Rentowność 10-letnich obligacji niemieckich doszła do 1 proc., a na świecie trwa wyprzedaż obligacji. Ponadto dziś warto przeczytać m.in. na czym polega współczesna tragedia grecka i czy należy się bać nowych pomysłów Chin. W USA stan Nevada wprowadza edukację a la carte. I oczywiście komentarze z kraju po dymisji ministra skarbu.
Podaż pieniądza rośnie, więc na rynku obligacji załamanie. Rentowność dziesięcioletnich obligacji niemieckich doszła do 1 procenta. W ciągu ostatnich trzech miesięcy rentowność obligacji w Indonezji podniosła się o 175 punktów bazowych, 150 w Turcji, 130 w Meksyku, 80 punktów w Australii – wylicza Ambrose Evans-Pritchard (w Polsce o ok. 75 punktów, doszła do 3,2 procenta).
Zanualizowany wzrost podaży pieniądza w eurostrefie (na podstawie ostatnich 6 miesięcy) wyliczono na ponad 16 procent (M1) i ponad 8 procent (M3), podobnie 8 procentowe jest tempo wzrostu M3 w USA. Posiadacze obligacji, którzy chcieli wycisnąć z obligacji maksimum zysków, gdy ceny rosły a rentowności spadały, teraz wpadli we własne sidła pazerności i stracili na papierze 1,2 biliona dolarów w ciągu kilku miesięcy.
Jaki będzie ciąg dalszy? Trzy fakty podane przez Evansa-Pritcharda zasługują na uwagę. Po pierwsze dług w dolarach poza amerykańska jurysdykcją wzrósł z 2 do 9 bilionów w ciągu 15 lat, co oznacza, ze świat jest zdolaryzowany i podatny na akcje FED w stopniu najwyższym od czasu odrzucenia systemu kursów stałych. Po drugie, od czasu kryzysu Lehman Brothers w krajach rozwiniętych całkowity dług wzrósł o 30 punktów procentowych do 275 proc. PKB, a na rynkach wschodzących o 35 punktów do 180 proc. PKB. Wzrost stóp procentowych będzie więc szokiem. I po trzecie mało kto zauważa, ale w gospodarce amerykańskiej ożywienie trwa już 6 rok.
Nowożytna tragedia grecka – pod tym tytułem w VoxEU Jeremy Bulow (Stanford) i Keneth Rogoff (Harvard) polemizują z tezą, że do tragicznej sytuacji Grecji doprowadziło narzucenie reżimu oszczędnościowego. Zauważają, że od 2010 do 2014 roku do Grecji nadal netto płynął kapitał od Trojki i dopiero ostatnio zaniechanie reform doprowadziło do odpływu (netto 5,5 mld euro w 2014 roku i 13,4 mld w I kwartale 2015). Napływ wynosił 18 mld euro rocznie w latach 2006-09 i 20 mld rocznie w latach 2010-13. Zdaniem autorów tragedia grecka narodziła się znacznie wcześniej – na początku XXI wieku, kiedy w czasach dobrej koniunktury zamiast ograniczać wysokie już wówczas długi w relacji do PKB Grecja nadal ciężko się zadłużała. Grecja nie spłaci swoich długów – konkludują autorzy.
Chiny budują strefę wpływów – temu służy umiędzynarodowienie waluty renminbi, powstanie Azjatyckiego Banku Inwestycji Infrastrukturalnych, plany stworzenia nowego jedwabnego szlaku. Barry Eichengreen proponuje, by odróżniać agresywne ruchy terytorialno-militarne Chin na Morzu Południowochińskim, które zagrażają bezpieczeństwu oraz prawom połowowym i wydobyciu surowców Wietnamu, Filipin i innych państw, od posunięć czysto ekonomicznych, które obiecują korzyści nie tylko Chinom.
Nevada wprowadza uniwersalny program swobodnego wyboru edukacyjnego. Od 2016 roku co najmniej 90 proc. środków wydawanych na dziecko w szkołach publicznych będą mieli do swojej dyspozycji rodzice. To 5100 – 5700 dolarów rocznie, deponowanych w kolejnych kwartałach na karcie debetowej, której rodzice mogą użyć do zapłacenia za czesne w szkole prywatnej, naukę on-line, książki, specjalne serwisy i terapie edukacyjne, korepetycje itp.
