Inflacja w maju wyniosła aż 5 proc. w skali roku. Tak wysokiego wskaźnika wzrostu cen nie mieliśmy w Polsce od połowy 2001 roku. Zawiniły ceny żywności, które w poprzednim miesiącu wzrosły bardziej, niż wszyscy się spodziewali. Drożeją też ubrania.
CC BY-NC-SA by plemeljr
Ekonomiści są zupełnie zaskoczeni. Tzw. konsensusem rynkowym dla prognozy inflacji w maju był poziom 4,6 proc. rdr. Wyskoku do 5 proc. nikt się nie spodziewał. Opublikowany raport GUS jednoznacznie wskazuje winowajców. Pierwszy to ceny żywności, która w ciągu poprzedniego miesiąca podrożała o 1,3 proc. Z tego najwięcej owoce (o 6 proc.) i warzywa (5,4 proc.). Drugi powód wzrostu inflacji to droższe paliwa. Ich ceny wzrosły w ciągu ostatniego roku aż o 11,9 proc., co automatycznie spowodowało wzrost cen w transporcie o 6,8 proc.
Za wysoką inflację w maju odpowiadają też droższe ubrania i buty. Po raz pierwszy od końca 2001 roku roczny wskaźnik wzrostu ich cen był dodatni, wyniósł 0,9 proc. Przez ostatnie 10 lat w tej kategorii mieliśmy roczną deflację cen. W samym maju obuwie zdrożało aż o 2,5 proc., odzież o 1,6 proc. Analitycy zwracają więc uwagę na fakt, że wysokie ceny żywności i surowców zaczynają się przekładać na wzrost cen w innych kategoriach. Odzież i obuwie to tylko jeden przykład. Inny to kategoria hotele i restauracje. Tam ceny w ciągu ostatniego roku wzrosły o 4,5 proc.
W sumie majowy wskaźnik inflacji liczony rok do roku to najwyższy odczyt CPI od sierpnia 2001 roku. Wtedy inflacja rdr wynosiła 5,1 proc.
Po raz kolejny mieliśmy negatywną niespodziankę z cenami żywności w roli głównej. Z danych z rynku hurtowego wynikało, że żywność przestała drożeć. A tu się okazało, że jest inaczej. Do tego dołożyły się inne czynniki, które pokazują przenoszenie się wysokich cen surowców na rynkach międzynarodowych na inne kategorie. Wysokie ceny ubrań to efekt drogiej bawełny w poprzednich miesiącach. Fakt, że po raz pierwszy od dłuższego czasu ceny w tej kategorii liczone rok do roku wzrosły może też oznaczać koniec taniego importu z Chin. Inne efekty wtórne drożejących surowców to wyższe ceny w hotelach i restauracjach i w kategorii zdrowie. To wszystko powoduje, że rośnie inflacja bazowa i to bardziej, niż wcześniej oczekiwaliśmy. Inflacja liczona po wyłączeniu cen żywności i energii wzrosła do około 2,4 proc.
W drugiej połowie roku wskaźnik wzrostu cen powinien jednak spadać. W maju mieliśmy chyba najwyższy poziom CPI w tym roku. Chyba, bo nie jesteśmy w stanie precyzyjnie oszacować zmian cen żywności. W tej kategorii jest najwięcej rozbieżności między danymi, a oczekiwaniami rynkowymi. Zakładamy jednak stopniowy spadek inflacji, choć będzie ona utrzymywać się na poziomie przekraczającym cel inflacyjny NBP.
Po takich danych presja na przyspieszenie tempa wzrostu stóp procentowych będzie pewnie większa, Rada Polityki Pieniężnej straciłaby jednak na wiarygodności, gdyby na podwyżkę zdecydowała się już w lipcu. Większość jej członków zapowiedziała przecież kilkumiesięczna przerwę w cyklu, podniesienie stóp byłoby traktowane jako reakcje na bieżące dane, czego RPP nie powinna robić. Tym bardziej, że obraz gospodarki niespecjalnie uległ zmianie. Co prawda PKB rośnie, ale ten wzrost jest poniżej potencjału. Na dodatek jest dużo niepewności co do stabilności wzrostu gospodarczego w otoczeniu zewnętrznym.
Marcin Mróz, BNP Paribas Fortis
Inflacja majowa wygląda groźnie w zestawieniu z oczekiwaniami rynku i z celem inflacyjnym NBP. Jej struktura potwierdza, że ciągle istotnym czynnikiem są elementy podażowe, jak np. wysokie ceny żywności. Zarówno dynamika cen żywności jak i paliw pozostają na wysokim poziomie.
Z drugiej strony widać, że inflacja bazowa również wzrośnie. To może być sygnał, że mamy do czynienia z przekładaniem się impulsu podażowego na to, co robią polscy konsumenci. Być może pojawiają się już żądania płacowe i presja ze strony popytowej przybiera na sile.
Dane za maj pokazują, że dalsza część roku może przebiegać pod znakiem wyższej inflacji, niż do tej pory szacowano. Przy odrobinie szczęścia w drugim półroczu zobaczymy niższe poziomy inflacji, jednak pod koniec roku możemy notować inflację na poziomie 4 proc. To trochę zmienia scenariusz dla stóp. Sytuacja fundamentalna w sferze realnej jest ciągle dobra, PKB w I kwartale wzrósł o 4,4 proc, i wzroście o około 4 proc. w dalszej części roku. To pokazuje, że gospodarka ma stabilne tempo wzrostu. Jest więc pole do tego, żeby polityka pieniężna agresywniej zadziałała przeciw formowaniu się efektów drugiej rundy w nadchodzących kwartałach. W tym roku powinniśmy zobaczyć jeszcze jedną podwyżkę stóp procentowych, stopa referencyjna powinna wzrosnąć do 4,75 proc. I ta podwyżka prawdopodobnie nie zakończy cyklu zaostrzania polityki pieniężnej.
