia, to maleje rynkowa wycena posiadanych przez bank centralny walut innych państw, co może prowadzić do ujemnego wyniku finansowego. Mocniejsza waluta narodowa sprzyja niższej inflacji, co oznacza, że poprzez kanał kursowy można obniżyć tempo wzrostu cen w kraju. Nawet jeśli przyniesie to spadek wyceny aktywów i stratę banku centralnego, działanie takie może być konieczne z punktu widzenia głównego zadania polityki pieniężnej.
Polska od lat systematycznie zwiększa wartość swoich aktywów rezerwowych. W styczniu 2010 r. ich wartość wynosiła 85 mld dol., zgodnie danymi za wrzesień jest to już 218 mld dol. Jest to wzrost o niemal 160 proc. Wartość rezerw złota wzrosła w tym czasie o niemal 900 proc., na co wpływ miało zarówno czterokrotne zwiększenie zasobów kruszcu, jak i rosnąca cena złota na światowym rynku. W efekcie udział rezerw złota w strukturze polskich aktywów rezerwowych wzrósł z 4 proc. do 16 proc. dla analizowanego okresu. To szczególnie ważne, ponieważ wartość złota rośnie istotnie w sytuacjach dużej niepewności, a tej w ostatnich latach nie brakowało. Pandemia, rosyjski atak na Ukrainę i inflacja, to wydarzenia, z którymi mieliśmy do czynienia, licząc tylko od 2020 r. Złoto natomiast kojarzone jest z aktywem na takie właśnie czasy.
Zgodnie z raportem NBP „Międzynarodowa pozycja inwestycyjna Polski w 2023 r.” 66,5 proc. aktywów rezerwowych stanowiły zagraniczne papiery wartościowe, 17,5 proc. zaś środki pieniężne zdeponowane w bankach za granicą, złoto miało wówczas udział 12,5-procentowy. Do września zwiększył się zatem już o niemal 8 pkt proc. Zakupy złota przez bank centralny to trend, który ma miejsce nie tylko w Polsce. Zwrot w tym kierunku trwa od lat w wielu państwach świata.
Trudno wskazać optymalną ilość aktywów rezerwowych, w pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że im jest ich więcej, to tym lepiej, oczywiście pod warunkiem, że są odpowiedniej jakości. Korzyści z dużych rezerw są bowiem znaczące. Tak jest, jeśli chodzi o politykę fiskalną, co przejawia się niższą rentownością obligacji skarbowych w związku z redukcją premii za ryzyko. Dodajmy jeszcze do tego większą stabilność kursu narodowej waluty, na co wpływa także potencjał banku centralnego do dokonywania interwencji na rynku walutowym (już sama zapowiedź, czyli tzw. interwencja słowna, może zrobić na rynkach wrażenie i wywołać oczekiwany efekt). To zaś zmniejsza podatność na różnego rodzaju zawirowania i kryzysy walutowe, co może czynić dany kraj bardziej atrakcyjnym do inwestowania. Zalet posiadania rezerw jest więcej. Dobrze, że pod tym względem Polska plasuje się w światowej czołówce.
Autor wyraża własne opinie, a nie oficjalne stanowisko podmiotów, z którymi współpracuje.
Rola złota ulegała znaczącym przemianom wraz z ewolucją międzynarodowego systemu walutowego. Doprowadziło to do stopniowego spadku roli złota w odniesieniu do trzech klasycznych funkcji pieniądza: środka wymiany, jednostki obrachunkowej oraz środka tezauryzacji. Był to proces stopniowej eliminacji tego kruszcu z systemu monetarnego. Należy jednak podkreślić, że okres braku oficjalnej roli złota w systemie monetarnym jest relatywnie krótki w porównaniu z czasem, kiedy pełniło ono wszystkie klasyczne funkcje pieniądza.
Banki centralne w 2023 r. kontynuowały politykę zwiększania rezerw złota. Trend ten trwa nieprzerwanie od globalnego kryzysu finansowego, pod wpływem którego nastąpiła decydująca zmiana nastawienia banków do złota.
Pierwsze srebrne monety z wizerunkiem władcy pojawiły się w VII w. przed naszą erą na terenie skolonizowanej przez Greków Lidii, Rzym wprowadził je w IV w. przed Chrystusem, Kartagina sto lat później. Wraz z upływem czasu monety stały się nieodłącznym składnikiem cywilizacji europejskiej, przy czym zmieniały swoją wartość, siłę nabywczą i formę. Względna stabilność cechowała natomiast systemy pieniężne.
Polska ma dzisiaj już ponad 500 ton złota, a jego udział w rezerwach przekroczył 20 proc. – poinformował Narodowy Bank Polski 24 kwietnia 2025 r. Obecne rezerwy są niemal 5-krotnie wyższe niż siedem lat temu.
Zaczynał mając 43 lat i 20 tys. juanów w ręku. Założona przez niego firma w 2024 r. osiągnęła 8,6 mld dol. zysku i była jednym z najważniejszych graczy na rynku telekomunikacyjnym. A historię o nim i firmie, którą stworzył opowiada napisana przez Li Hongwena książka „Ren Zhengfei & Huawei”.
