CC 2.0 by CafeCredit.com
Inkluzja finansowa jest zazwyczaj definiowana jako szeroki dostęp do usług finansowych i ich wykorzystanie. W ostatnich latach to zagadnienie zyskało większe zainteresowanie zarówno w środowisku naukowym, jak i wśród decydentów. Biorąc pod uwagę obecne uwarunkowania gospodarcze, które unaoczniły skalę nierówności ekonomicznych i społecznych, promowanie inkluzji finansowej jest postrzegane jako jeden ze sposobów złagodzenia tych zjawisk.
Niepełny lub nieodpowiedni dostęp do usług finansowych jest problemem, z którym boryka się znaczna część ludności na całym świecie, jednak charakter problemów różni się w zależności od regionu, czy kraju. Tylko 62 procent dorosłych na całym świecie ma dostęp do podstawowych usług finansowych, zdefiniowanych jako posiadanie konta bankowego lub mobilnego. Ponadto – mimo że 57 proc. dorosłych osób na świecie ma podstawowe konto – to jednocześnie nie ma dostępu do zdywersyfikowanych opcji inwestycyjnych i oszczędnościowych, tanich systemów płatności, podstawowych produktów ubezpieczeniowych dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, a także do kredytu – co stanowi szczególne wyzwanie dla małych przedsiębiorstw.
Wynikające z tego: niski poziom dobrobytu finansowego i niepewność finansowa są problemem nie tylko krajów rozwijających się o niskich dochodach. Problemy te zostały upowszechnione i zdemokratyzowane wraz z rosnącymi nierównościami dochodowymi, które dotyczą także gospodarek rozwiniętych.
Osiągnięcie inkluzji finansowej i bezpieczeństwa finansowego jest powszechnie uznawane za klucz dla zmniejszenia ubóstwa i osiągnięcia zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Ma to również pozytywny wpływ na konsumpcję, rynek pracy, dochody oraz na niektóre aspekty zdrowia fizycznego i psychicznego.
Technologia cyfrowa radykalnie zmienia nawyki ludzi i działanie przedsiębiorstw. Zmienia sposób, w jaki ludzie produkują, kupują towary i usługi oraz wchodzą ze sobą w interakcje. Nowe technologie „wirtualizują” codzienne zadania, od relacji ekonomicznych i międzyludzkich, po zakupy towarów i usług. W erze cyfrowej włączenie finansowe, ekonomiczne, a nawet społeczne zależy od włączenia technologicznego.
Codzienne działania ludzi w coraz większym stopniu zależą od łączności. W 2016 r. około 95 proc. przedsiębiorstw w krajach OECD miało szerokopasmowe połączenie z Internetem, a ponad 75 proc. było obecnych w Internecie. Połowa dorosłej populacji na świecie kupiła wówczas towary lub usługi online, w porównaniu do 36 proc. w 2010 roku.
Innowacje wywarły niezwykły wpływ na urządzenia mobilne. Smartfony mają moc obliczeniową znacznie większą niż superkomputer z 1960 roku, są sto tysięcy razy lżejsze i dziesięć tysięcy razy tańsze. W ubiegłym roku sprzedano 1,5 miliarda smartfonów na całym świecie – stanowi to jedną piątą światowej populacji człowieka. Szacuje się, że technologia i usługi mobilne dodały 3,6 biliona dolarów lub 4,5 proc. do globalnego PKB w 2017 roku.
Branża finansowa zawsze była wczesnym użytkownikiem nowych technologii. Pierwszy bankomat w historii został zainstalowany w 1967 roku w oddziale banku Barclays w Londynie, aby umożliwić klientom uzyskanie gotówki poza normalnymi godzinami pracy. Od tego czasu wiele zautomatyzowanych usług, takich jak bankomaty drugiej generacji, systemy POS (point of sale), karty debetowe i kredytowe oraz usługi bankowości internetowej, zostało zaoferowanych w odpowiedzi na zapotrzebowanie klientów na „natychmiastowość”.
Powszechne stosowanie technologii cyfrowej w finansach w ostatnich latach nie jest zatem zaskoczeniem, ale odpowiedzią na popyt na konkretne produkty i usługi. Oczekuje się, że wykorzystanie cyfrowych usług finansowych będzie dalej rosnąć m.in. ze względu na coraz większe oczekiwania klientów, rozprzestrzenianie się Internetu, smartfonów i tabletów oraz poprawę zdolności przetwarzania systemów komputerowych, w tym za pośrednictwem chmury obliczeniowej. Postępy odnotowane w ciągu ostatnich kilku lat są bardzo duże – na przykład ilość danych wymienianych na całym świecie jest teraz 45 razy większa niż w 2005 r., podczas gdy koszt przechowywania informacji jest 10 razy niższy niż w 2010 r.
Rewolucja finansowa ma miejsce na całym świecie i jest napędzana przez telefony komórkowe, dostęp do nowych danych, innowacje technologiczne i zmieniające się nastawienie użytkowników usług finansowych. Na rynku – w ramach sektora FinTech – pojawiają się gracze nastawieni na zysk, ale także realizujący misję, której celem jest umożliwienie większego włączenia finansowego. FinTechy wspierają włączenie finansowe poprzez tworzenie nowatorskich produktów lub stosowanie innowacyjnych strategii biznesowych. Zwiększają one możliwości i kondycję finansową gospodarstw domowych oraz organizacji na całym świecie.
