Manipulowanie przy wolnym handlu to dla USA niebezpieczna gra
Nowe taryfy i podatki importowo-eksportowe zapowiadane przez prezydenta Trumpa przyniosą negatywne skutki dla niektórych sektorów gospodarki USA, oraz dla wschodzących rynków. Ale ktoś skorzysta – narkotykowy baron El Chapo.
Turystyka i edukacja, to dziedziny, w które uderzy wzrost wartości dolara. (CC By NC Thomas Howk)
Stan Veuger z American Enterprise Institute przedstawił mini-serię analiz potencjalnych skutków zapowiadanej przez Donalda Trumpa regulacji granicy USA. Wskazuje, że plan opodatkowania importu i subsydia dla eksportu to mieszanka protekcjonizmu i merkantylizmu. Niektórym, zwłaszcza po stronie Republikanów, podoba się to, albowiem uważają, że deficyt handlowy jest zły. Nie podoba się zaś Demokratom (ideologicznie), ale również na przykład sprzedawcom detalicznym, którzy polegają silnie na imporcie.
25-procentowa aprecjacja dolara
Veuger przypomina, że konwencjonalna logika międzynarodowej ekonomiki sugeruje, iż skutki będą odwrotne od obaw. Tak utrzymują m.in. Alane Viard, Emmanuel Farhi, Gita Gopinatha i Oleg Itshoki. Zgodnie z ich prognozami zmiany zrównoważą natychmiast nominalne kursy wymiany walut. Dostosują się one do zwiększonego popytu na subsydiowany amerykański eksport i zmniejszony popyt na zagraniczne towary w USA, a 25-proc. wzmocnienie wartości dolara świetnie zrównoważy zmienione cła i pozwoli na utrzymanie dotychczasowych warunków wymiany handlowej. Dla sprzedaży detalicznej niższe koszty importu będą równoważyć wyższe podatki, co z kolei spowoduje, że nie zmieni się deficyt handlowy.
Zakładając, że odbyłoby się to w sposób idealnie zsynchronizowany, pisze Veuger, bez żadnych zniekształceń, aprecjacja dolara i tak podważy stan zagranicznych aktywów netto w USA. 85 proc. tych aktywów jest bowiem denominowanych w dolarach, a 70 proc. zagranicznych aktywów jakie posiada Ameryka jest denominowanych w zagranicznych walutach.
Ponadto, jako że amerykańskie zagraniczne aktywa stanowią 140 proc. amerykańskiego PKB, a zadłużenie poza granicami 180 proc., 20-proc. aprecjacja dolara będzie skutkować utratą kapitału równą ok. 13 proc. PKB. Jak wyliczył Veuger to równowartość 2,5 bln dol. straconych dla amerykańskiego społeczeństwa, lub 8 tys. na jednego mieszkańca USA. Straty nie będą rozłożone równomiernie.
Negatywny wpływ na rynki wschodzące
Gdyby, pisze w kolejnej odsłonie Veuger, kursy walutowe dostosowały się natychmiast do zmian w podatkach i taryfach eksportowo-importowych tak, aby je zrównoważyć i gdyby nie było to oczekiwane, akcja byłaby skuteczna. Warunki handlu pozostałyby niezmienione. Jednakże drastyczna zmiana wartości zagranicznych aktywów i zadłużenia, jaką nowe taryfy i podatki spowodują będzie miała głęboko negatywny wpływ na wschodzące rynki.
To prosta logika: jeśli bierzesz kredyt w dolarach i wartość dolara wzrośnie, twoje zadłużenie wzrośnie także. I jeśli twoje dochody nie są w dolarach, obsługa tego zadłużenia będzie trudna. Jak zauważył Desmond Lachman nadejdzie to w chwili kiedy wschodzące rynki pobrały znaczne kredyty w dolarach. To już stanowi problem wobec polityki Federalnej Rezerwy, która zaczyna podnosić stopy procentowe aby przeciwdziałać rosnącej inflacji i utrzymać obecne, niemal całkowite zatrudnienie w USA.
Nagły 25-proc. wzrost wartości dolara ten problem gwałtownie pogorszy. Według Banku Rozrachunków Międzynarodowych około jednej trzeciej zadłużenia denominowanego w dolarach poza USA, czyli ponad 3 biliony dolarów jest zadłużeniem wschodzących rynków. 25 proc. z tej sumy to 750 mld dol. – o tyle wzrośnie zadłużenie tych rynków razem z rzeczoną aprecjacją dolara.
W Turcji na przykład, jak wskazuje bank centralny tego kraju, tureckie firmy zaciągnęły kredyty w dolarach wartości ponad połowy PKB kraju. Na aprecjacji dolara te firmy mogą utracić ponad 60 mld dol.
Rykoszet w edukację i turystykę
Według Veugera regulacja granicy przyniesie koszty również dla edukacji, rynku nieruchomości i przemysłu turystycznego.Jego zdaniem opinia większości ekonomistów, iż kursy walutowe zrównoważą zmiany dotyczy handlu bardzo wąsko pojętego – wymiany towarów i usług sprzedawanych do i kupowanych przez mieszkańców innych krajów, podczas gdy pozostają oni we własnych krajach.
Ale są też inne formy międzynarodowej wymiany handlowej, pisze Veuger. Wymianą taką można nazwać biznes z obcokrajowcami prowadzony przez amerykańskie przedsiębiorstwa, gdy obcokrajowcy są w USA – to edukacja wyższa, a także rynek nieruchomości, czy branża turystyczna. Każdy z tych sektorów straci jeśli wartość dolara skoczy o 25 procent.