Kiedyś przeokropna nędza, dziś pieniędzy pod dostatkiem. Miło po wiekach udręki dostać klucze do Sezamu. Mowa o Irlandii, będącej przez stulecia kolonią brytyjską. W połowie XIX w. zmarło tam z głodu milion ludzi. Sto lat potem Dublin stanął z Londynem w biznesowo-finansowe szranki i ma się dziś znakomicie.
Amerykańskie cła spadły na Kanadę w trudnym momencie. Produktywność w gospodarce nie rośnie, a zależność od rynku USA jest bardzo duża. W krótkiej perspektywie kraj nie ma dużego pola manewru.
Wskaźniki urodzeń spadają na całym świecie, lecz nigdzie bardziej niż w Korei. Ten artykuł poddaje analizie, w jaki sposób normy dotyczące płci, kultura pracy i inne cechy społeczne współdziałają ze sobą i powstrzymują płodność w tym kraju pomimo dużych inwestycji w politykę rodzinną.
W obliczu gwałtownego wzrostu taryf celnych i dużej niepewności politycznej Międzynarodowy Fundusz Walutowy oczekuje, że globalny wzrost gospodarczy spadnie w tym i przyszłym roku, ale światowa gospodarka nie wpadnie w recesję.
Prawdopodobieństwo wyginięcia ludzkości przed końcem XXI w. wynosi około 85 proc. – ocenia prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badan Ekonomicznych NBP, wykładowca SGH. Jego zdaniem kluczowym zagrożeniem jest niekontrolowany rozwój sztucznej inteligencji ogólnej (AGI), która może przejąć kontrolę nad światem. O losie ludzkości zadecyduje kilka najbliższych lat.
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Do wybudowania elektrowni jądrowej na Pomorzu potrzeba m.in. 39 tys. ton stali. Wylewanie tzw. betonu jądrowego w lokalizacji Lubiatowo-Kopalino rozpocznie się w 2028 r., a pierwszy blok zostanie ukończony w 2035 r.
Pandemia, problemy z łańcuchami dostaw, przemiany klimatyczne, wojna w Ukrainie i napięcia geopolityczne, a także konkurencja technologiczna (zwłaszcza na rynku samochodów elektrycznych i półprzewodników) postawiły pod znakiem zapytania ideę globalnego wolnego handlu. W efekcie coraz więcej państw i organizacji międzynarodowych wdraża rozwiązania interwencjonistyczne – w tym politykę przemysłową.
W ostatnim czasie wiele się mówiło o „metalach ziem rzadkich na terenie Ukrainy”. Wszystko z powodu umowy surowcowej pomiędzy USA a Kijowem. Warto przeanalizować, czym dokładnie są metale ziem rzadkich, jak dużo ich ma Ukraina, a także, dlaczego na tych pierwiastkach tak bardzo zależy Stanom Zjednoczonym.
Kiedy świat wynurzył się z chaosu II wojny światowej, władzę objęli ludzie o przekonaniach makroekonomicznych, ukształtowanych w formacyjnym dla nich doświadczeniu lat 30. XX w.
Cena złota osiągnęła w kwietniu najwyższy poziom w historii. W głównym stopniu przełożyły się na to zakupy dokonywane przez banki centralne, czynniki behawioralne oraz przejściowy wzrost ryzyka geopolitycznego, wynikający z walk na Bliskim Wschodzie.
Mija blisko trzydzieści lat od chwili, gdy Narodowy Bank Polski przeprowadził denominację złotego. Jej przygotowanie było złożonym procesem – należało bowiem wszystko zaplanować, zaprojektować nowe monety i banknoty, zlecić ich produkcję, przygotować całą logistykę, a na koniec przekazać je przy pomocy banków do portfeli wszystkich Polaków.
W ostatnich latach, a szczególnie po rozpoczęciu wojny z Ukrainą, z Rosji płynie nieprzerwany przekaz o sukcesach. Ich skala narasta – gospodarka uodporniła się na sankcje i nawet się rozwija oraz restrukturyzuje, bieda spada, a zamożność rośnie, produkcja krajowa wypiera zaś import. Czy sukcesy mają jednak realny wymiar, czy głównie propagandowomedialny?
Odbudowa gospodarcza kraju i opanowanie chaosu walutowego należały do największych wyzwań, jakie stanęły przed władzami niepodległego państwa polskiego w 1918 r. Sanacja gospodarcza zależała zarówno od skutecznie przeprowadzonych reform finansów publicznych i skarbu państwa, jak również od szybkiego wprowadzenia do obiegu nowej, pełnowartościowej polskiej waluty. A to właśnie dobrze zorganizowany aparat skarbowy, sprawny obieg pieniądza i jego stabilna wartość stanowiły podstawę rozwoju ekonomicznego i społecznego odrodzonej Polski.
W ciągu najbliższych 30 lat rynek pracy będzie podlegał rozmaitym trendom. Do najważniejszych należą rozwój sztucznej inteligencji, starzenie się społeczeństw i ekologiczna transformacja. Każdy z nich będzie się wiązał z nowymi zagrożeniami, ale też i zawodowymi szansami.
