Wolna Republika Liberlandu oficjalnie ogłoszona w zakolu Dunaju. A ponadto w dzisiejszym przeglądzie warto przeczytać o stratach szwajcarskiego banku centralnego, lukach podatkowych wykorzystywanych przez George’a Sorosa, kapitalizmie państwowym 2.0, kryzysie finansowym w USA (innym niż standardowe), rankingu miast do życia dla młodych ludzi (Warszawa na 15 miejscu) oraz na deser wydarzenie finansowo-sportowe roku w boksie.
Na 1 maja zapowiedziano uroczystą inaugurację istniejącego już od kilku tygodni Liberlandu, wolnego państwa, które powstało na 7 kilometrach kwadratowych zakola Dunaju między Serbią a Chorwacją, i do którego prawa nie rości sobie żadne z tych państw (teren jest Terra Nullius). Założył go Vit Jedlicka, czeski libertarianin i polityk partii liberalnej Wolnych Obywateli. Wolna Republika Liberlandu otrzymała w ciągu kilku dni 200 tysięcy aplikacji o nadanie obywatelstwa z 200 państw. Jak pisze Euan McKirdy z CNN pod mottem „Żyj i pozwól żyć innym” Liberland będzie republiką konstytucyjną z elementami demokracji bezpośredniej. Regulacje finansowe będą minimalne. Walutą będzie kryptowaluta podobna do Bitcoina, ale nie Bitcoin. Oficjalnie Serbia i Chorwacja stwierdziły, że traktują powstanie Liberlandu jako żart nie wymagający komentarza.
29 miliardów franków straty na walutach i 1 miliard na zasobach złota w I kwartale 2015 ogłosił Szwajcarski Bank Narodowy (notowany na giełdzie bank centralny). 15 stycznia zrezygnował ze sztucznego utrzymywania kursu franka na poziomie 1,2 franka za euro za pomocą gigantycznych zakupów waluty europejskiej po tej cenie. Po uwolnieniu kurs wzmocnił się do 1 – 1,05 do franka za euro, co przyniosło gigantyczne straty księgowe. W zasobach SNB 71 proc. stanowią obligacje rządowe (mniej niż połowa to obligacje szwajcarskie), 12 proc. – pozostałe obligacje, a 18 proc. akcje – wyłącznie firm światowych, warte ok. 95 miliardów franków.
Bloomberg pisze o Georgu Sorosu, że lubi wzywać, by bogaci płacili wyższe podatki, ale sam nie zapłacił ich 6,7 miliardów dolarów. Przez lata wykorzystywał bowiem lukę w prawie podatkowym umożliwiającą niepłacenie podatków od opłat wnoszonych przez inwestorów i reinwestowanych w fundusze inwestycyjne, gdzie rosły wolne od opodatkowania. Luka została zamknięta, ale kwestia ewentualnych płatności jest bardziej skomplikowana, bowiem na tydzień przed podpisaniem amerykańskiej ustawy zamykającej lukę (zaległe płatności mają być dokonane do 2017 roku), Soros wyprowadził swoje zasoby do Irlandii. Z rachunków ekonomistów wynika, że majątek miliardera Sorosa (dziś wyceniany na 28,8 mld dol.) byłby około 7-krotnie mniejszy, gdyby nie luka podatkowa.
Douglas Rediker z Peterson Institute pisze o nowym kapitalizmie państwowym (kapitalizm państwowy 2.0) jaki wyłania się po Wielkiej Recesji. Nie polega już tylko na udziale własnościowym państwa w gospodarce, ale także na regulacjach w obronie „narodowych czempionów”. Pod logo wolnego rynku uprawiany jest merkantylizm i tworzone nierówne warunki gry gospodarczej. To oznacza dla korporacji międzynarodowych trudniejsze warunki działania na rynkach zagranicznych, mniejszą stabilność i bezpieczeństwo. Państwa pod pretekstem działań antymonopolowych bronią i wzmacniają swoje firmy. Przegranym w kapitalizmie 2.0 są także zmarginalizowane organizacje międzynarodowe, których celem był rozwój handlu, wolnego rynku, inwestycji itd.
Jean Pisani-Ferry zwraca uwagę, że nie tylko podwyżki podatków albo cięcie kosztów i pogorszenie jakości usług publicznych może być odpowiedzią na spadające wpływy podatkowe. Jego porady: systematyczna ocena efektywności programów wydatkujących publiczne pieniądze, klauzule zachodzącego słońca w programach tak, by nie trwały w nieskończoność bez oceny, czy w ogóle się sprawdzają, systematyzacja programów – jasne określenie priorytetów – wydawać więcej na edukację czy emerytury, infrastrukturę czy badania i rozwój. Wyodrębnienie środków na zmiany w programach (reengineering budżetu kosztuje). Promowanie innowacji w sektorze publicznym – one są wprowadzane, ale te udane nie są potem rozpowszechniane. I na koniec – więcej otwartości wobec ludzi, udostępnianie informacji i danych, dostosowanie operacji publicznych do lokalnych potrzeb.
