Zopublikowanego przez Krajowy Rejestr Długów raportu wynika, że łączna kwota zaległych zobowiązań Polaków sięga 97 mld złotych i jest najwyższa w historii. Ta informacja nie wystarczy jednak, aby rzetelnie odpowiedzieć na pytanie, czy Polacy coraz bardziej się zadłużają.
Kwota 97 miliardów złotych obejmuje zagrożone należności wobec banków (61 mld zł), długi względem fiskusa (22,5 mld zł), podatki i czynsze zaległe jednostkom samorządu terytorialnego (10,7 mld zł), czynsze lokatorskie zaległe spółdzielniom mieszkaniowym (2,5 mld zł) oraz kwoty zaległe dostawcom energii elektrycznej i usług telekomunikacyjnych.
Nie są to jednak porównywalne kategorie długów. W przypadku banków mówimy o należnościach zagrożonych. Pozostałe kategorie długów wymienione w raporcie to przeterminowane zobowiązania.
Należnością zagrożoną może być cała kwota udzielonego kredytu, nawet jeśli kredytobiorca zalega dopiero z kilkoma ratami. Tradycyjnie kredyty mieszkaniowe są obsługiwane najlepiej (1,85 proc. należności zagrożonych), kredyty dla przedsiębiorstw – znacznie gorzej (12,28 proc. należności zagrożonych) a w przypadku kredytów konsumpcyjnych odsetek zaległości wynosi aż 17,18 proc. kwoty ogółu udzielonych kredytów.
W ostatnim kwartale nieznacznie zmniejszyła się kwota zagrożonych należności banków od przedsiębiorstw. Przyczyną jest poprawa sytuacji w grupie największych firm. W sektorze MSP nadal obserwowany jest wzrost kwoty zadłużenia, jednak jego dynamika stale maleje. Odsetek należności zagrożonych od sektora MSP jest wyższy (14,32 proc.) niż w przypadku dużych przedsiębiorstw (9,49 proc.). Małe i średnie firmy są bardziej wrażliwe niż duże na zmiany rynkowej koniunktury – szybciej odczuwają jej pogorszenie i wolniej odbudowują wyniki finansowe niż duże przedsiębiorstwa. Te szybciej poprawiają swoją sytuację, często kosztem kontrahentów z sektora MSP.
Wśród długów wobec fiskusa największą kategorię stanowią długi z tytułu VAT (11,3 mld zł) i podatku akcyzowego (5,4 mld zł). Długi z tytułu najbardziej kontrowersyjnych politycznie podatków dochodowych to 4 mld zł (PIT) i 1,1 mld (CIT). Zaległe należności celne wynoszą około 0,5 mld złotych.
Nierzetelni dłużnicy
Analiza danych historycznych pokazuje, że całkowita kwota przeterminowanego zadłużenia w polskiej gospodarce i liczba nierzetelnych dłużników niemal nieprzerwanie rośnie.
– Nowi dłużnicy cały czas są dopisywani przez wierzycieli. Są dwie możliwości żeby zniknąć z rejestru – po pierwsze i najbardziej oczywiste – zapłacić dług. Nie wszyscy jednak to robią. Po drugie, zapis w KRD znika po upływie 3 lat od ostatniej aktualizacji wpisu przez wierzyciela (np. dopisanie odsetek) nie później niż 10 lat od powstania długu. Praktyka pokazuje, że wierzyciele raczej aktualizują dane dotyczące długów, tak żeby nie uległy skasowaniu – mówi Michał Kostrowicki z KRD.
Według raportu na temat biur informacji gospodarczej sporządzonego przez BIEC, Krajowy Rejestr Długów kontroluje ok. 83 proc. tego rynku. Trudno powiedzieć jaka część wszystkich zaległych długów jest ujawniona w biurach informacji gospodarczej. Można jednak sądzić, iż ten udział rośnie, bo rynek informacji o długach dynamicznie się rozwija (w 2010 roku z KRD pobrano prawie 3 razy więcej raportów niż w 2008 r.). Nie jest jednak wykluczone podwójne liczenie tych samych danych. – Nie wiemy czy wierzyciele nie zgłaszają tych samych długów w różnych biurach informacji gospodarczej – mówi Kostrowicki.
