Prezes NBP: Jest przestrzeń do dalszych, niewielkich obniżek stóp
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
„Dalsze decyzje Rady będą zależne od napływających informacji dotyczących perspektyw inflacji i aktywności gospodarczej. Czynnikami ryzyka dla niskiej inflacji pozostaje kształt polityki fiskalnej, ożywienie popytu konsumpcyjnego oraz podwyższona dynamika płac. Źródłem niepewności jest poziom administrowanych cen nośników energii oraz kształtowanie się inflacji na świecie, w tym ze względu na zmiany polityki handlowej głównych gospodarek” – mogliśmy przeczytać w komunikacie po posiedzeniu RPP 8 października. Od maja 2025 r. stopy procentowe spadły łącznie o 125 pkt. bazowych.
– Od chyba dwóch lat podejmujemy decyzje każdorazowo z posiedzenia na posiedzenie. To znaczy na danym posiedzeniu mamy konkretne dane i podejmujemy decyzje. Oczywiście jest większy luksus jak jest projekcja, czyli w listopadzie, ale jaka będzie do końca ta projekcja? W szczegółach Rada nie wie, bo prace trwają do ostatniej chwili […]. I nie jest tak, że jak dokonaliśmy decyzji teraz, to nie dokonamy jej w listopadzie, albo jak dokonaliśmy teraz, to znaczy, że w listopadzie też dokonamy – precyzował 9 października przewodniczący RPP prof. Adam Glapiński.
– Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi, to nie wiedzą jeszcze sami. Jeśli będą obniżki, to po 25 (pkt. bazowych – przyp. red.) ostrożnie oglądając się do tyłu, jakie są rezultaty dotychczasowych (obniżek – przyp. red.) – dodał.
Według szybkiego szacunku GUS roczny wskaźnik inflacji CPI we wrześniu 2025 r. wyniósł 2,9 proc. rdr. (tyle samo, co w sierpniu). Najnowsze prognozy NBP wskazują, że odczyt inflacji CPI może wynieść 3 proc. w październiku; 2,7 proc. w listopadzie oraz 3 proc. w grudniu. Cel inflacyjny to 2,5 proc. z symetrycznym przedziałem odchyleń o szerokości +/-1 punktu procentowego w średnim okresie. Niepewność co do inflacji rośnie w 2026 r. i w 2027 r. Chodzi możliwe o odmrożenie cen energii oraz wprowadzenie systemu ETS2.
– Zakładając obecną wysokość taryf, odmrożenie cen energii elektrycznej podwyższy inflację konsumencką o 0,3 do 0,4 punktu procentowego. Niewiele, ale jednak. W dalszym okresie ryzykiem dla cen energii jest zapowiedziane wejście systemu ETS2 w Unii Europejskiej w 2027 r. w związku z tą nieszczęsną polityką klimatyczną. Nic nie zapowiada, żeby Unia się z tym zatrzymała […] To by doprowadziło do silnego wzrostu cen paliw i ogrzewania w 2027 r. Szacunki wskazują, że wprowadzenie systemu ETS2 w Polsce mogłoby podwyższyć inflację nawet o 2 punkty procentowe. My musimy 2027 rok już brać pod uwagę w naszym horyzoncie decyzyjnym – wyjaśniał przewodniczący RPP.
Bez poziomu docelowego
Poza przyszłymi cenami energii, prezes NBP wymienił cztery inne czynniki, które wpływają na ostrożność RPP.
Najbardziej niepokojącą kwestią jego zdaniem pozostaje inflacja bazowa, która – jak określił – „pozostaje uparcie powyżej 3 proc”. Taki poziom zwiększa ryzyko, że w przypadku ewentualnego wzrostu cen energii czy żywności także inflacja CPI może wybić się z celu.
Kolejnym wyzwaniem jest polityka fiskalna, która pozostaje „wyjątkowo luźna na tle Europy”. Zaplanowany w projekcie ustawy budżetowej deficyt sektora finansów publicznych na poziomie 6,9 proc. PKB jest, zdaniem Prezesa NBP, największym ryzykiem dla stabilności makroekonomicznej.
– Polityka fiskalna ogranicza przestrzeń do obniżek stóp procentowych. Chciałem podkreślić, że ogranicza, ale nie oznacza, że całkiem zamyka. Ogranicza, bo cały czas musimy ją brać pod uwagę – wyjaśniał.
Proinflacyjnie – jego zdaniem – może też działać koniunktura gospodarcza. W drugim kwartale 2025 r. dynamika PKB osiągnęła 3,4 proc. Solidna była też w trzecim kwartale, a w całym 2025 r. wzrost PKB powinien być wyższy niż w 2024 r. Zdaniem Prezesa NBP to dowód na to, że „obecny poziom stóp nie stanowi hamulca dla wzrostu gospodarczego”.
– Dynamika płac spowalnia, ale z punktu widzenia inflacji jest nadal za wysoka. W sierpniu w sektorze firm dynamika wzrostu wynagrodzeń wyniosła 7,1 proc., a wzrost płac realnych powyżej 4 proc. To znaczy, że w całej gospodarce średnio nastąpił wzrost płac o ponad 8 proc. To nie jest już ponad dwucyfrowy wzrost, jaki mieliśmy wcześniej, ale nadal to wzrost daleko wyższy niż wydajność pracy – zauważył prof. Adam Glapiński.
