Polska zajęła 41. miejsce w Globalnym Indeksie Konkurencyjności przygotowywanym przez Światowe Forum Ekonomiczne. To awans o dwie pozycje, tym cenniejszy, że w tym roku byliśmy silniejsi od innych krajów, a nie zyskaliśmy dzięki ich słabości. Rozwój Polski wciąż napotyka jednak na wiele „wąskich gardeł”.
CC BY-NC Studio Roosegaarde
– Dobrym przykładem jest rynek pracy. Co z tego, że w elastyczności kształtowania płac mamy wysokie 28. miejsce, kiedy w relacjach pracodawcy-pracownicy jesteśmy na 97. miejscu, a w odpływie netto kapitału ludzkiego aż na 126. pozycji – wymienia dr Piotr Boguszewski z NBP, który koordynuje badanie WEF dla Polski.
– Oznacza to, że mamy wiele technicznych możliwości zatrudniania pracowników, ale problemem jest brak zaufania między nimi a pracodawcami. Odpływ kapitału ludzkiego wynika częściowo z braku właściwej polityki państwa w tym obszarze. Czy wiemy na przykład, ilu w Polsce jest np. Ukraińców, jakim dysponują wyksztalceniem i kwalifikacjami? Co zrobić, by zatrzymać lekarzy, inżynierów, nawet opiekunki do dzieci, które często są po konserwatoriach i gdyby ktoś dostrzegł szansę mogłyby pracować choćby w przedszkolach muzycznych – dodaje dr Boguszewski.
Kolejnym wąskim gardłem jest brak współpracy biznesu. I znowu mamy wysoką ocenę liczby i jakości lokalnych dostawców (odpowiednio 22. i 36. pozycja), ale brak tu czynników scalających ten potencjał – tracimy więc efekty synergii. Polskie firmy nie potrafią działać w klastrach (81. miejsce), ani włączać się na dużą skalę do międzynarodowych sieci dystrybucji (87. miejsce).
Duży kontrast widać też w filarze instytucjonalnym. 58., a więc przeciętna pozycja w ogólnej ocenie funkcjonowania instytucji, jest i tak lepsza niż słaba przejrzystość procedur (106. miejsce) oraz nadmiar obciążeń regulacyjnych (122. miejsce).
– Wspólnym mianownikiem tych ograniczeń jest brak kapitału społecznego. Polacy sobie nie ufają, a co za tym idzie koszty prowadzenia jakichkolwiek działań są wyższe niż w krajach , w których to zaufanie jest wyższe. Brak nam też sprawnych procedur prawnych – nawet jeśli sporadycznie dochodzi do konfliktu interesu, to sądy w Polsce nie działają szybko i skutecznie – wyjaśnia dr Boguszewski.
Okazuje się też, że największy awans w tym roku zawdzięczamy mierzalnym parametrom ekonomicznym, a nie subiektywnym ankietom, w których ujawnia się być może nasz narodowy pesymizm. W ocenie otoczenia makroekonomicznego awansowaliśmy aż o 17 miejsc, na 46. pozycję. Wynik byłby jeszcze lepszy gdyby nie to, że dopadła nas deflacja, a 2,5 proc. cel inflacyjny położony jest trochę wyżej niż ten do którego dąży EBC czy FED (około 2 proc.).
Nastąpił także widoczny awans jeśli chodzi o największe wyzwanie stojące przed Polską, czyli innowacyjność. W poprzednim rankingu zajmowaliśmy w tej kategorii 63. miejsce, w tym już 57.
W dłuższej perspektywie wciąż jesteśmy jednak krajem plasującym się w pobliżu 40. pozycji w ogólnym rankingu uwzględniającym 113 zmiennych zbieranych w 140 krajach.
Barierą numer jeden w Polsce wciąż są przepisy podatkowe, dalej bariery prawa pracy, nadmierny fiskalizm, nieefektywna administracja publiczna, dostęp do finansowania, zła infrastruktura oraz niska innowacyjność.
– Z infrastrukturą wciąż brakuje nam kropki nad i. Jeżdżąc po Polsce nie sposób oczywiście nie zauważyć wszystkich nowych autostrad, ale problem w tym, że wyjeżdża się z nich często w zapchane drogi lokalne i tak trzeba stać w korkach. Brakuje nam konsekwentnego kończenia inwestycji – uważa dr Boguszewski.
Mimo wszystko polska gospodarka pozostaje jedną z najbardziej konkurencyjnych wśród krajów postkomunistycznych. Wyprzedza nas jednak Estonia (30. miejsce w rankingu), Czechy (31. miejsce) oraz Litwa (36. miejsce).
W skali globalnej Europa jest nadal najbardziej konkurencyjnym regionem. W pierwszej dziesiątce rankingu znajduje się aż sześć krajów ze starego kontynentu. Pierwsza jak zawsze jest Szwajcaria, czwarte Niemcy (to awans), piąta Holandia, ósma Finlandia, dziewiąta Szwecja, a najbardziej elitarną grupę zamyka Wielka Brytania.
Na dalszych miejscach poprawiły się oceny Hiszpanii, Włoch, Francji, Irlandii. Wciąż gorsza jest sytuacja południa kontynentu, szczególnie Grecji (81 miejsce w rankingu, niżej nawet od Ukrainy).
Co ciekawe ranking jest na tyle elastyczny, że pokazał coś o czym w ostatnich miesiącach na bieżąco informowały gazety – spowolnienie w krajach rozwijających się, szczególnie tych eksportujących surowce. Brazylia odnotowała w tegorocznym rankingu spadek aż o 18 miejsc, Boliwia o 12. Indie i Chiny na tym tle radzą sobie nieźle. Ten pierwszy kraj zaliczył nawet awans o 16 miejsc.
