Niższe podatki nie rozwiązują wszystkich problemów
Dziś o skuteczności cięć podatkowych dla rozwoju gospodarki, deregulacji i wynikach gospodarczych Irlandii – trzy informacje, które idą pod prąd potocznej wiedzy. A ponadto w przeglądzie informacji i opinii m.in. o płacach minimalnych, firmach rodzinnych i cygarach weekendowych.
Najpierw jednak odnotowujemy, że po referendum w Szkocji, które zakończyło się zwycięstwem unionistów, akcje w Londynie poszły w górę, funt też (już w czwartek zaczął się wzmacniać), koszty zabezpieczenia przed zmianami kursowymi funta obniżyły się. Pierwsze komentarze dość banalne, pokazuję więc kto i kiedy opuścił Wielka Brytanię likwidując imperium. Mapa robi wrażenie. Satyryczny The Onion pisze zaś, że jeśli tempo okrajania imperium utrzyma się, to w roku 2050 Wielka Brytania skurczy się do ośmiu akrów w okolicach Pałacu Buckingham (niektórzy twierdzą, że w ciągu 100 lat – do Sali Tronowej i kawałka holu obok).
Ciekawa praca z Brookings Institute na temat efektów cięć podatkowych w podatku PIT i ich wpływie na wzrost gospodarczy. Obniżenie stopy opodatkowania może zachęcać do pracy oszczędności i inwestowania, ale jeśli obniżka podatków nie jest natychmiast finansowana obniżeniem wydatków, to skutkuje deficytem budżetu. A ten w długim horyzoncie redukuje poziom oszczędności i podnosi stopy procentowe. Z analizy wynika, że wpływ netto na wzrost gospodarczy jest niepewny, a wiele szacunków sugeruje, że może być mały lub negatywny. Poszerzenie bazy podatkowej w tym samym czasie redukuje deficyt, ale równocześnie ogranicza pozytywny wpływ obniżenia podatków na oszczędności i inwestycje. Poprawia natomiast alokację środków.
Kolejna praca cokolwiek pod prąd. Zespół ekonomistów z Carnegie Mellon i Uniwersytetu w Lizbonie na podstawie danych z Portugalii ustalił, że choć deregulacja w zakresie rozpoczynania działalności gospodarczej poprawia wskaźniki tworzenia firm, to jednak nie jest panaceum na problemy gospodarcze.
I dane statystyczne, też pod prąd. Irlandzki produkt krajowy wzrósł w II kwartale 7,7 procent w stosunku do ubiegłego roku. Stagnacja w Unii jakoś Irlandczykom nie zaszkodziła. Irlandia, która jako jedyna z PIIGS prowadziła prawdziwą politykę oszczędnościową pokazuje Włochom, Hiszpanom, Grekom i Portugalczykom, jak wiele zależało od uczciwego postępowania i rzetelnego postawienia sprawy wobec własnych obywateli.
Co łączy Erytreę i USA? To jedyne dwa kraje – twierdzi Nick Giambruno – które opodatkowują swoich obywateli podatkiem PIT, nawet jeśli żyją, pracują i zarabiają poza swoim krajem, słowem opodatkowują podług obywatelstwa, a nie miejsca zamieszkania.
Krótka informacja na podstawie pierwszych analiz, jak podwyżki stanowych płac minimalnych wpłynęły na zatrudnienie w handlu detalicznym w Stanach Zjednoczonych (badano handel detaliczny, bo w nim jest relatywnie duży udział pracowników z płacą minimalną). Wzrost zatrudnienia od początku roku wynosi 0,72 proc. tam gdzie nie było podwyżek płac minimalnych i 0,43 proc. tam, gdzie władze stanowe podwyższyły je.
KPMG opublikował raport o finansowaniu firm rodzinnych. „W krótkiej perspektywie jedynie jedna na trzy badane firmy rodzinne rozważa możliwość odsprzedaży części udziałów, ale w długiej perspektywie liczba ta wzrasta już do 49 proc. Najczęściej taką możliwość biorą pod uwagę firmy z rynków rozwijających się, duże (o przychodach od 200 milionów do 50 miliardów dolarów) oraz zarządzane przez pierwsze pokolenie rodziny, czyli młode” – informuje KPMG.
Z barometru polskich firm rodzinnych wynika, że coraz lepiej oceniają swoją sytuację ekonomiczną, głównym problemem są rosnące koszty pracy, ale trzy czwarte planuje inwestycje.
Jeffrey Frankel z Uniwersytetu Harvarda przebił się przez książkę Piketty’ego na temat nierówności, co zajęło mu 5 miesięcy, jak szczerze przyznaje. Dlatego konkluzja trochę spóźniona, ale że ciekawa więc cytuję. Pisze Frankel: „Hipotezy Piketty’ego to raczej przewidywania na przyszłość niż tłumaczenie przeszłości, czy analiza najnowszych trendów. To prognoza, że stopy procentowe będą rosły szybciej niż wzrost gospodarczy, kapitał będzie się akumulował a bogaci będą coraz bogatsi, raczej dzięki dziedziczeniu i dochodom kapitałowym, niż przez pensje i opcje na akcje. Mimo wszystkich robiących wrażenie historycznych danych, jakie zebrał Piketty, to rozumowanie aprioryczne: dystrybucja dochodu musi mieć tendencję do nierówności, bo oszczędności się akumulują. Ale bardzo łatwo można założyć, że gdy rozziew między biednymi i bogatymi będzie nadal rósł , pojawią się siły przeciwstawne. Taką siłą jest demokracja. W końcu wzrost progresywnego opodatkowania w XX wieku nastąpił po ekscesach Belle Epoque” – konkluduje Frankel.
