MFW ostrzega przed długami i ryzykiem dla stabilności finansowej
Po pierwszym dniu umiarkowanie optymistycznych prognoz, MFW w Global Financial Stability Report i Fiscal Monitor ostrzegł wczoraj przed zagrożeniami czyhającymi na stabilność finansową na świecie. Ryzyko krótkoterminowe wzrosło bowiem zauważalnie w ciągu ostatnich sześciu miesięcy.
Tobias Adrian, dyrektor departamentu monetarnego i rynków kapitałowych MFW, wskazał obszary wrażliwości globalnego systemu finansowego. (CC By NC ND IMF)
W Fiscal Monitor MFW skupia się przede wszystkim na problemie wysokiego poziomu zadłużenia na świecie. Fundusz alarmuje, że zadłużenie sektora publicznego i prywatnego w skali globalnej, sięgnęło 164 bln dol., jest wyższe niż przed kryzysem finansowym sprzed dziesięciu lat i stanowi ponad dwukrotność wartości towarów i usług wytwarzanych każdego roku na całym świecie.
Połowa tego długu dotyczy trzech krajów: Stanów Zjednoczonych, Japonii i Chin. W gospodarce chińskiej poziom długu wzrósł z 1,7 bln w 2001 r. do 25,5 bln dol. w 2016 r., co odpowiadało za trzy czwarte wzrostu zadłużenia sektora prywatnego na świecie w ostatnim dziesięcioleciu.
Zdaniem MFW kraje powinny dążyć do obniżenia poziomu zadłużenia – zarówno publicznego, jak i prywatnego – w celu poprawy odporności gospodarki światowej na możliwe niekorzystne warunki ekonomiczne. Vitor Gaspar, dyrektor departamentu fiskalnego w MFW, wskazał, że Stany Zjednoczone to jedyny kraj rozwinięty, który nie planuje zmniejszenia zadłużenia, ale wprowadził ostatnim czasie cięcia podatkowe wymagające odpowiedniego finansowania i jednocześnie wiążące się z wysokim poziomem zadłużenia sektora publicznego.
W ocenie funduszu obniżanie podatków i zwiększanie wydatków publicznych w celu stymulowania wzrostu w czasie dobrej koniunktury jest działaniem procyklicznym. Dlatego obecne korzystne warunki gospodarcze należy raczej wykorzystać do obniżania zadłużenia sektora publicznego poprzez podwyżki podatków i obniżanie wydatków. Może to dać większe pole manewru dla polityk gospodarczych w przypadku recesji. Taką przestrzeń fiskalną mają zdaniem Vitora Gaspara Niemcy i Holandia.
Jeśli zaostrzą się warunki finansowe na globalnych rynkach obecna korzystna sytuacja gospodarcza na świecie może być zagrożona, ostrzega też MFW w Global Financial Stability Report (GFSR).
Jak wskazał Tobias Adrian, dyrektor departamentu monetarnego i rynków kapitałowych MFW, ryzyko krótkoterminowe dla globalnej stabilności finansowej wzrosło w ciągu ostatnich sześciu miesięcy, m.in. w wyniku gwałtownego wzrostu zmienności na rynku akcji w lutym i utrzymujących się obaw inwestorów o rosnące napięcia geopolityczne i handlowe.
Główne wyzwania dla średnioterminowych perspektyw wzrostu gospodarczego stanowią słabości globalnego systemu finansowego, które zostały zakumulowane w ostatnich latach, w warunkach niskich stóp procentowych i niskiej zmienności rynkowej.
W raporcie wskazano trzy obszary wrażliwości globalnego systemu finansowego:
obniżenie jakości kredytów,
zagrożenia zewnętrzne związane z zadłużeniem krajów wschodzących i o niskich dochodach,
niedopasowanie płynności w dolarze wśród banków spoza USA.
Sektor shadow banking także stanowi zagrożenie, szczególnie w Chinach, ale dotychczasowe wysiłki regulacyjne wpływają na ograniczanie tego ryzyka.
W takich uwarunkowaniach wyższy poziom inflacji może sprawić, że banki centralne zaczną podnosić stopy procentowe szybciej niż oczekują tego uczestnicy rynku, co może doprowadzić do gwałtownego zaostrzenia warunków na światowych rynkach finansowych. Z tego powodu – mimo że globalne ożywienie gospodarcze było jak dotąd odporne na wyraźne wahania na rynkach finansowych – w opinii MFW inwestorzy i decydenci powinni pozostać ostrożni i obserwować ryzyka związane ze wzrostem stóp procentowych, zwiększoną zmiennością rynkową i rosnącym protekcjonizmem handlowym.
Co warto zauważyć, autorzy raportu stwierdzają, że rynek tzw. krypto-aktywów jest obecnie wciąż ograniczony i nie generuje większego ryzyka dla systemu finansowego, ale może to się zmienić, jeśli bez zapewnienia odpowiednich zabezpieczeń ich wykorzystanie stanie się bardziej powszechne. Tobias Adrian podkreślił, że podejście regulacyjne do krypto-aktywów powinno tworzyć jednocześnie zaufanie do nowych technologii.
Z taką opinią zgodzili się także uczestnicy panelu „Digitalization and the New Gilded Age” prowadzonego przez Christine Lagarde, szefową MFW. W ich opinii należy budować zaufanie do nowych technologii, takich jak blockchain, które mogą zrewolucjonizować dotychczasowy system gospodarczy. W tym kontekście dyskutowano także o cyfrowym bezpieczeństwie, skupiając się zwłaszcza na bezpieczeństwie danych, które stały się towarem. Konieczne jest międzynarodowe porozumienie w zakresie kluczowych zasad i wartości związanych z wykorzystaniem danych cyfrowych, podkreślali paneliści, bo w gospodarce cyfrowej dane stanowią surowiec, który na razie jest nieograniczony geograficznie i prawnie.