– Dużą zaletą tego badania jest to, że bierze w nim udział około 14 tysięcy firm ze 140 państw świata. Menadżerowie, którzy odpowiadają na ankiety siłą rzeczy muszą widzieć więcej i przewidywać kilka ruchów do przodu. Dlatego doroczny ranking konkurencyjności potrafi być tak aktualny jak dzisiejsza gazeta – mówi dr Piotr Boguszewski.
Wykorzystywany w „Globalnym raporcie konkurencyjności” ranking konkurencyjności jest oparty na globalnym indeksie konkurencyjności (Global Competitiveness Index, GCI), opracowanym po raz pierwszy w 2004 r. dla Światowego Forum Gospodarczego przez Xaviera Sala-i-Martina. Od 2009 roku Narodowy Bank Polski jest polskim partnerem WEF. W badaniu bierze udział 214 polskich firm.
Spowolnienie gospodarcze, napięcia geopolityczne, obawy dotyczące bezpieczeństwa łańcucha dostaw i szerzej bezpieczeństwa narodowego prowadzące do wzrostu protekcjonizmu i fragmentacji handlu, bardziej restrykcyjne otoczenie regulacyjne biznesu, trudniejsze globalne warunki finansowe i rosnące koszty negatywnych skutków zmian klimatu to wybrane czynniki podważające stabilność i przewidywalność globalnych przepływów inwestycyjnych. Nie pozostają bez wpływu na przepływy zagranicznych inwestycji bezpośrednich (ZIB), zarówno w rozwiniętych, jak i w rozwijających się krajach.
Technologia cyfrowa, superkomputery, automatyzacja, głęboka nauka oparta na biotechnologii oraz nanotechnologii i oczywiście sztuczna inteligencja to tylko niektóre koła napędowe nowoczesnej gospodarki. W wyścigu o innowacyjną palmę pierwszeństwa nie wszystkie kraje są równe. Trwa zażarta walka o prowadzenie, którą odzwierciedlają rankingi.
Docelowy wzrost PKB Chin w 2024 r. na poziomie 5 proc., zwiększenie krajowej konsumpcji, kontynuacja realizacji celów rozwojowych, w tym nacisk na rozwój nowoczesnego systemu przemysłowego, zmniejszenie barier w dostępie do rynku w celu przyciągnięcia kapitału zagranicznego, poprawa otoczenia biznesowego dla przedsiębiorstw zagranicznych, kontynuacja działań na rzecz obniżania emisji dwutlenku węgla i osiągniecie neutralności węglowej to główne kierunki chińskiej polityki w 2024 r.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Głównym tematem tegorocznego sympozjum w Jackson Hole, organizowanego przez Bank Rezerwy Federalnej w Kansas City, była sytuacja i aktualne trendy na rynku pracy. Nie zabrakło tam również innych tematów, w tym prezentacji dotyczącej reguły Taylora, z której można się było dowiedzieć, dlaczego trudno jest opisywać i intepretować politykę pieniężną za pomocą prostych matematycznych formuł.
Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych (Fed) dokonała w ostatnim czasie kolejnego przeglądu swojej strategii polityki pieniężnej. W nowym dokumencie strategicznym potwierdzono główne założenia dotychczasowego podejścia Fed do prowadzenia polityki pieniężnej.
Autonomiczna sztuczna inteligencja w ciągu kilku lat zrewolucjonizuje wiele biznesów i branż, zmieni łańcuchy wartości firm i strukturę zatrudnienia. Nie powinna jednak być pozostawiona bez nadzoru.
Pomimo wyzwań gospodarczych i społecznych, coraz dłuższe życie otwiera również nowe możliwości ekonomiczne, które mogą przekształcić starzenie się społeczeństw z obciążenia w źródło wzrostu i rozwoju.
Kraj byłego bloku wschodniego, który – podobnie jak my – zaczął dynamicznie się rozwijać po upadku komunizmu to Rumunia. Dziś ma apetyt na znacznie więcej, ale czy wystarczy jej sił i ambicji, by sięgnąć po więcej?
Podczas pandemii inflacja CPI w ujęciu rocznym w Stanach Zjednoczonych gwałtownie wzrosła, osiągając w czerwcu 2022 r. maksimum na poziomie 9 proc. W artykule przekonujemy, że ten wzrost inflacji można wyjaśnić w ramach metodologicznych, w których inflacja zależy od trzech czynników: długoterminowych oczekiwań, stopnia zacieśnienia rynku pracy mierzonego stosunkiem wakatów do bezrobocia oraz dużych zmian cen względnych w poszczególnych branżach, np. sektorze energetycznym i motoryzacyjnym.
Im dłużej europejskie rządy będą inwestowały w obronność, tym większe są szanse na znaczny wzrost innowacyjności i w długim horyzoncie czasowym na Starym Kontynencie zobaczymy efekt spin-off, czyli transferu technologii z sektora defence do sektorów cywilnych – uważa prof. Hubertus Bardt, dyrektor zarządzający IW Köln.
Swobodny dostęp do zdrowej i relatywnie taniej żywności wciąż nie jest czymś powszechnym w skali globu, i wymaga interdyscyplinarnego podejścia, współpracy państw i firm z organizacjami międzynarodowymi, a także zapewnienia odpowiedniego finansowania przedsiębiorstwom z branży rolnej – przekonują autorzy monografii „Współczesne wyzwania bezpieczeństwa żywnościowego”.
Pracownicy tracą pracę bezpowrotnie. Klienci zostają bez usług, na których polegali przez lata. Drużyny sportowe tracą sponsorów, a społeczności swoje instytucje, które były ich opoką. Wygrywa tylko private equity. Taki krajobraz USA maluje Megan Greenwell w książce „Bad Company”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
