Crowdfunding: jak internauta współpracuje z biznesem
Na serwisach spo- łecznościowych autorzy nowych pomysłów pozyskali w ubiegłym roku prawie 1,5 mld dol. na swoje inwestycje. Za te pieniądze zrealizowali 1,2 mln przedsięwzięć na całym świecie. Z crowdfundingu można też korzystać w Polsce, ale przepisy mocno to utrudniają. W USA w kwietniu specjalnie zmieniono prawo, u nas dopiero się o tym mówi.
Crowd-funding: zbiórka pieniędzy na wybrany cel, tylko że w internecie. (CC BY-SA by doctorwonder)
W połowie lutego tego roku wielu internautów z zapartym tchem obserwowało, jak firma Double Fine Adventure zbiera, za pomocą serwisu kickstarter.com, 400 tys. dolarów po to, by wydać nową grę. Pozyskanie tej kwoty zajęło jej 9 godzin. Milion dolarów na koncie firmy pojawił się w niespełna 24 godziny, a w ciągu 33 dni zbiórki na konto Double Fine Adventure wpłynęło przeszło 3,3 mln dol. z wpłat 87 tysięcy 142 osób.
Double Fine Adventure obiecał tym, którzy go wsparli, że w zależności od wysokości wpłaty dostaną albo samą grę (wpłata od 15 do 30 dol.), albo grę z dodatkami. Cztery wpłaty powyżej 10 tys. dol. nagradzane były dodatkowo lunchem z twórcami gry oraz wizytą w firmie.
Kasa w sieci
Olbrzymi sukces zbiórki nie był przypadkiem. Za nową grą Double Fine Adventure stoją doskonale znani w środowisku graczy Tim Schafer i Ron Gilbert. Ale, jak pokazują dane zebrane przez Crowdsourcing LLC, nie tylko im się udaje.
W 2011 r. w USA dzięki crowdfoundingowi sfinansowano w sumie 534 tys. projektów, a w Europie 654 tys. Z tej formy finansowania korzystają zarówno start-upy, szukające pieniędzy na sfinansowanie swego projektu, jak i muzycy planujący wydać nową płytę, a także np. fundacje zbierające pieniądze na swoje statutowe cele.
W marcu crowdfounding pomógł internetowemu radiu 181.FM zdobyć 10 tys. dol. na zapłacenie rachunków i tym samym umożliwił kontynuowanie działalności.
Od kwietnia 2009 do kwietnia 2012 r. serwis kickstarter.com, wyspecjalizowany w obsługiwaniu publicznych zbiórek społecznościowych, zrealizował ponad 50 tys. projektów o łącznej wartości ponad 200 mln dol.
Najwięcej – 60 mln dol. – zebrały projekty związane z filmem i wideo. Na drugim miejscu, pod względem wartości pozyskanych środków, uplasowały się projekty muzyczne (38 mln dol.), a na trzecim związane z designem (29 mln dol.). W ubiegłym roku z 27 tysięcy 86 projektów ogłoszonych w serwisie 11 tysięcy 836 znalazło finansowanie. Rok wcześniej było to odpowiednio 11 tysięcy 130 projektów i 3 tys. 910 projektów.
Wszystko albo nic
Finansowanie projektów odbywa się na zasadzie „wszystko albo nic”. Oznacza ona, że jeśli w wyznaczonym czasie nie zostanie zebrana oczekiwana przez projektodawcę kwota, to nie dostaje on ani grosza. Pieniądze wracają do finansujących lub – o ile wcześniej zastrzeżono taką możliwość – są przekazywane na inne projekty.
Według danych zawartych w opublikowanym w maju raporcie Crowdfunding Industry Report, w kwietniu 2012 r. na świecie działały 452 serwisy takie jak kickstarter.com (w tym cztery w Polsce).