Ciekawym aspektem w dyskusji o digitalizacji gospodarki była kwestia „bezrobocia technologicznego”, o którym ostrzegał John Maynard Keynes już w 1930 roku. By zaniechanie nie stało się globalnym problemem kluczowy jest dostęp do wysokiej jakości edukacjidzięki bardziej ukierunkowanemu na technologię programowi nauczania już na poziomie szkoły średniej.
Tobias Adrian, dyrektor departamentu monetarnego i rynków kapitałowych MFW, wskazał obszary wrażliwości globalnego systemu finansowego. (CC By NC ND IMF)
Rosja przyjęła kolejny „wojenny” budżet na 2025 r. i lata 2026–2027. Wbrew wcześniejszym założeniom sytuacja się nie normalizuje, wydatki rosną w galopującym tempie, a deficyt narasta. Budżet nie jest w stanie wspierać innych sfer życia społeczno-gospodarczego decydujących o przyszłej pozycji Rosji, a jego stan pokazuje wymierne koszty wojny, te bieżące, jak również te, które będą obciążać rosyjską gospodarkę przez następnych wiele lat.
Wartość relacji długu publicznego do PKB we Włoszech nie zawsze była tak wysoka jak obecnie. Dług zjednoczonego państwa włoskiego w 1861 r. stanowił mniej niż 40 proc. jego PKB, zaś jeszcze w latach 60. XX w. zaledwie 25 proc. PKB. W historii tego kraju zdarzały się także okresy, w których relacja długu publicznego do PKB była jeszcze wyższa niż obecnie i sięgała 160 proc. PKB, by następnie spaść. Skąd zatem wziął się dług publiczny Włoch, notujący dziś jedne z wyższych poziomów w ponad stusześćdziesięcioletniej historii tego państwa?
Globalna architektura finansowa ewoluuje wraz ze zmieniającym się układem sił gospodarczych na świecie i kolejnymi kryzysami. Ale jej fundamenty pozostały jednak te same, na czele z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, którego członkami są niemal wszystkie państwa. Kolejne lata przyniosą nowe rozwiązania i wyzwania. W przyszłości światowy system finansowy musi lepiej odzwierciedlać interesy słabszych ekonomicznie krajów. Konieczne będzie również większe zaangażowanie w sprawy związane ze zmianami klimatycznymi.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Głównym tematem tegorocznego sympozjum w Jackson Hole, organizowanego przez Bank Rezerwy Federalnej w Kansas City, była sytuacja i aktualne trendy na rynku pracy. Nie zabrakło tam również innych tematów, w tym prezentacji dotyczącej reguły Taylora, z której można się było dowiedzieć, dlaczego trudno jest opisywać i intepretować politykę pieniężną za pomocą prostych matematycznych formuł.
Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych (Fed) dokonała w ostatnim czasie kolejnego przeglądu swojej strategii polityki pieniężnej. W nowym dokumencie strategicznym potwierdzono główne założenia dotychczasowego podejścia Fed do prowadzenia polityki pieniężnej.
Autonomiczna sztuczna inteligencja w ciągu kilku lat zrewolucjonizuje wiele biznesów i branż, zmieni łańcuchy wartości firm i strukturę zatrudnienia. Nie powinna jednak być pozostawiona bez nadzoru.
Pomimo wyzwań gospodarczych i społecznych, coraz dłuższe życie otwiera również nowe możliwości ekonomiczne, które mogą przekształcić starzenie się społeczeństw z obciążenia w źródło wzrostu i rozwoju.
Kraj byłego bloku wschodniego, który – podobnie jak my – zaczął dynamicznie się rozwijać po upadku komunizmu to Rumunia. Dziś ma apetyt na znacznie więcej, ale czy wystarczy jej sił i ambicji, by sięgnąć po więcej?
Podczas pandemii inflacja CPI w ujęciu rocznym w Stanach Zjednoczonych gwałtownie wzrosła, osiągając w czerwcu 2022 r. maksimum na poziomie 9 proc. W artykule przekonujemy, że ten wzrost inflacji można wyjaśnić w ramach metodologicznych, w których inflacja zależy od trzech czynników: długoterminowych oczekiwań, stopnia zacieśnienia rynku pracy mierzonego stosunkiem wakatów do bezrobocia oraz dużych zmian cen względnych w poszczególnych branżach, np. sektorze energetycznym i motoryzacyjnym.
Im dłużej europejskie rządy będą inwestowały w obronność, tym większe są szanse na znaczny wzrost innowacyjności i w długim horyzoncie czasowym na Starym Kontynencie zobaczymy efekt spin-off, czyli transferu technologii z sektora defence do sektorów cywilnych – uważa prof. Hubertus Bardt, dyrektor zarządzający IW Köln.
Swobodny dostęp do zdrowej i relatywnie taniej żywności wciąż nie jest czymś powszechnym w skali globu, i wymaga interdyscyplinarnego podejścia, współpracy państw i firm z organizacjami międzynarodowymi, a także zapewnienia odpowiedniego finansowania przedsiębiorstwom z branży rolnej – przekonują autorzy monografii „Współczesne wyzwania bezpieczeństwa żywnościowego”.
Pracownicy tracą pracę bezpowrotnie. Klienci zostają bez usług, na których polegali przez lata. Drużyny sportowe tracą sponsorów, a społeczności swoje instytucje, które były ich opoką. Wygrywa tylko private equity. Taki krajobraz USA maluje Megan Greenwell w książce „Bad Company”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