Do jakiego docelowego poziomu stóp procentowych to wszystko prowadzi?
Przewodniczący RPP podkreślał, że Rada nie ma wyznaczonego takiego poziomu i bieżące stanowisko jest wypracowywane na każdym posiedzeniu po kilkugodzinnej dyskusji. On sam widzi jednak możliwość dalszego luzowania polityki pieniężnej.
– Myślę, że w kierunku tych 4 proc. można iść, jeśli się utrzyma inflacja w ten sposób […] Jeśli będziemy mieli 4 proc., to będziemy patrzeć czy jeszcze można obniżyć, czy już nie i poszliśmy za daleko. Obniżymy tak mocno, jak to jest możliwe, aby nie zaszkodzić procesowi dezinflacji – podkreślił.
520 ton i 240 mld zł
Prezes NBP poinformował też, że Zarząd NBP podjął decyzję o „zwiększeniu zapasu złota, podwyższając udział złota w aktywach rezerwowych do poziomu 30 proc.”
Obecnie zasoby złota NBP przekraczają 520 ton i są warte około 240 miliardów zł, co stanowi 25 proc. wszystkich rezerw. Dzięki temu Polska zajmuje 12. miejsce wśród banków centralnych na świecie pod względem posiadanych zasobów złota.
Prezes podkreślił, że NBP będzie kontynuować zakupy złota, kierując się zasadami bezpieczeństwa, płynności i długoterminowej dochodowości.
– Od początku lat 70. ubiegłego wieku cena złota wzrosła z około 40 dolarów za uncję do obecnie 4 tys. dolarów za uncję i nadal pnie się w górę. Czyli to wzrost średnio o 7 proc. rocznie. To niemal tyle samo, co dobre akcje amerykańskie, obarczone przecież wielkim ryzykiem, i znacznie więcej niż obligacje – podsumował prof. Adam Glapiński.
Rola złota ulegała znaczącym przemianom wraz z ewolucją międzynarodowego systemu walutowego. Doprowadziło to do stopniowego spadku roli złota w odniesieniu do trzech klasycznych funkcji pieniądza: środka wymiany, jednostki obrachunkowej oraz środka tezauryzacji. Był to proces stopniowej eliminacji tego kruszcu z systemu monetarnego. Należy jednak podkreślić, że okres braku oficjalnej roli złota w systemie monetarnym jest relatywnie krótki w porównaniu z czasem, kiedy pełniło ono wszystkie klasyczne funkcje pieniądza.
Banki centralne w 2023 r. kontynuowały politykę zwiększania rezerw złota. Trend ten trwa nieprzerwanie od globalnego kryzysu finansowego, pod wpływem którego nastąpiła decydująca zmiana nastawienia banków do złota.
Ceny złota osiągnęły rekordowe poziomy w pierwszym tygodniu marca 2024 r., generując tym samym dyskusję na temat zalet inwestowania w ten szlachetny metal. Wbrew pozorom, nie jest to takie oczywiste. Chętnych jednak do kupna złota nie brakuje. Nie bez przyczyny nazywane jest bowiem diabelskim kruszcem płatającym różnego rodzaju figle. Najlepiej przekonał się o tym nie kto inny, jak były premier Wielkiej Brytanii Gordon Brown.
Amerykańska nadkonsumpcja rozumiana jako życie ponad stan wyznaczany przez produktywność własnej gospodarki, jest narzędziem, za pomocą którego Chiny dokonują dezindustrializacji Stanów Zjednoczonych.
Grecja przez lata zmagała się z poważnymi problemami ekonomicznymi, których głównym powodem było załamanie finansów państwa i odcięcie od rynków finansowych. Obecnie sytuacja makroekonomiczna tego kraju znacznie się poprawiła.
Waluty cyfrowe powiązane z pieniądzem fiducjarnym, czyli stablecoins, mierzą się z nieuniknionym w ich sytuacji napięciem pomiędzy wiarygodnością a konkurencyjnością – czyli „paradoksem stablecoina". By go lepiej zrozumieć, w artykule analizujemy konkurencyjne strategie USA i Chin.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Anonimowość, indywidualizm, izolacja czy zaufanie, współpraca i silne więzi społeczne? Czy korzyści ekonomiczne mogą w dzisiejszym świecie iść w parze z interesem społecznym? Czemu grupy i małe wspólnoty uczestniczące w rotacyjnym podziale zgromadzonych środków, na przykład w dzisiejszej Turcji, nadal cieszą się dużą popularnością i zaufaniem? I czy jest możliwe zmodernizowanie tego tradycyjnego modelu z zachowaniem podstawowych wartości, którymi kierują się ROSCA?
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Kwestią wywozu odpadów, będących wskaźnikiem globalnych nierówności, czyli transportem pod banderą „recyklingu” i skutkami dla państw trzecich, a także co wspólnego mają z tym oszustwa na afrykańskiego księcia zajął się w swojej książce „Wojna o śmieci. Globalne śledztwo w sprawie brudnego handlu twoimi odpadami” Alexander Clapp.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
