Rok 1815 raczej rzadko kojarzy się z zagadnieniami finansowymi. A jednak bitwa pod Waterloo, która dla Napoleona oznaczała koniec rządów, dla Europy i świata stanowiła początek nowych porządków. Nowa epoka nastała także na rynkach finansowych – rozkwitł międzynarodowy rynek długu rządowego.
Upadek I Cesarstwa Francuskiego zbiegł się w czasie z początkami międzynarodowego rynku obligacji skarbowych – nowo powstałe państwa (np. wybijające się na niepodległość hiszpańskie i portugalskie kolonie w Ameryce Środkowej i Południowej) potrzebowały finansowania i udały się po nie na giełdy w Londynie i Nowym Jorku. Pierwszy boom na dług rynków wschodzących zakończył się dziesięć lat później – paniką roku 1825 r. Po nich następowały kolejne cykle.
Badacze związani z niemieckim Kiel Institute – Josefin Meyer i Christoph Trebesch – oraz Uniwersytetem Harvarda – Carmen M. Reinhart – zbadali stopy zwrotu z zagranicznych obligacji skarbowych tj. denominowanych w walucie niekrajowej, w latach 1815-2016. Okazuje się, że mimo licznych bankructw (w grupie 91 państw restrukturyzację zadłużenia przeprowadzano 313 razy w ciągu 200 lat), mimo wojen, przewrotów i kataklizmów, ta kategoria aktywów zachowywała się zaskakująco dobrze. Stopa zwrotu była nie tylko wyższa od „wolnej od ryzyka” inwestycji w obligacje USA i Wielkiej Brytanii, ale porównywalna do inwestycji w akcje na giełdach w Londynie i Nowym Jorku.
Wiadomo, że wyższa stopa zwrotu wiąże się z wyższym ryzykiem. Sposobem na porównywanie zysków z inwestycji z jej zmiennością jest wskaźnik Sharpe’a. Wyższa wartość tego wskaźnika oznacza, że stopa zwrotu w większym stopniu kompensuje poniesione ryzyko. Wyliczenia badaczy pokazały, że zagraniczne obligacje rządowe w dolarze i funcie miały najwyższy wskaźnik Sharpe’a spośród innych badanych klas aktywów – amerykańskiego długu korporacyjnego, papierów skarbowych USA i UK czy akcyjnych indeksów FTSE i S&P 500.
Autorzy badania podkreślają, że w podejściu do obligacji rządowych zupełnie inne jest spojrzenie z punktu widzenia emitenta – gdzie przeważają argumenty fiskalne – a inne z punktu widzenia inwestora. Meksyk w ostatnich 200 latach dziesięciokrotnie ogłosił niewypłacalność (tzw. default), a mimo to realnie obligacje tego państwa dały roczną stopę zwrotu o 9 pkt. proc. wyższą niż amerykańskie i brytyjskie papiery. Podobna sytuacja dotyczy Ekwadoru, Kolumbii czy Wenezueli, które bankrutowały po 9-10 razy. Relatywnie najgorzej wyszedłby inwestor (a potem jego dzieci, wnuki i prawnuki – mówimy wszak o perspektywie dwóch wieków), który trzymałby obligacje boliwijskie. Te wypadły niemal o 5 pkt. proc. słabiej niż bezpieczne aktywa, mimo że kraj ogłosił upadłość „jedynie” cztery razy.
To pozwala lepiej zrozumieć, dlaczego Argentyna jest w stanie sprzedać inwestorom 100-letnie obligacje denominowane w dolarze w rok po ostatnim defaulcie. I to przy popycie przekraczającym blisko czterokrotnie wartość emisji. Może więc to nie oznaka szaleństwa rynków, ale właśnie kalkulacji ryzyka? Gdyby więc pan Tadeusz, wróciwszy do Soplicowa po zakończeniu wojen napoleońskich, postanowił dobrze ulokować rodzinny majątek, najlepiej zrobiłby, gdyby zainwestował w szeroki portfel obligacji rynków wschodzących. I trzymał go do dzisiaj.
Prawo na polskim rynku obligacji nieskarbowych istotnie zaostrzono w latach 2017–2024. Główną przesłanką „dokręcania śruby” w obligacjach było wzmocnienie ochrony inwestorów będących osobami fizycznymi. W tym celu m.in. ograniczono ofertę obligacji mogących mieć cechy missellingu, wprowadzono nowe obowiązki informacyjne dla emitentów i zwiększono wymogi dotyczące oferowania osobom fizycznym nieskarbowych papierów dłużnych (zwłaszcza obligacji korporacyjnych).
Medialne dyskusje dotyczące projektu ustawy budżetowej na ogół koncentrują się na przyziemnych kwestiach: kto i ile otrzyma pieniędzy oraz komu i ile pieniędzy zostanie zabrane. Najważniejszym jednak problemem jest zdolność do finansowania potrzeb pożyczkowych państwa zarówno w krótkiej, jak i w dłuższej perspektywie.
Globalne rynki finansowe stają się coraz bardziej powiązane ze sobą. Nasz artykuł analizuje potencjalne skutki uboczne wstrząsów pochodzących z Chin dla rynków finansowych gospodarek wschodzących, z rozróżnieniem zakłóceń związanych z polityką pieniężną i tych związanych z rozwojem makroekonomicznym Chin.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Waluty cyfrowe powiązane z pieniądzem fiducjarnym, czyli stablecoins, mierzą się z nieuniknionym w ich sytuacji napięciem pomiędzy wiarygodnością a konkurencyjnością – czyli „paradoksem stablecoina". By go lepiej zrozumieć, w artykule analizujemy konkurencyjne strategie USA i Chin.
Przez ostatnie lata rynki wschodzące zmagały się z silnym kursem dolara i zdominowanym przez Wall Street rynkiem kapitałowym. Dziś, w obliczu zmian strukturalnych w światowej gospodarce, a także nastawienia Fed oraz ich własnego rozwoju, kraje rozwijające się stają się nie tylko motorem globalnego wzrostu, ale i magnesem dla kapitału, sygnalizując koniec ery „amerykańskiej wyjątkowości”.
Regulacje tworzone w dobrej wierze czasem stają się jednak dla firm biurokratycznym ciężarem. Unijna dyrektywa CSRD jest tego przykładem – zmusza duże przedsiębiorstwa do raportowania danych ESG, czyli informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Ratunkiem dla spółek coraz częściej okazuje się sztuczna inteligencja.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