Powyższe okoliczności sprawiają, że porównywanie całkowitej kwoty zadłużenia z kolejnych raportów raczej nie da nam odpowiedzi czy Polacy popadają w długi i jest się czym niepokoić. Jedno pozostaje pewne. Wczesną jesienią 2008 roku, przed samym wybuchem kryzysu, jedyny raz w historii liczba dłużników w rejestrze spadła. Spadek liczby dłużników w okresie dynamicznego rozwoju rynku informacji gospodarczej był objawem znakomitej kondycji polskiej gospodarki.
Nieefektywne systemy restrukturyzacji należności kredytowych mogą prowadzić do powstania firm zombie, a negatywne skutki tego zjawiska mogą rozprzestrzeniać się na pozostałą część gospodarki. W niniejszym artykule twierdzimy jednak, że słabe systemy restrukturyzacji należności kredytowych przynoszą korzyść w postaci odizolowania słabych firm od wstrząsów finansowych i makroekonomicznych. Na podstawie danych z poziomu firm i banków z Europy wykazaliśmy, że w przypadku słabej windykacji należności kredytowych wielkość sprzedaży i zatrudnienia firm zombie po wystąpieniu negatywnych wstrząsów jest stabilniejsza.
Receptą na trwały rozwój polskiej gospodarki może być zwiększenie oszczędności gospodarstw domowych, gdyż Polacy odkładają najmniej spośród wszystkich krajów UE, a także rozwój inwestycji i innowacyjności przedsiębiorstw, na które wpływają czynniki strukturalne.
Dynamika zadłużenia gospodarstw domowych jest powszechnie uznawana za istotny czynnik cykli koniunkturalnych. Mniej uwagi poświęca się natomiast długowi przedsiębiorstw. Nasz artykuł bada rolę zadłużenia firm w generowaniu wahań makroekonomicznych. Wykorzystujemy przy tym obszerny zbiór historycznych danych z różnych krajów. Wykazujemy, że zadłużenie przedsiębiorstw jest kluczowym czynnikiem cykli koniunkturalnych, kryzysów finansowych i wolnego tempa ożywienia, które po nich następuje. Ważnymi predyktorami kryzysów jest też zabezpieczenie kredytów na nieruchomościach czy międzysektorowe rozproszenie kredytu.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Autonomiczna sztuczna inteligencja w ciągu kilku lat zrewolucjonizuje wiele biznesów i branż, zmieni łańcuchy wartości firm i strukturę zatrudnienia. Nie powinna jednak być pozostawiona bez nadzoru.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
W połowie maja najnowsza odsłona trwającego wiele lat handlowego sporu amerykańsko-chińskiego przygasła, choć konflikt będzie się tlił. Wszystko paradoksalnie za sprawą bomby informacyjnej, którą rzucił w media społecznościowe Donald Trump. Stany Zjednoczone postanowiły nałożyć gigantyczne – na poziomie 145% – cła na towary importowane z Państwa Środka. A ponieważ akcja wywołuje reakcję, Chiny nie pozostały dłużne i podwyższyły stawki chroniące własny rynek do poziomu 125%. Brzmi jak dobry news, ale to ślepa uliczka.
Pomimo wyzwań gospodarczych i społecznych, coraz dłuższe życie otwiera również nowe możliwości ekonomiczne, które mogą przekształcić starzenie się społeczeństw z obciążenia w źródło wzrostu i rozwoju.
Kraj byłego bloku wschodniego, który – podobnie jak my – zaczął dynamicznie się rozwijać po upadku komunizmu to Rumunia. Dziś ma apetyt na znacznie więcej, ale czy wystarczy jej sił i ambicji, by sięgnąć po więcej?
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Im dłużej europejskie rządy będą inwestowały w obronność, tym większe są szanse na znaczny wzrost innowacyjności i w długim horyzoncie czasowym na Starym Kontynencie zobaczymy efekt spin-off, czyli transferu technologii z sektora defence do sektorów cywilnych – uważa prof. Hubertus Bardt, dyrektor zarządzający IW Köln.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