Na deser przed weekendem cygara imprezowe. „W internecie roi się od ofert sprzedaży cygar „imprezowych” bądź „weekendowych”. Są znacznie większe od zwykłych cygar. I tak naprawdę służą za dostarczycieli tytoniu do samodzielnego skręcania papierosów. Nabywca cygar wyciąga z nich tytoń i przyrządza z niego papierosy” – pisze Piotr Skwirowski w gazeta.pl. Dalej w tekście o sukcesie fiskusa, który likwiduje lukę: akcyza od cygar będzie nie od sztuki, lecz od wagi. Nam się przypomina Kisiel. Jak to pisał? „Socjalizm jest to ustrój, w którym bohatersko pokonuje się trudności nieznane w żadnym innym ustroju”.
Ekonomia była zawsze nauką żywą, starającą się nadążyć za zmianami. Gdy Keynesowi zarzucono, że zmienia poglądy, dał prostą odpowiedź, zmienia, bo zmieniają się fakty. Z drugiej strony naukowe podejście popychało ekonomistów do stosowania formalizacji matematycznej. Posługiwanie się matematycznymi modelami stało się wręcz koniecznością, gdy zaczęto je łączyć z danymi statystycznymi. Ekonometria – wynalazek ekonomistów i statystyków – na trwale zapisała się w rozwoju badań ekonomicznych.
Wywołany przez Rosję i sterowany przez Gazprom kryzys na europejskim rynku energetycznym w założeniu miał uderzyć w gospodarkę krajów unijnych, uzależnionych od importu rosyjskiego gazu, osłabiając ich wolę oporu i krytykę wobec działań wojennych w Ukrainie. W efekcie jednak to Rosja, z kolejnej „wojny gazowej” wychodzi jako totalnie przegrana, nie tylko bez osiągnięcia zamierzonych celów, ale ze znamionami nieuchronnego końca gazowego imperium i wyraźnej autodestrukcji niepodważanego przez dziesięciolecia „cara” światowego rynku gazowego Gazpromu.
Na pisanie o tym, jak ważne jest oszczędzanie i inwestowanie zużyto morze atramentu i farby drukarskiej. O oszczędzaniu mówią dziesiątki przysłów np. „oszczędnością i pracą ludzie się bogacą”. Tak, tak „i pracą” – a może lepiej by było: „przede wszystkim pracą”? Liczni publicyści przekonują, a politycy pouczają, że Polacy muszą więcej oszczędzać, by gospodarka szybciej się rozwijała. Ale gdy się zastanowimy, co by było, gdyby tak nagle wszyscy zaoszczędzili dajmy na to 90 proc. tego co zarobili, to zauważymy, że byłoby niedobrze – katastrofa: towary leżałyby na półkach, a przedsiębiorcy by pobankrutowali – przecież tego, czego nie udało się sprzedać w kraju nie byłoby łatwo upchnąć za granicą, i tak borykającą się z nadprodukcją, szukającą po świecie rynków zbytu. Sprawy są zatem bardziej skomplikowane niż się powierzchownie wydaje.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Czy realizacja amerykańskiego snu na kredyt zakończy się koszmarem? Na to pytanie próbuje odpowiedzieć R. Christopher Whalen w książce „Inflated: Money, Debt, and the American Dream”.
Do końca 2025 r. mają zakończyć się unijno-indyjskie negocjacje umowy o wolnym handlu. Ma to być porozumienie przynoszące obu stronom nie tylko ekonomiczne korzyści.
Białoruski dyktator w ostatnich latach ostatecznie zdegenerował gospodarkę. – Pojawiają się szalone pomysły Łukaszenki o sprowadzeniu 150 tys. Pakistańczyków, co powoli jest wdrażane – stwierdził Kamil Kłysiński, ekspert w Zespole Ukrainy, Białorusi i Mołdawii w Ośrodku Studiów Wschodnich, w wywiadzie dla „Obserwatora Finansowego”.
Banki centralne należą do najważniejszych uczestników rynku. Mogą bowiem wpływać na krótkoterminowe i długoterminowe trendy. Ich polityka w zasadniczy sposób oddziałuje na rynki finansowe, w tym na stopy procentowe, rentowność obligacji czy notowania giełdowe.
Światowe bezpieczeństwo kosztuje coraz więcej, a kolejne państwa przeznaczają rekordowe kwoty na wojsko i modernizację armii. To zjawisko, które nie omija również Polski, a jego konsekwencje gospodarcze, polityczne i społeczne są ogromne. Najnowsze wydanie kwartalnika „Obserwator Finansowy” — od dziś dostępne w kioskach — rzuca światło na te tematy.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
