Wcześniejszy niż zazwyczaj start z pracami nad przyszłorocznym budżetem musi oznaczać, że założenia makroekonomiczne przyjęte przy jego konstruowaniu powinny być wyjątkowo konserwatywne. Propozycja przygotowana przez Ministerstwo Finansów częściowo spełnia ten wymóg.
Jacek Rostowski (c) Obserwator Finansowy
Rząd już zajmuje się założeniami do budżetu realizując w ten sposób plan uchwalenia ustawy budżetowej jeszcze przed jesiennymi wyborami do Sejmu. Tak przynajmniej wynika z porządku obrad Rady Ministrów publikowanego na stronach Kancelarii Premiera. Jak mówił pod koniec marca w wywiadzie dla Obserwatora Finansowego wiceminister finansów Ludwik Kotecki przyspieszenie prac nad budżetem to próba uniknięcia wikłania dyskusji nad planem dochodów i wydatków państwa w kampanię wyborczą. Poza tym rząd chce się skupić na obowiązkach, jakie będą wynikały z objęcia przez Polskę prezydencji w UE w połowie tego roku.
Główne założenia makroekonomiczne są zgodne z tym, co Ministerstwo Finansów przygotowało w aktualizacji wieloletniego planu finansowego państwa. Nad oboma projektami – założeń do budżetu i aktualizacją planu – prace są prowadzone równolegle. Według wcześniej publikowanych informacji w prasie w obu dokumentach przyjęto, że przyszłoroczny wzrost gospodarczy ma wynosić 4 proc, a inflacja średnioroczna nie przekroczy 2,8 proc.
Tempo wzrostu na poziomie 4 proc. w 2012 roku to nieco mniej, niż zakłada większość ekonomistów.
– My uważamy, że w przyszłym roku gospodarka będzie się rozwijać w tempie 4,6 proc. To dość optymistyczne założenie i dobrze, że ministerstwo w tym względzie jest bardziej konserwatywne – mówi Maciej Reluga, główny ekonomista BZ WBK. I dodaje, że resort nie może postąpić inaczej, skoro zdecydował się zakładać, jaki będzie wzrost gospodarczy w przyszłym roku na początku drugiego kwartału roku obecnego.
Zdaniem Piotra Kalisza, głównego ekonomisty banku Citi Handlowy plany MF nie należą do najostrożniejszych, ale na obecnym etapie można je zaakceptować.
– Założenie nie są sztucznie zawyżone tylko po to, żeby utrzymać deficyt na niskim poziomie. Przy tak dużym stopniu ogólności, z jakim mamy na razie do czynienia, można je przyjąć – mówi. I dodaje, że resort finansów ma rację, gdy uzasadnia wzrost gospodarczy rozwijającym się popytem wewnętrznym.
– Oczywiście i tutaj najważniejsze będą szczegóły, czyli co będzie generowało wzrost popytu. Co innego, gdy wynika on ze wzrostu zapasów, a co innego, gdy z większego spożycia. Z pewnością jednak trudno zakładać, że gospodarka będzie się rozwijała dzięki szybszemu eksportowi. On raczej będzie hamował ze względu na osłabienie popytu zewnętrznego – mówi Piotr Kalisz.
Zdaniem ekonomisty Citi Handlowego można się zastanawiać, czy założenia dotyczące wzrostu gospodarczego i znacznego obniżenia deficytu w następnych latach są ze sobą spójne. Zwłaszcza biorąc pod uwagę duży margines błędu, z jakim wiąże prognozowanie wielkości makroekonomicznych na półtora roku do przodu.
– Z jednej strony mamy zacieśnienie fiskalne, z drugiej solidne tempo wzrostu PKB. Przy dążeniu do zmniejszenia deficytu należałoby raczej zakładać wyhamowanie wzrostu gospodarczego. Być może Ministerstwo Finansów zechce to wyjaśnić – mówi Piotr Kalisz. A plan obniżenia deficytu finansów publicznych do niespełna 47 mld zl w 2012 roku nazywa bardzo ambitnym.
Eksperci z którymi rozmawialiśmy zwracają uwagę na jeszcze jeden szczegół w projekcie założeń do budżetu. MF stosuje też kolejny zabieg, po który ministrowie finansów sięgali w przeszłości bardzo często. Chodzi o niedoszacowanie wzrostu inflacji. Jeśli prognoza wskaźnika wzrostu cen będzie zaniżona, wówczas przewidywane dochody również trzeba zapisać w projekcie budżetu na odpowiednio niższym poziomie. To ogranicza wzrost wydatków – resortowi finansów łatwiej wówczas uzasadnić odmowę tłumacząc ją ograniczonym zasobem środków.
Ministerstwo Finansów zapisało w założeniach na przyszły rok, że inflacja wyniesie średnio 2,8 proc.
