Polityka wyższych stóp procentowych może wspomóc stabilność finansową
Pomimo sprzyjającego otoczenia, polski sektor bankowy wciąż raportuje niższą zyskowność niż przeciętnie w Europie. Utrzymanie stóp procentowych NBP na niezmienionym poziomie wspomoże zatem stabilność finansową. Za brakiem zmian przemawia też inflacja. Chociaż ostatnio wyraźnie spadała, to w najbliższej przyszłości nadal utrzyma się powyżej celu NBP.
Stopy procentowe NBP utrzymują się na poziomie 5,75 proc., co jest zbliżone do stóp procentowych Rezerwy Federalnej (5,25-5,5 proc.) i Banku Anglii (5,25 proc.), ale wciąż wyższe niż 4,5 proc. Europejskiego Banku Centralnego. W regionie banki Czech i Rumunii obecnie utrzymują stopy procentowe na poziomie 7 proc. i planują rozpocząć luzowanie polityki pieniężnej w nadchodzących miesiącach. Tymczasem Bank Węgier kontynuuje obniżanie stóp, ale utrzymuje je na poziomie dwucyfrowym – obecnie 12,25 proc. Prognozy wskazują, że szybkie obniżki stóp mogą nastąpić jedynie w Czechach, gdzie oczekuje się spadku inflacji z obecnych 8 proc. do około 2 proc. na koniec roku. W pozostałych krajach regionu inflacja prawdopodobnie pozostanie na wyższym poziomie, oscylując średnio między 5,0 a 5,6 proc. W związku z tym, proces obniżania stóp procentowych może być stopniowy, przy czym prognozuje się, że na koniec 2024 r. stopa procentowa w Rumunii wyniesie około 5,5 proc., a na Węgrzech – 6,5 proc. Zbyt agresywne obniżki stóp procentowych mogłyby stworzyć trudności w przyciąganiu kapitału w tych krajach.
Wysokie stopy procentowe w Polsce pomogą sektorowi bankowemu
Sektor bankowy poprawił wyniki odsetkowe oraz marżę netto po dokonanych od października 2021 r. do sierpnia 2022 r. podwyżkach stóp procentowych NBP. Pomimo to zyskowność banków dalej jest niska na tle Europy. Zwrot z aktywów (tzw. Return on assets – RoA) dla sektora bankowego w Polsce wynosi około 2 proc. W państwach Unii Europejskiej przekracza 6 proc. Na rentowność sektora bankowego w Polsce negatywnie wpłynęła seria czynników, w tym znaczne koszty związane z wakacjami kredytowymi oraz zabezpieczeniami przed ryzykiem prawnym w związku z kredytami hipotecznymi w walutach obcych (franku szwajcarskim). Dodatkowo, choć w mniejszym zakresie, wpływ miały opłaty na rzecz systemów zabezpieczeń. Wyższe stopy procentowe przyczyniają się zarówno do utrzymania wyników odsetkowych, jak również do utrzymania poziomu stopy wolnej od ryzyka w kraju, tym samym stabilizując lokowany kapitał, co sprzyja płynności finansowej sektora. Stabilizacja stóp procentowych na wyższym poziomie niż w krajach zachodnich może stanowić wsparcie dla polskiego systemu bankowego.
Drugim argumentem pozostaje inflacja
Od lutego Inflacja spadła z 18,4 proc. do 6,6 proc., jednak kolejne miesiące przyniosą lekki wzrost. Rok 2023 zakończy się z inflacją na poziomie ok. 7 proc. Niemniej wciąż obserwujemy kilka potencjalnych problemów – dane o oczekiwaniach inflacyjnych z USA czy długoterminowe instrumenty finansowe wskazują, że inflacja będzie wyższa od celów Fed czy EBC. Polska będzie importować te tendencje z państw rozwiniętych. Dodatkowym czynnikiem przemawiającym za polityką wyższych stóp procentowych, jest wzrost cen usług. Obecnie tempo zmian wciąż jest niemal dwucyfrowe – we wrześniu wyniosło 9,7 proc. Duże podwyżki minimalnego wynagrodzenia czy ogólna presja płacowa przemawiają za umiarkowanym spadkiem inflacji w 2024 r.
W zwalczaniu inflacji nie pomoże polityka fiskalna. Prognozowany deficyt finansów publicznych w 2024 r. kształtuje się na poziomie ok. 4,5 – 4,8 proc. PKB w większości głównych gospodarek UE, włączając w to Polskę. Dodatkowa stymulacja gospodarcza podręcznikowo powinna wspierać utrzymanie restrykcyjnego nastawienia banku centralnego. Z uwagi na fakt, że raczej nie grozi nam wzrost niespłacanego zadłużenia, możliwe jest takie działanie.