Jednocześnie konkurencja ze strony przedsiębiorstw działających w ramach sektora FinTech zaczyna stanowić zagrożenie dla tradycyjnej bankowości. Według szacunków, w ciągu następnych dziesięciu lat, w miarę rozprzestrzeniania się przedsiębiorstw FinTech także na inne segmenty rynku, mogą one odebrać nawet 60 procent zysków generowanych dotychczas przez banki z usług detalicznych.
Usługi finansowe są nadal w przeważającej mierze dystrybuowane za pośrednictwem kanałów tradycyjnych. FinTech odgrywa znaczącą rolę tylko w niektórych segmentach sektora finansowego, takich jak płatności detaliczne, zarządzanie aktywami i niewielkie pożyczki. Ale szybko jego zasięg rozszerza się na takie sektory, jak usługi finansowania społecznościowego oparte na kredytach i usługi związane z relacjami z klientami. Wzrasta także wykorzystanie technologii takich jak AI, Big Data i rozproszonych rejestrów (distributed ledger, DLT).
Nowe technologie mogą pomóc dostawcom usług finansowych obniżyć koszty transakcyjne w całym łańcuchu wartości, od dystrybucji do obsługi klienta i operacji back-office, a tym samym odgrywają kluczową rolę w upowszechnieniu usług finansowych. Przykładem może być cyfrowa dystrybucja za pomocą telefonów komórkowych, tańsze pozyskiwanie i serwisowanie klientów za pomocą botów i sieci społecznościowych, lepsze zapobieganie oszustwom i ocena kredytowa za pomocą uczenia maszynowego oraz niższe koszty back-office poprzez automatyzację procesów.
Wykorzystując możliwości transakcji elektronicznych, łączności telefonów komórkowych i nowych technologii do przekształcania i automatyzacji procesów, nowi uczestnicy systemu płatności znacznie rozszerzyli dostęp i zmniejszyli koszty dla wszystkich użytkowników i umożliwili do niego dostęp większej liczbie osób.
Ponadto FinTechy wchodzą także na rynek kredytowy. W krajach rozwijających się wielu konsumentów i małych firm ma utrudniony dostęp do kredytu, ponieważ nie mogą w pełni spełnić wymogów ustanowionych przez banki, takich jak na przykład historia z biura informacji kredytowej lub odpowiedni poziom zabezpieczenia. Poszerzanie dostępu do finansowania dla małych przedsiębiorstw jest priorytetem niemal każdego programu rządowego, biorąc pod uwagę znaczenie tego sektora dla kreowania miejsc pracy i wzrostu gospodarczego.
Większość pożyczkodawców alternatywnych bazuje na uczeniu maszynowym w celu lepszego wykorzystania istniejących strukturalnych i niestrukturalnych źródeł danych (takich jak historia finansowa, dane o użytkowaniu urządzeń mobilnych i dane transakcji e-commerce) do oceny wiarygodności kredytowej osób bez formalnej historii z biura informacji kredytowej. Dodatkowo alternatywne źródła danych pomagają ulepszać kontrole oszustw. Oczywiście są z tym związane także problemy – zarówno jeśli chodzi o prywatność danych, jak i dokładność oszacowań modeli oceny klientów.
FinTechy wypełniają także nisze rynkowe w zakresie finansów osobistych poprzez tworzenie nowych, bardziej spersonalizowanych produktów i usług oszczędnościowych oraz inwestycyjnych. Identyfikacja cyfrowa (jak na przykład indyjski system Aadhar) oraz rozpowszechnienie usług cyfrowych wśród konsumentów i małych firm usuwają bariery w ramach tego segmentu produktów finansowych, co sprzyja gromadzeniu oszczędności. Ponadto wiele firm FinTech dostarcza swoim klientom zagregowane informacje na temat ich własnego zdrowia finansowego, co zmniejsza asymetrię informacji i może wspierać poprawę kondycji finansowej konsumentów usług finansowych. Co więcej, dzięki szerokiemu dostępowi klientów do porównań produktów między wieloma dostawcami usług finansowych, mogą oni dokonywać bardziej świadomych wyborów finansowych.
Technologia może także wspierać wykluczonych finansowo o niewielkich dochodach, którzy są nieproporcjonalnie bardziej narażeni na wpływ negatywnych zjawisk (np. gospodarczych) w wyniku nieoczekiwanych sytuacji kryzysowych. Proste i niedrogie produkty ubezpieczeniowe mogłyby zminimalizować to ryzyko, ale dotychczas ich dystrybucja przez firmy ubezpieczeniowe była nieopłacalna i ponad cztery miliardy ludzi na całym świecie nie korzysta obecnie z ubezpieczenia.
Cyfrowa dystrybucja połączona z Big Data, analityką danych i uczeniem maszynowym zaczęła przekształcać branżę ubezpieczeniową. Ubezpieczenia mogą być obecnie sprzedawane za ułamek kosztów sprzedaży m.in. za pośrednictwem aplikacji mobilnych oraz poprzez partnerstwo z operatorami telefonii komórkowej. Dodatkowo Internet of Things pozwala firmom ubezpieczeniowym śledzić korzystanie z ubezpieczonych towarów i oferować polisy ubezpieczeniowe, które są bardziej dostosowane do rzeczywistego użytkowania, unikalnych potrzeb ubezpieczeniowych i profilu ryzyka.
Mimo że, cyfrowe produkty i usługi finansowe oferowane za pośrednictwem dostawców z sektora FinTech mają pozytywny wpływ na włączenie finansowe w gospodarkach wschodzących i rozwiniętych, to należy również pamiętać o wyzwaniach związanych w szczególności z dostępem konsumentów do urządzeń mobilnych i cyfrowych oraz odpowiedniej łączności internetowej.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
