Kluczem do wyjścia z obecnej sytuacji kryzysowej powinny być innowacje, a dyrektorzy finansowi mają do odegrania kluczową rolę w ich wdrażaniu. Od tego, czy poprawnie ocenią oni skutki finansowe zakładanych zmian, zależeć będzie przyszła kondycja firmy, a czasem jej być albo nie być.
Ekonomista Krzysztof Rybiński podkreśla, że firmy ratingowe powinny być chronione przed zakusami polityków. (CC By Michal Chromy)
Wpływ dyrektorów finansowych na przyszłość firm w okresie kryzysu był głównym tematem Europejskiego Zgromadzenia Dyrektorów Finansowych (CFO European Summit) zorganizowanego przez stowarzyszenie finansistów i księgowych ACCA (the Association of Chartered Certified Accountants).
Winny leseferyzm
Prof. Grzegorz Kołodko, w otwierającym konferencję wykładzie wskazał, że przed poszukiwaniem właściwych narzędzi wyjścia z obecnego kryzysu istotne jest zidentyfikowanie jego charakteru i przyczyn.
– Mówiąc o trwającym kryzysie nie możemy mówić o recesji. Globalny PKB spadł tylko w 2009 roku. Obecny kryzys to przede wszystkim kryzys redystrybucji bogactwa, którego przejawami są narastające różnice zamożności między klasami społecznymi i rosnące bezrobocie – powiedział Grzegorz Kołodko.
Według niego źródeł obecnego kryzysu, należy poszukiwać w polityce Margaret Thatcher i Ronalda Reagana z lat 80-tych minionego wieku, sprowadzającej się do deregulacji i minimalizowania zaangażowania państw w procesy gospodarcze. Grzegorz Kołodko zastrzegł jednak, że remedium na niepowodzenia polityki neoliberalnej nie jest kapitalizm państwowy.
– Rozwiązaniem jest nadal gospodarka rynkowa, ale w znacznie większym stopniu zorientowana na czynniki społeczne. Na pewno potrzebujemy nowych regulacji, ale nie przeregulowania gospodarki. Mimo obecnej sytuacji nadal patrzę w przyszłość optymistycznie. Spodziewam się, że Polska wejdzie do strefy euro w 2017 lub 2018 roku, a światowa gospodarka nadal będzie się rozwijać – dodał były wicepremier.
Kluczowe innowacje
Uczestnicy dyskusji byli zgodni co do tego, że innowacje, to jedno z najważniejszych narzędzi poprawy kondycji firm w okresie kryzysu, a od finansistów w znacznej mierze będzie zależeć, czy staną się one czynnikiem przyspieszającym rozwój, czy kamieniem u szyi.
– Dyrektorzy finansowi znają doskonale wszystkie procesy zachodzące wewnątrz organizacji. Funkcjonują jak wewnętrzny bank w firmie. To właśnie dzięki tej wiedzy mogą właściwie ocenić, czy analizowana innowacja przyniesie firmie spodziewane korzyści – powiedział Paweł Borowy, dyrektor finansowy firmy Randstad Polska.
Rating nie zastąpi własnej analizy
Gorącym tematem konferencji była użyteczność agencji ratingowych w podejmowaniu właściwych decyzji finansowych. Prof. Krzysztof Rybiński podkreślał, że agencje ratingowe zawodzą w chwilach, gdy są najbardziej potrzebne, a zmiany ratingów następują z reguły po istotnych zdarzeniach gospodarczych zamiast je wyprzedzać.
– Ratingi zawiodły w czasie kryzysu azjatyckiego. Podobnie było w czasie pierwszej odsłony kryzysu w 2008 roku. Na obronę agencji należy dodać, że w tym przypadku pomylili się prawie wszyscy. Obawiam się, że teraz agencje też nie zmienią ratingów zanim dojdzie do zdarzenia, które wymusi takie posunięcie. Spodziewam się bankructwa Włoch w przyszłym roku, a wówczas w dół pójdą ratingi wszystkich państw unijnych w tym także Francji – powiedział Krzysztof Rybiński.
Były wiceprezes NBP mówiąc o Francji, nawiązał do niedawnego przypadku agencji Standard & Poors, która zmieniła decyzję o obniżeniu ratingu Francji (agencja po wydaniu komunikatu o obniżeniu ratingu wycofała go, wyjaśniając, że był to… błąd techniczny). Według niego ten przykład aż nadto wyraźnie pokazuje, że firmy ratingowe powinny być chronione przed zakusami polityków.
Z dyskusji wynikało, że finansiści w firmach co najmniej ostrożnie podchodzą do ratingów.
– Czy zwracamy uwagę na ratingi – tak – ale gdy ktoś zapytałby, czy mają one dominujący wpływ na decyzje inwestycyjne – muszę stwierdzić, że na pewno nie. Rating nie może zastąpić naszej analizy sytuacji klienta – wyjaśnił Adam Świrski, dyrektor zarządzający Deutsche Bank Polska.