Lance Roberts, inwestor i doradca, pisze o innym kryzysie finansowym jaki nadchodzi w Ameryce. To kryzys braku stabilności finansowej nadchodzących generacji. Niskie zasoby odłożone na emeryturę są jednym z jego przejawów. Przy obecnie ultraniskich stopach procentowych dotychczasowe reguły inwestycyjno-oszczędnościowe oraz dotyczące korzystania z rachunków emerytalnych nie wystarczą do zaspokojenia potrzeb seniorów. Równie niepokojąca jest statystyka dochodów Amerykanów. Połowa gospodarstw domowych nie jest w stanie nic zaoszczędzić z dochodów bieżących. 65 proc. dzieci żyje w rodzinach w ten czy inny sposób korzystających z pomocy społecznej. Ponad 100 milionów Amerykanów jest zapisanych do co najmniej jednego programu rządowej pomocy społecznej. Problemem Ameryki nie jest ewentualny kryzys na rynkach finansowych – twierdzi Roberts – lecz strukturalne zmiany w gospodarce, powodujące zubożenie i pogorszenie standardów życia przeciętnych rodzin.
Przez weekend będą trwały rozmowy z Grecją, która jak się wydaje gotowa jest pójść na ustępstwa i ujednolicić stawki VAT (bez żywności, leków i książek) oraz ograniczyć „trzynastki” dla emerytów.
Warszawa znalazła się na 15 miejscu rankingu miast, w których najlepiej żyć młodym ludziom. Ranking przygotowany przez firmę konsultingową Decode wygrał Nowy Jork przed Londynem i Berlinem. Klasyfikacja obejmuje 20 atrybutów i 101 wskaźników, metodologia wygląda dość solidnie. Badane atrybuty to m.in. edukacja, przedsiębiorczość, bezpieczeństwo, liczba młodych ludzi, transport, zatrudnienie, dostęp do internetu i usług cyfrowych, ale także film , sport, moda, życie nocne itd. O rankingu pisze Telegraph.
W nocy z soboty na niedzielę walka roku Floyd Mayweather – Many Pacquiao. Jeśli 4 mln widzów ją obejrzy w systemie pay per view (w Anglii kosztuje 20 funtów), Mayweather zgarnie 76 mln funtów, a Pacquiao 53 mln. Mayweather jest aktualnie najlepiej zarabiającym sportowcem świata, walka finansowo będzie największym wydarzeniem w historii zawodowego boksu. W Polsce transmisja za darmo w TVP1.
W ciągu ostatnich 200 lat bankowość centralna przeszła poważną ewolucję, zmieniały się jej zadania oraz reguły polityki pieniężnej. Tekst pokazuje z tej perspektywy dwa banki centralne: Bank Polski (1828–1866) oraz Bank Polski SA (1924–1939). Akcent położono na okoliczności ich powstania oraz intencje i oczekiwania projektodawców, które zdeterminowały statutowy zakres ich uprawnień. Pokazano trudne wybory odnośnie do priorytetów i gradacji celów, przed jakimi stawiała je rzeczywistość gospodarcza. Okoliczności te skłaniały do pytań o właściwe cele i zasady funkcjonowania banków centralnych, tworzyły przestrzeń dla ścierania się koncepcji swoistego bankowego wariabilizmu i statyzmu.
Współczesną rzeczywistość charakteryzuje szybki postęp. Dynamiczny rozwój technologii informatycznych i cyfryzacja gospodarki wymuszają zmiany także w funkcjonowaniu systemu płatniczego i w samych płatnościach. Zjawisko to ma zasięg globalny. Dotyczy również strefy euro. W dyskusji publicznej pada pytanie, czy po 25 latach od wprowadzenia banknotów i monet euro nadszedł już czas na równoległe wprowadzenie przez Eurosystem (tj. Europejski Bank Centralny i 20 banków centralnych państw strefy euro) cyfrowego odzwierciedlenia gotówki?
Prawo na polskim rynku obligacji nieskarbowych istotnie zaostrzono w latach 2017–2024. Główną przesłanką „dokręcania śruby” w obligacjach było wzmocnienie ochrony inwestorów będących osobami fizycznymi. W tym celu m.in. ograniczono ofertę obligacji mogących mieć cechy missellingu, wprowadzono nowe obowiązki informacyjne dla emitentów i zwiększono wymogi dotyczące oferowania osobom fizycznym nieskarbowych papierów dłużnych (zwłaszcza obligacji korporacyjnych).
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Waluty cyfrowe powiązane z pieniądzem fiducjarnym, czyli stablecoins, mierzą się z nieuniknionym w ich sytuacji napięciem pomiędzy wiarygodnością a konkurencyjnością – czyli „paradoksem stablecoina". By go lepiej zrozumieć, w artykule analizujemy konkurencyjne strategie USA i Chin.
Przez ostatnie lata rynki wschodzące zmagały się z silnym kursem dolara i zdominowanym przez Wall Street rynkiem kapitałowym. Dziś, w obliczu zmian strukturalnych w światowej gospodarce, a także nastawienia Fed oraz ich własnego rozwoju, kraje rozwijające się stają się nie tylko motorem globalnego wzrostu, ale i magnesem dla kapitału, sygnalizując koniec ery „amerykańskiej wyjątkowości”.
Regulacje tworzone w dobrej wierze czasem stają się jednak dla firm biurokratycznym ciężarem. Unijna dyrektywa CSRD jest tego przykładem – zmusza duże przedsiębiorstwa do raportowania danych ESG, czyli informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Ratunkiem dla spółek coraz częściej okazuje się sztuczna inteligencja.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