Pierwsze komentarze po dymisje ministra i wiceministra Skarbu dotyczą potencjalnych problemów niektórych spółek skarbu państwa, w tym prowadzących ważne negocjacje (PGNiG z Gazpromem, Polskie LNG z Saipem), a obsadzonych protegowanymi byłego ministra.
Niektóre komentarze są nawet zabawne, jak Marcina Piaseckiego w „Rzeczpospolitej”: „Rządy ministra Włodzimierza Karpińskiego w resorcie skarbu państwa można by ocenić jako całkiem przyzwoite, wręcz dobre, gdyby nie dwa podstawowe grzechy kładące cień na jego kadencję. Grzech pierwszy to rozgrywanie spółek skarbu państwa w myśl taktyki politycznej. Najbardziej jaskrawym przykładem jest kwestia górnictwa i sektora energetycznego. I grzech drugi (…) Włodzimierz Karpiński nie potrafił sobie poradzić z, delikatnie mówiąc, odruchami bizantyjskimi, które pojawiły się zarówno w samym MSP jak i w podległych mu spółkach”. Piasecki nie wyjaśnia na czym, w takim razie, ta „dobroć rządów” polegała.
I jeszcze Adam Sofuł w wnp.pl: „Wprawdzie przepisy tego nie ujmują, ale praktyka dowodzi, że zmiana na stanowisku ministra skarbu może oznaczać kadrowe trzęsienie ziemi w spółkach skarbu państwa. Bywało, że dymisje w zarządach i radach nadzorczych następowały nawet po zmianach wiceministra. To niewesoła perspektywa, bo obecne sondaże wskazują, że jesienią może dojść do kolejnej zmiany w ministerialnym fotelu, w przypadku negatywnego scenariusza, spółki czekałby kilkumiesięczny chaos”.
Bloger Trystero, po spadku liry i giełdy w wyniku wyborów tureckich, analizuje zagadnienie politycznego ryzyka dla inwestorów. Fragment o Polsce. „Do mnie najbardziej przemawia opinia analityka Capital Economics, który powiedział: Na rynkach wschodzących inwestorzy wybaczą kruchą sytuację makroekonomiczną, jeśli sytuacja polityczna jest stabilna, ale gdy sytuacja polityczna zaczyna się psuć, niewiele można już poradzić.” I dalej: „Zdecydowana większość inwestorów nie jest w stanie analizować problemu [ryzyka politycznego] bez skrzywienia wynikającego z politycznych preferencji. Inwestorzy sympatyzujący z obecną partią rządzącą będą przeszacowywać ewentualną reakcję rynku na zwycięstwo opozycji, a sympatycy opozycji będą bagatelizować ryzyko ewentualnej negatywnej reakcji rynków finansowych”.
Polemika Instytutu Missesa z Paulem Krugmanem na temat kapitału i postępu technologicznego. Krugman napisał, że nie bardzo wiadomo, dlaczego w ostatnich latach postęp technologiczny nie przynosi zadowalającego wzrostu gospodarczego. Frank Shostak odpowiada: Bo obok postępu potrzebne są oszczędności i formowanie kapitału, a tego brakuje. Odpowiadają za to banki centralne, które doprowadziły do zerowych stóp procentowych.
O tzw. internecie rzeczy pisze Philip N.Howard z Brookings Institution. Wylicza, że w 2013 lub 2014 roku po raz pierwszy liczba urządzeń komunikujących się ze sobą przekroczyła liczbę ludzi komunikujących się między sobą. Za 5 lat takich urządzeń będzie 50 miliardów. Teraz jest ostatni dzwonek, by sformułować zalecenia dla polityki publicznej dotyczące otwartości i interoperatywności internetu rzeczy.