Uczestniczący w dyskusji Piotr Kowalski, prezes agencji Fitch Polska zwracał uwagę, że wysoki rating nie jest certyfikatem zabezpieczającym przed ewentualnym bankructwem.
– To może dopaść nawet najlepszych. Należy przy tym dodać, że w przypadku podmiotów z najwyższym ratingiem AAA przypadki bankructw są niezwykle rzadkie i stanowią setne części procenta – powiedział Piotr Kowalski.
Zgromadzenie dyrektorów finansowych zbiegło się w czasie z informacją o obniżeniu indeksu PMI dla Polski poniżej 50 punktów, po raz pierwszy od jesieni 2009 roku. Finansiści pytani o to jak będą wyglądały nastroje w przemyśle w najbliższym czasie byli ostrożni w ocenach.
– Wiele będzie zależało od przebiegu najbliższego szczytu Unii Europejskiej. Mam nadzieję, że spadek indeksu to jedynie incydent, a nie odwrócenie trendu – powiedział Adam Świrski.
Ekonomista Krzysztof Rybiński podkreśla, że firmy ratingowe powinny być chronione przed zakusami polityków. (CC By Michal Chromy)
Firmy w wielu zaawansowanych gospodarkach mają od 2021 r. do czynienia ze znacznym wzrostem oprocentowania kredytów i depozytów. W niniejszym artykule wykorzystano dane z Wielkiej Brytanii w celu zbadania wpływu wyższych stóp procentowych na poziomy sprzedaży i zatrudnienia oraz decyzje inwestycyjne firm. Do III kw. 2023 r. wyższe stopy procentowe obniżyły poziomy inwestycji i zatrudnienia odpowiednio o 8 proc. i 2 proc. Odzwierciedla to zarówno bezpośredni wpływ w postaci większego kosztu kapitału, jak i skutki pośrednie wynikające ze spadku popytu. Firmy, które w najwyższym stopniu korzystają z finansowania zewnętrznego w celu dokonywania inwestycji, informują o najwyższych spadkach zarówno inwestycji, jak i zatrudnienia w wyniku podwyższonych stóp procentowych.
Nowe techniki cyfrowe wpływają na zmiany struktury sektora finansowego. W celu utrzymania swojej pozycji na rynku tradycyjne banki zmieniają swoje modele biznesowe, wdrażają technologie informatyczne i Big Data. W miejsce bankowości relacyjnej weszły kanały cyfrowe, dzięki którym klienci za pomocą jednego kliknięcia mogą uzyskać finansowanie, co wcześniej wymagałoby większego nakładu czasu i personalnego zaangażowania.
Wybitny amerykański ekonomista John Kenneth Galbraith w napisanej w wieku 96 lat, dwa lata przed śmiercią, ostatniej swej książce „Gospodarka niewinnego oszustwa: prawda naszych czasów”, zauważa, że w ekonomii i polityce rzeczywistość bardziej niż w jakiejkolwiek innej dziedzinie jest zaciemniana przez obiegowe i nawykowe poglądy. Tak naprawdę jest inaczej niż się powszechnie i zwyczajowo mówi – mamy zatem do czynienia z rutynowym zakłamaniem rzeczywistości. Oszustwem jest, jak twierdzi, że mamy kapitalizm, bo władzę nad gospodarką dzierżą nie właściciele kapitału, lecz menedżerowie; nie istnieje system rynkowy, bo jest poddawany takim manipulacjom, że faktycznie nie istnieje; a w ogóle kłamstwem są opowieści o gospodarce rynkowej, w której konsument jest suwerenem – bo przecież jest manipulowany przez wyrafinowane systemy sterujące jego wyborami.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Waluty cyfrowe powiązane z pieniądzem fiducjarnym, czyli stablecoins, mierzą się z nieuniknionym w ich sytuacji napięciem pomiędzy wiarygodnością a konkurencyjnością – czyli „paradoksem stablecoina". By go lepiej zrozumieć, w artykule analizujemy konkurencyjne strategie USA i Chin.
Przez ostatnie lata rynki wschodzące zmagały się z silnym kursem dolara i zdominowanym przez Wall Street rynkiem kapitałowym. Dziś, w obliczu zmian strukturalnych w światowej gospodarce, a także nastawienia Fed oraz ich własnego rozwoju, kraje rozwijające się stają się nie tylko motorem globalnego wzrostu, ale i magnesem dla kapitału, sygnalizując koniec ery „amerykańskiej wyjątkowości”.
Regulacje tworzone w dobrej wierze czasem stają się jednak dla firm biurokratycznym ciężarem. Unijna dyrektywa CSRD jest tego przykładem – zmusza duże przedsiębiorstwa do raportowania danych ESG, czyli informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Ratunkiem dla spółek coraz częściej okazuje się sztuczna inteligencja.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