Wzrost stóp nie musi nastąpić od razu w lipcu. Być może zobaczymy kilka miesięcy przerwy, tak jak zapowiedziała to RPP. Dużo zależy od najnowszej projekcji inflacji, która zostanie niebawem opublikowana. Możliwe, że kolejna podwyżka nastąpi dopiero jesienią. Choć z drugiej strony mieliśmy kilka razy istotne zmiany poglądów w RPP w krótkim czasie, co oznacza, że scenariusza przyspieszenia w zaostrzaniu polityki pieniężnej nie można do końca wykluczyć.
Trudno powiedzieć, czy tegoroczny szczyt inflacji był w maju. Zagadką jest kształtowanie się cen żywności. Zwróćmy uwagę, że u nas w maju ceny żywności wzrosły o 1,3 proc., podczas gdy na świecie trend wzrostowy został wyhamowany. Może to sugerować, że podaż żywności u nas w kraju może być mniejsza niż zwykle. To stwarza ryzyko, że letnia deflacja cen żywności może być umiarkowana i utrzyma wskaźnik inflacji wokół poziomu, który właśnie obserwujemy.
Stopy inflacji w strefie euro i w USA gwałtownie wzrosły w 2022 r., po części w wyniku poważnych szoków wywołanych zwyżką cen energii. Nasz artykuł zawiera analizę przeniesienia cen energii na inflację bazową w Stanach Zjednoczonych i Niemczech począwszy od lat 70. XX w. Wykazujemy, że siła tego przenoszenia nie jest stała, ale zmienia się w czasie. Wpływ cen energii na inflację w latach 70. XX w. był silny w Stanach Zjednoczonych – w przeciwieństwie do Niemiec. W obu krajach zaobserwowano silne przenoszenie cen energii w 2022 r., która jednak osłabiła się w ostatnich kwartałach, co świadczyłoby o przywróceniu bardziej normalnej dynamiki inflacji.
Zagadnienie bezpieczeństwa żywności może być rozpatrywane z wielu perspektyw. W niniejszym artykule zwrócono uwagę na kilka interesujących inicjatyw Unii Europejskiej oraz na problem marnotrawstwa żywności.
Przedstawiane przez organy nadzoru makroostrożnościowego twierdzenia o przeszacowaniu cen nieruchomości – na przykład w Szwecji – oparte na współczynniku cen nieruchomości do dochodów są często przesadzone. W niniejszym artykule dowodzimy, że dla określenia czynników fundamentalnych kształtujących ceny nieruchomości mieszkaniowych konieczne jest uwzględnienie zrównoważonego poziomu stóp procentowych, lecz żadna konkretna miara przeszacowania lub niedoszacowania nie jest zadowalająca. Do miar tych należy współczynnik kosztów użytkowania do dochodów. Zamiast nich dla potrzeb przeprowadzenia oceny opartej na dowodach wymagane są strukturalne modele empiryczne rynku mieszkaniowego i rynku kredytowego.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
W połowie maja najnowsza odsłona trwającego wiele lat handlowego sporu amerykańsko-chińskiego przygasła, choć konflikt będzie się tlił. Wszystko paradoksalnie za sprawą bomby informacyjnej, którą rzucił w media społecznościowe Donald Trump. Stany Zjednoczone postanowiły nałożyć gigantyczne – na poziomie 145% – cła na towary importowane z Państwa Środka. A ponieważ akcja wywołuje reakcję, Chiny nie pozostały dłużne i podwyższyły stawki chroniące własny rynek do poziomu 125%. Brzmi jak dobry news, ale to ślepa uliczka.
Trudno znaleźć na gospodarczej mapie świata państwo, które nie miałoby jakiegoś długu. Istnieją jednak takie, które są zadłużone bardziej i takie, których dług jest mniejszy. Szczególne miejsce na tej liście zajmuje Japonia. Na czym polega fenomen Kraju Kwitnącej Wiśni, jeśli chodzi o zadłużenie i dlaczego jest to ciekawe zjawisko dla analizy ekonomicznej?
Pomimo wyzwań gospodarczych i społecznych, coraz dłuższe życie otwiera również nowe możliwości ekonomiczne, które mogą przekształcić starzenie się społeczeństw z obciążenia w źródło wzrostu i rozwoju.
Światowe bezpieczeństwo kosztuje coraz więcej, a kolejne państwa przeznaczają rekordowe kwoty na wojsko i modernizację armii. To zjawisko, które nie omija również Polski, a jego konsekwencje gospodarcze, polityczne i społeczne są ogromne. Najnowsze wydanie kwartalnika „Obserwator Finansowy” — od dziś dostępne w kioskach — rzuca światło na te tematy.
Kraj byłego bloku wschodniego, który – podobnie jak my – zaczął dynamicznie się rozwijać po upadku komunizmu to Rumunia. Dziś ma apetyt na znacznie więcej, ale czy wystarczy jej sił i ambicji, by sięgnąć po więcej?
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