– Żeby zrealizować ten plan wskaźnik wzrostu cen musiałby bardzo szybko zejść do celu inflacyjnego NBP, czyli 2,5 proc. A na to na razie się nie zanosi. Chyba, że np. MF zakłada duże umocnienie złotego, dzięki czemu presja na wzrost cen towarów z importu byłaby niższa – mówi Maciej Reluga.
Inflacja w lutym wynosiła 3,6 proc., a oczekiwania inflacyjne w marcu gwałtownie wzrosły. Teraz gospodarstwa domowe spodziewają się wzrostu wskaźnika w ciągu najbliższych 12 miesięcy do 4,6 proc. Miesiąc wcześniej było to 3,2 proc.
Jeśli inflacja będzie wyższa niż dziś zakłada MF, resort czeka pozytywna niespodzianka: wpływy do budżetu będą wyższe, niż zapisane w ustawie. To przez wyższy VAT płacony przecież od cen towarów i usług.
– Inna pozytywna niespodzianka to nominalny wzrost PKB brany pod uwagę przy wyliczaniu relacji długu i deficytu do PKB. Według założeń MF wyniesie on 6,8 proc. Według naszych prognoz będzie aż o 1 pkt proc. wyższy – mówi Maciej Reluga.
Ekonomista dodaje, że jest też druga strona medalu: jeśli inflacja będzie wyższa od zakładanej przez MF inwestorzy mogą zażądać tzw. wyższej premii za ryzyko przy zakupie polskich obligacji skarbowych. A to może oznaczać wzrost rentowności tych papierów.
Rosja przyjęła kolejny „wojenny” budżet na 2025 r. i lata 2026–2027. Wbrew wcześniejszym założeniom sytuacja się nie normalizuje, wydatki rosną w galopującym tempie, a deficyt narasta. Budżet nie jest w stanie wspierać innych sfer życia społeczno-gospodarczego decydujących o przyszłej pozycji Rosji, a jego stan pokazuje wymierne koszty wojny, te bieżące, jak również te, które będą obciążać rosyjską gospodarkę przez następnych wiele lat.
Rosyjska gospodarka od przeszło pięciu kwartałów rośnie w tempie ponad 5 proc. To rekordowe tempo, ostatni raz odnotowywane na takim poziomie na przełomie lat 2011 i 2012. Czy Rosja, mimo sankcji, odcięcia od najnowszych technologii, inwestycji zagranicznych i wiodących światowych rynków eksportu oraz importu zaczyna osiągać to o czym od dawna mogła tylko marzyć? Czy też jest to wstęp do sagi „miłe złego początki”?
Pierwszy miesiąc nowego roku dobrze wypadł na rynku obligacji detalicznych. Resort finansów sprzedał tych papierów za ok. 5,8 mld zł, ale co najciekawsze po raz pierwszy najchętniej kupowanymi obligacjami były trzyletnie o stałym oprocentowaniu i tym samym zdetronizowały one papiery, których oprocentowanie uwzględnia inflację.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Autonomiczna sztuczna inteligencja w ciągu kilku lat zrewolucjonizuje wiele biznesów i branż, zmieni łańcuchy wartości firm i strukturę zatrudnienia. Nie powinna jednak być pozostawiona bez nadzoru.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
W połowie maja najnowsza odsłona trwającego wiele lat handlowego sporu amerykańsko-chińskiego przygasła, choć konflikt będzie się tlił. Wszystko paradoksalnie za sprawą bomby informacyjnej, którą rzucił w media społecznościowe Donald Trump. Stany Zjednoczone postanowiły nałożyć gigantyczne – na poziomie 145% – cła na towary importowane z Państwa Środka. A ponieważ akcja wywołuje reakcję, Chiny nie pozostały dłużne i podwyższyły stawki chroniące własny rynek do poziomu 125%. Brzmi jak dobry news, ale to ślepa uliczka.
Pomimo wyzwań gospodarczych i społecznych, coraz dłuższe życie otwiera również nowe możliwości ekonomiczne, które mogą przekształcić starzenie się społeczeństw z obciążenia w źródło wzrostu i rozwoju.
Światowe bezpieczeństwo kosztuje coraz więcej, a kolejne państwa przeznaczają rekordowe kwoty na wojsko i modernizację armii. To zjawisko, które nie omija również Polski, a jego konsekwencje gospodarcze, polityczne i społeczne są ogromne. Najnowsze wydanie kwartalnika „Obserwator Finansowy” — od dziś dostępne w kioskach — rzuca światło na te tematy.
Kraj byłego bloku wschodniego, który – podobnie jak my – zaczął dynamicznie się rozwijać po upadku komunizmu to Rumunia. Dziś ma apetyt na znacznie więcej, ale czy wystarczy jej sił i ambicji, by sięgnąć po więcej?
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