Serwisy zarabiają pobierając opłaty od zrealizowanych kampanii. Wynoszą one od 2 do 25 proc. zebranych środków. W USA średnia wysokość opłaty to 7 proc., w Europie – 8 proc. Szacuje się, że w tym roku dzięki platformom udostępnianym przez te serwisy, na finansowanie projektów zostanie zebrane 2,8 mld dol.
Są różne formy crowfoundingu. Może to być – jak w przypadku 181.FM – dotacja, przedpłata za towar – jak w Double Fine Adventure, a także pożyczka, zakup udziałów w przedsięwzięciu, albo uzyskanie prawa do partycypacji w zyskach.
W sieci prawa
W Polsce crowdfunding traktowany jest przez państwo jako zbiórka publiczna. W konsekwencji podlega ustawie o zbiórkach publicznych z 1933 r. oraz rozporządzeniu w sprawie sposobów przeprowadzania zbiórek publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi zbiórkami.
Ustawa ogranicza krąg uprawnionych do zbiórek do stowarzyszeń i organizacji, posiadających osobowość prawną, albo komitetów, organizowanych dla realizowania określonego celu. Na dodatek narzuca konieczność uzyskiwania pozwoleń na zbiórkę, w drodze decyzji administracyjnej. Ci, którzy takiego zezwolenia nie mają muszą się liczyć z grzywną oraz przepadkiem zebranych środków.
Z kolei oferowanie w ramach crowdfundingu udziałów w nowym przedsięwzięciu wkracza w obszar regulowany ustawą o ofercie publicznej. Ta zaś przewiduje sankcje karne za kierowanie oferty do nieoznaczonej grupy potencjalnych inwestorów bez zatwierdzonego przez nadzór prospektu emisyjnego lub memorandum informacyjnego.
W USA – dzięki podpisanej w kwietniu przez prezydenta Baracka Obamę Crowdfund Act – finansowanie startupów oraz małych i średnich firm przez nieoznaczonych inwestorów ale poprzez zatwierdzone przez SEC portale crowdfundingowe nie podlega przepisom o ofercie publicznej. Pod jednym warunkiem: łączna kwota pozyskana przez podmiot nie może w danym roku przekraczać 1 mln dol.
Ponadto aby ograniczyć ryzyko inwestorów, amerykańska ustawa zezwala by osoby o dochodach do 100 tys. dol. rocznie mogły przeznaczyć na inwestycje w firmy poprzez crowdfunding do 2 tys. dol., a te o wyższych dochodach – do 10 tys. dol.
Zapisy polskiego prawa można tylko próbować obejść, a historia animatora serwisu Histmag.org pokazuje, że czasem się to udaje. Animator, po przeprowadzeniu zbiórki pieniędzy na sfinansowanie potrzeb portalu, był podejrzany o popełnienie wykroczenia z art. 56 Kodeksu Wykroczeń. Miało ono polegać na prowadzeniu zbiórki publicznej bez stosownego zezwolenia.
Sprawa trafiła do krakowskiego sądu, w którym animator uzyskał korzystny dla siebie wyrok. Ustawa mówi bowiem o zbiórce w gotówce lub naturze. Rozporządzenie doprecyzowuje, że zbiórka w gotówce obejmuje wpłaty, zbiórkę do puszek i skarbonek, sprzedaż cegiełek, a także sprzedaż przedmiotów i usług. Tymczasem – jak uznał sąd – obrót bezgotówkowy (przelewy elektroniczne i system PayPal) nie jest zbieraniem datków w gotówce i naturze w rozumieniu ustawy o zbiórkach publicznych.
Dodatkowo sąd stwierdził, że zapisy rozporządzenia wykraczają poza delegację ustawową zawartą w przepisach ustawy o zbiórkach publicznych. Prowadzą do sprzeczności z ustawą, na podstawie której rozporządzenie zostało wydane. Problem w tym, że inne sądy w innych ewentualnych sprawach mogą tego poglądu nie podzielić.