Prawo na polskim rynku obligacji nieskarbowych istotnie zaostrzono w latach 2017–2024. Główną przesłanką „dokręcania śruby” w obligacjach było wzmocnienie ochrony inwestorów będących osobami fizycznymi. W tym celu m.in. ograniczono ofertę obligacji mogących mieć cechy missellingu, wprowadzono nowe obowiązki informacyjne dla emitentów i zwiększono wymogi dotyczące oferowania osobom fizycznym nieskarbowych papierów dłużnych (zwłaszcza obligacji korporacyjnych).
W ciągu ostatnich 200 lat bankowość centralna przeszła poważną ewolucję, zmieniały się jej zadania oraz reguły polityki pieniężnej. Tekst pokazuje z tej perspektywy dwa banki centralne: Bank Polski (1828–1866) oraz Bank Polski SA (1924–1939). Akcent położono na okoliczności ich powstania oraz intencje i oczekiwania projektodawców, które zdeterminowały statutowy zakres ich uprawnień. Pokazano trudne wybory odnośnie do priorytetów i gradacji celów, przed jakimi stawiała je rzeczywistość gospodarcza. Okoliczności te skłaniały do pytań o właściwe cele i zasady funkcjonowania banków centralnych, tworzyły przestrzeń dla ścierania się koncepcji swoistego bankowego wariabilizmu i statyzmu.
Wzrost inflacji po pandemii spowodował dezorientację wśród decydentów. W naszym artykule przeprowadzamy analizę związku między wzrostem podaży pieniądza a inflacją. Wynika z niej, że siła tego związku zależy od środowiska inflacyjnego: wynosi on jeden do jednego, gdy inflacja jest wysoka, i praktycznie zanika, gdy jest niska. Wyłączając państwa o bardzo wysokiej stopie inflacji, związek, który był wyraźnie widoczny w różnych krajach w okresie wzrostu inflacji w latach 2021 i 2022, stracił później znaczenie statystyczne i gospodarcze.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych (Fed) dokonała w ostatnim czasie kolejnego przeglądu swojej strategii polityki pieniężnej. W nowym dokumencie strategicznym potwierdzono główne założenia dotychczasowego podejścia Fed do prowadzenia polityki pieniężnej.
Autonomiczna sztuczna inteligencja w ciągu kilku lat zrewolucjonizuje wiele biznesów i branż, zmieni łańcuchy wartości firm i strukturę zatrudnienia. Nie powinna jednak być pozostawiona bez nadzoru.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Kraj byłego bloku wschodniego, który – podobnie jak my – zaczął dynamicznie się rozwijać po upadku komunizmu to Rumunia. Dziś ma apetyt na znacznie więcej, ale czy wystarczy jej sił i ambicji, by sięgnąć po więcej?
Podczas pandemii inflacja CPI w ujęciu rocznym w Stanach Zjednoczonych gwałtownie wzrosła, osiągając w czerwcu 2022 r. maksimum na poziomie 9 proc. W artykule przekonujemy, że ten wzrost inflacji można wyjaśnić w ramach metodologicznych, w których inflacja zależy od trzech czynników: długoterminowych oczekiwań, stopnia zacieśnienia rynku pracy mierzonego stosunkiem wakatów do bezrobocia oraz dużych zmian cen względnych w poszczególnych branżach, np. sektorze energetycznym i motoryzacyjnym.
Im dłużej europejskie rządy będą inwestowały w obronność, tym większe są szanse na znaczny wzrost innowacyjności i w długim horyzoncie czasowym na Starym Kontynencie zobaczymy efekt spin-off, czyli transferu technologii z sektora defence do sektorów cywilnych – uważa prof. Hubertus Bardt, dyrektor zarządzający IW Köln.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Swobodny dostęp do zdrowej i relatywnie taniej żywności wciąż nie jest czymś powszechnym w skali globu, i wymaga interdyscyplinarnego podejścia, współpracy państw i firm z organizacjami międzynarodowymi, a także zapewnienia odpowiedniego finansowania przedsiębiorstwom z branży rolnej – przekonują autorzy monografii „Współczesne wyzwania bezpieczeństwa żywnościowego”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