W 2016 r. USA odwiedziło 70 milionów turystów, wydano ponad 600 tysięcy wiz studenckich, a według Krajowego Stowarzyszenia Agentów Nieruchomości obcokrajowcy wydali na amerykańskie nieruchomości w sumie ponad 100 mld dol.
Na wyższych taryfach i podatkach straci wielu importerów. Ale nie ci, którzy prowadzą nielegalny biznes, ponieważ tak czy inaczej podatków nie płacą. Na regulacji granicy zdaniem Veugera skorzysta osławiony El Chapo. Jeśli jesteś sławnym meksykańskim baronem narkotykowym, pisze Veuger, opłacasz koszty swojego produktu w meksykańskim peso lub innej obcej walucie. Ale wielu twoich klientów płaci ci za ten produkt w dolarach. Możliwe, że obniżysz nieco cenę, aby nieco dostosować się do siły nabywczej twoich klientów, nie mniej każdy zyskany dolar będzie o 25 procent więcej warty w twoim kraju. W taki sposób, konkluduje Veuger, El Chapo i jego koledzy będą się mieli znacznie lepiej.
Recepta na reformę
Veuger pyta na koniec, jak zatem Amerykanie powinni dostosować się do nowych zasad. Uważa, że scenariusz, za którym optuje większość ekonomistów, czyli zrównoważenia zmian przez dostosowanie kursów walutowych, jest nierealny. Rosnące prawdopodobieństwo regulacji granicy wzmaga prawdopodobieństwo gwałtownej aprecjacji dolara. W konsekwencji ludzie kupują dolary. Wobec czego rośnie prawdopodobieństwo, iż wartość dolara wzrośnie znacznie wcześniej niż zostanie wprowadzona regulacja granicy. Co odbije się na płynności handlu. Sprezentuje to importerom niższe ceny (liczone w dolarach), co pozwoli im na wyższe zyski. Eksporterzy natomiast będą zmuszeni do zbijania cen, aby wytrzymać konkurencję.
Taka sytuacja będzie się utrzymywać do czasu albo faktycznego wprowadzenia regulacji granicy albo wygaśnięcie oczekiwania na tę regulację, przy czym dynamika procesu może być dużo bardziej skomplikowana, zastrzega Veuger. Co można zrobić, uważa Veuger, to wprowadzać regulacje stopniowo.
Turystyka i edukacja, to dziedziny, w które uderzy wzrost wartości dolara. (CC By NC Thomas Howk)
Spowolnienie gospodarcze, napięcia geopolityczne, obawy dotyczące bezpieczeństwa łańcucha dostaw i szerzej bezpieczeństwa narodowego prowadzące do wzrostu protekcjonizmu i fragmentacji handlu, bardziej restrykcyjne otoczenie regulacyjne biznesu, trudniejsze globalne warunki finansowe i rosnące koszty negatywnych skutków zmian klimatu to wybrane czynniki podważające stabilność i przewidywalność globalnych przepływów inwestycyjnych. Nie pozostają bez wpływu na przepływy zagranicznych inwestycji bezpośrednich (ZIB), zarówno w rozwiniętych, jak i w rozwijających się krajach.
Przedstawiane przez organy nadzoru makroostrożnościowego twierdzenia o przeszacowaniu cen nieruchomości – na przykład w Szwecji – oparte na współczynniku cen nieruchomości do dochodów są często przesadzone. W niniejszym artykule dowodzimy, że dla określenia czynników fundamentalnych kształtujących ceny nieruchomości mieszkaniowych konieczne jest uwzględnienie zrównoważonego poziomu stóp procentowych, lecz żadna konkretna miara przeszacowania lub niedoszacowania nie jest zadowalająca. Do miar tych należy współczynnik kosztów użytkowania do dochodów. Zamiast nich dla potrzeb przeprowadzenia oceny opartej na dowodach wymagane są strukturalne modele empiryczne rynku mieszkaniowego i rynku kredytowego.
Pierwsze srebrne monety z wizerunkiem władcy pojawiły się w VII w. przed naszą erą na terenie skolonizowanej przez Greków Lidii, Rzym wprowadził je w IV w. przed Chrystusem, Kartagina sto lat później. Wraz z upływem czasu monety stały się nieodłącznym składnikiem cywilizacji europejskiej, przy czym zmieniały swoją wartość, siłę nabywczą i formę. Względna stabilność cechowała natomiast systemy pieniężne.
Amerykańska nadkonsumpcja rozumiana jako życie ponad stan wyznaczany przez produktywność własnej gospodarki, jest narzędziem, za pomocą którego Chiny dokonują dezindustrializacji Stanów Zjednoczonych.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Waluty cyfrowe powiązane z pieniądzem fiducjarnym, czyli stablecoins, mierzą się z nieuniknionym w ich sytuacji napięciem pomiędzy wiarygodnością a konkurencyjnością – czyli „paradoksem stablecoina". By go lepiej zrozumieć, w artykule analizujemy konkurencyjne strategie USA i Chin.
Regulacje tworzone w dobrej wierze czasem stają się jednak dla firm biurokratycznym ciężarem. Unijna dyrektywa CSRD jest tego przykładem – zmusza duże przedsiębiorstwa do raportowania danych ESG, czyli informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Ratunkiem dla spółek coraz częściej okazuje się sztuczna inteligencja.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