Przepisy do zmian
Polskie serwisy crowdfundingowe szukają metod legalnej działalności, która nie podlegałaby przepisom ustawy o zbiórkach publicznych. Jednym z nich jest traktowanie wpłat internautów jako dotacji dla serwisu. Gdy w ten sposób uzbiera się wymagana na przedsięwzięcie kwota, serwis podpisuje z poszukującym środków umowę o dzieło.
W ostatnich miesiącach podjęte zostały działania zmierzające do zmiany polskiej ustawy o zbiórkach publicznych, tak by crowdfunding był jednoznacznie legalny i prosty do przeprowadzenia.
W styczniu podczas wspólnego posiedzenia trzech sejmowych komisji: ds. Unii Europejskiej, Kultury i Środków Przekazu oraz Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii Michał Boni, minister cyfryzacji i administracji, zadeklarował, że „przepisy prawne muszą się na to (crowdfunding – przyp. t.św.) otworzyć”.
Sprawę crowdfundingu w swych interpelacjach poruszali poseł Przemysław Wipler (PiS), a także posłanka Agnieszka Pomaska (PO). Przygotowanie nowelizacji ustawy o zbiórkach publicznych, tak by crowdfunding został zalegalizowany, zapowiedział Ruch Palikota. Propozycje nowelizacji ustawy przygotowują też organizacje pozarządowe.
Spowolnienie gospodarcze, napięcia geopolityczne, obawy dotyczące bezpieczeństwa łańcucha dostaw i szerzej bezpieczeństwa narodowego prowadzące do wzrostu protekcjonizmu i fragmentacji handlu, bardziej restrykcyjne otoczenie regulacyjne biznesu, trudniejsze globalne warunki finansowe i rosnące koszty negatywnych skutków zmian klimatu to wybrane czynniki podważające stabilność i przewidywalność globalnych przepływów inwestycyjnych. Nie pozostają bez wpływu na przepływy zagranicznych inwestycji bezpośrednich (ZIB), zarówno w rozwiniętych, jak i w rozwijających się krajach.
Na wieść o krwawo stłumionym powstaniu narodowym w Poznaniu, studenci Politechniki w Budapeszcie zebrali się na placu Bema, gdzie wyrazili poparcie dla polskich robotników. Był 23 dzień października 1956 roku. Następnego dnia kilku manifestantów udało się do rozgłośni radia węgierskiego, aby odczytać szesnastopunktowy manifest. Mieszkańcy Budapesztu spontanicznie dołączali do manifestacji, aż zebrał się tłum.
Na przełomie czerwca i lipca 2025 r., czyli na zakończenie polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, odbędzie się w Sewilli czwarta konferencja nt. finansowania rozwoju. Przed jej uczestnikami stoi niełatwe zadanie usprawnienia globalnej architektury finansowej w dość niesprzyjających warunkach politycznych i gospodarczych. To, co wydarzyło się w tym obszarze w 2024 r., będzie w dużym stopniu wpływać na rezultat tego spotkania.
Amerykańska nadkonsumpcja rozumiana jako życie ponad stan wyznaczany przez produktywność własnej gospodarki, jest narzędziem, za pomocą którego Chiny dokonują dezindustrializacji Stanów Zjednoczonych.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Waluty cyfrowe powiązane z pieniądzem fiducjarnym, czyli stablecoins, mierzą się z nieuniknionym w ich sytuacji napięciem pomiędzy wiarygodnością a konkurencyjnością – czyli „paradoksem stablecoina". By go lepiej zrozumieć, w artykule analizujemy konkurencyjne strategie USA i Chin.
Regulacje tworzone w dobrej wierze czasem stają się jednak dla firm biurokratycznym ciężarem. Unijna dyrektywa CSRD jest tego przykładem – zmusza duże przedsiębiorstwa do raportowania danych ESG, czyli informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Ratunkiem dla spółek coraz częściej okazuje się sztuczna inteligencja.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
