Inwestycje w strefie euro są wciąż niższe niż przed kryzysem 2008 r. Kluczowym warunkiem pobudzenia aktywności w sektorze prywatnym są inwestycje publiczne, to jednak wymagałoby poluzowania sztywnych reguł budżetowych – piszą analitycy niemieckiego instytutu DIW Berlin.
Zarówno prywatne, jak i publiczne inwestycje nie powróciły w strefie euro jeszcze do poziomów notowanych przed kryzysem finansowym. Jednym z głównych podejrzanych odpowiedzialnych za taki stan rzeczy jest prawdopodobnie wysoki poziom długu publicznego i związane z tym ograniczenia kredytowe.
Na tle niemrawej strefy euro wyróżniają się Niemcy, gdzie i publiczne, i prywatne inwestycje odbiły do poziomów nieco wyższych od przedkryzysowych wartości. Szczególną uwagę zwraca wysoka aktywność inwestycyjna samorządów – zwłaszcza tych, które odnotowały wzrost wpływów podatkowych w następstwie ogólnego przyspieszenia gospodarczego. To wciąż jednak pojedyncze przypadki, gdyż wiele regionów i miast ma związane ręce w zakresie inwestowania ze względu na wysokie wydatki socjalne i ciężar długu.
Wzrost inwestycji publicznych o 1 mld euro przekłada się na zwiększenie nakładów prywatnych o 1,1 mld euro w ciągu 5 lat. (grafika DIW Berlin)
Analitycy DIW Berlin, czyli Niemieckiego Instytutu Analiz Ekonomicznych zbadali krótko- i średnioterminowy wpływ publicznych inwestycji na prywatne dla całej strefy euro w latach 1991-2018. Model pokazał, że występuje efekt crowding in, czyli stymulacji aktywności inwestycyjnej w sektorze prywatnym przez nakłady publiczne.
Każdy 1 proc. rocznego wzrostu publicznych inwestycji zwiększał w średnim terminie prywatne inwestycje o 0,2 proc. Biorąc pod uwagę, że w krajach strefy euro nakłady prywatne pod względem wartości są średnio pięciokrotnie większe niż publiczne, to 1 miliard euro zainwestowany z budżetu skutkuje 1,1 mld euro w nakładach prywatnych w okresie pięciu lat. Zdecydowanie wyższy efekt przynoszą wydatki na ochronę środowiska, edukację, infrastrukturę i mieszkalnictwo niż np. na obronność, bezpieczeństwo publiczne.
A ponieważ Niemcy przodują w strefie euro w odbudowie poziomu nakładów, to w tym kraju stosunek inwestycji prywatnych do publicznych jest wyższy od średniej i wynosi siedem do jednego. Co za tym idzie, potencjalny efekt crowding in w RFN byłby jeszcze większy, sięgając blisko 2 mld euro w sektorze prywatnym na każdy miliard z kasy państwowej.
Autorzy raportu stawiają tu jednak jedno „ale”. Do osiągnięcia tego efektu potrzebna byłaby zmiana polityki fiskalnej. Choć przyjęte ostatnio średnioterminowe plany inwestycyjne rządu (159 mld euro inwestycji, m.in. w infrastrukturę, do 2023 r.) idą w dobrą stronę, to praktyka pokazuje, że mimo dostępnych środków mogą pojawiać się opóźnienia w realizacji zadań. Dlatego postulowane jest poluzowanie i odbiurokratyzowanie procedur pozyskiwania finansowania, zwłaszcza przez władze lokalne. Reguły bilansujące niemiecki budżet nakładają zbyt ciasny gorset, by państwo mogło interweniować, gdy pojawią się wyzwania dla gospodarki.
Spowolnienie gospodarcze, napięcia geopolityczne, obawy dotyczące bezpieczeństwa łańcucha dostaw i szerzej bezpieczeństwa narodowego prowadzące do wzrostu protekcjonizmu i fragmentacji handlu, bardziej restrykcyjne otoczenie regulacyjne biznesu, trudniejsze globalne warunki finansowe i rosnące koszty negatywnych skutków zmian klimatu to wybrane czynniki podważające stabilność i przewidywalność globalnych przepływów inwestycyjnych. Nie pozostają bez wpływu na przepływy zagranicznych inwestycji bezpośrednich (ZIB), zarówno w rozwiniętych, jak i w rozwijających się krajach.
Wartość relacji długu publicznego do PKB we Włoszech nie zawsze była tak wysoka jak obecnie. Dług zjednoczonego państwa włoskiego w 1861 r. stanowił mniej niż 40 proc. jego PKB, zaś jeszcze w latach 60. XX w. zaledwie 25 proc. PKB. W historii tego kraju zdarzały się także okresy, w których relacja długu publicznego do PKB była jeszcze wyższa niż obecnie i sięgała 160 proc. PKB, by następnie spaść. Skąd zatem wziął się dług publiczny Włoch, notujący dziś jedne z wyższych poziomów w ponad stusześćdziesięcioletniej historii tego państwa?
Jesteśmy świadkami dużych zmian w inwestycjach chińskich przedsiębiorstw na rynku europejskim, nie tylko w ich skali, ale przede wszystkim w strukturze. Prowadzenie działalności gospodarczej na rynku europejskim stało się dla chińskich inwestorów trudniejsze, ale rynek ten jest dla nich wciąż atrakcyjny i perspektywiczny.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych (Fed) dokonała w ostatnim czasie kolejnego przeglądu swojej strategii polityki pieniężnej. W nowym dokumencie strategicznym potwierdzono główne założenia dotychczasowego podejścia Fed do prowadzenia polityki pieniężnej.
Autonomiczna sztuczna inteligencja w ciągu kilku lat zrewolucjonizuje wiele biznesów i branż, zmieni łańcuchy wartości firm i strukturę zatrudnienia. Nie powinna jednak być pozostawiona bez nadzoru.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Kraj byłego bloku wschodniego, który – podobnie jak my – zaczął dynamicznie się rozwijać po upadku komunizmu to Rumunia. Dziś ma apetyt na znacznie więcej, ale czy wystarczy jej sił i ambicji, by sięgnąć po więcej?
Podczas pandemii inflacja CPI w ujęciu rocznym w Stanach Zjednoczonych gwałtownie wzrosła, osiągając w czerwcu 2022 r. maksimum na poziomie 9 proc. W artykule przekonujemy, że ten wzrost inflacji można wyjaśnić w ramach metodologicznych, w których inflacja zależy od trzech czynników: długoterminowych oczekiwań, stopnia zacieśnienia rynku pracy mierzonego stosunkiem wakatów do bezrobocia oraz dużych zmian cen względnych w poszczególnych branżach, np. sektorze energetycznym i motoryzacyjnym.
Im dłużej europejskie rządy będą inwestowały w obronność, tym większe są szanse na znaczny wzrost innowacyjności i w długim horyzoncie czasowym na Starym Kontynencie zobaczymy efekt spin-off, czyli transferu technologii z sektora defence do sektorów cywilnych – uważa prof. Hubertus Bardt, dyrektor zarządzający IW Köln.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Swobodny dostęp do zdrowej i relatywnie taniej żywności wciąż nie jest czymś powszechnym w skali globu, i wymaga interdyscyplinarnego podejścia, współpracy państw i firm z organizacjami międzynarodowymi, a także zapewnienia odpowiedniego finansowania przedsiębiorstwom z branży rolnej – przekonują autorzy monografii „Współczesne wyzwania bezpieczeństwa żywnościowego”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