Polityka wyższych stóp procentowych jest zabezpieczeniem w obliczu niepewności gospodarczej. Zarówno Polska, kraje Europy Zachodniej, czy USA, po podniesieniu stóp procentowych, dysponują przestrzenią do reagowania w razie wystąpienia spowolnienia gospodarczego. Prognozy NBP na 2024 r. wskazują na optymistyczny scenariusz – wzrost gospodarczy ma osiągnąć ok. 3 proc. Dla jego realizacji zagrożeniem jest słaba koniunktura w niemieckiej gospodarce, gdzie produkcja przemysłowa spada o 2,1 proc. r/r, a w branżach energochłonnych o 11,4 proc. To ryzyko dla polskiego przemysłu. Ewentualne obniżki stóp procentowych warto zachować na kolejne miesiące, jeśli koniunktura faktycznie osłabnie.
Firmy w wielu zaawansowanych gospodarkach mają od 2021 r. do czynienia ze znacznym wzrostem oprocentowania kredytów i depozytów. W niniejszym artykule wykorzystano dane z Wielkiej Brytanii w celu zbadania wpływu wyższych stóp procentowych na poziomy sprzedaży i zatrudnienia oraz decyzje inwestycyjne firm. Do III kw. 2023 r. wyższe stopy procentowe obniżyły poziomy inwestycji i zatrudnienia odpowiednio o 8 proc. i 2 proc. Odzwierciedla to zarówno bezpośredni wpływ w postaci większego kosztu kapitału, jak i skutki pośrednie wynikające ze spadku popytu. Firmy, które w najwyższym stopniu korzystają z finansowania zewnętrznego w celu dokonywania inwestycji, informują o najwyższych spadkach zarówno inwestycji, jak i zatrudnienia w wyniku podwyższonych stóp procentowych.
Dyskusja podczas tegorocznego forum bankierów centralnych w portugalskiej Sintrze dotyczyła głównie aktualnych wyzwań dla polityki pieniężnej związanych z zachodzącymi w gospodarce światowej zmianami strukturalnymi, napięciami geopolitycznymi i skutkami silnych wstrząsów z poprzednich lat.
Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW, Fundusz), instytucja niewątpliwie zasłużona nie tylko z uwagi na swoją działalność pożyczkodawcy ostatniej szansy dla krajów, którym należało ratować zagrożony bilans płatniczy, ale również jako wymagający partner dla władz, dający diagnozę sytuacji gospodarczej i proponujący potrzebne zmiany w polityce ekonomicznej. W przypadku Narodowego Banku Polskiego dwa okresy współpracy warte są przypomnienia: okres wdrażania transformacji systemowej oraz okres wprowadzenia polityki pieniężnej opartej na bezpośrednim celu inflacyjnym.
Milenialsi? Boomersi? Generacja Z? Te terminy zaraz znikną. Sekwencyjność pokoleniowa dobiega końca. Wkraczamy w nową erę, w której „wiecznie aktywni” będą prosperować bardzo długo. Tak twierdzi Mauro F. Guillén w książce „Perennilasi”.
W latach 2000. handel z Chinami był przyczyną utraty pracy przez znaczną część siły roboczej w Stanach Zjednoczonych, natomiast podobny wstrząs nie wystąpił w Niemczech w tamtym okresie. W artykule dowodzę, że „chiński szok” dotknął gospodarkę Niemiec w 2020 r., godząc w szczególności w kluczowe sektory, czyli przemysł motoryzacyjny i maszynowy.
Globalna gospodarka wydaje się chwilowo bardziej odporna niż zakładano wcześniej, co skłoniło Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) do nieznacznej korekty w górę prognoz wzrostu na 2025 r. Ta przejściowa siła – napędzana tymczasowym przyspieszeniem obrotów handlowych i manewrowaniem taryfami celnymi – maskuje jednak rosnące ryzyka systemowe.
Jakim krajem jest Polska? Czy króluje w niej drapieżny liberalizm, jak opisują sytuację u nas ludzie o poglądach lewicowych lub tzw. prospołecznych? Czy może jesteśmy państwem socjalnym, jak widzą to liberałowie i wolnorynkowi konserwatyści? Odpowiedź na to pytanie nie jest wbrew pozorom łatwa i oczywista.
Depozyty są dominującą pozycją w pasywach bilansów banków działających w Polsce (na koniec 2022 r. stanowiły 72 proc. sumy bilansowej). Jednocześnie są podstawowym sposobem lokowania wolnych środków finansowych przez Polaków.
Przyjęcie w USA ustawy o stabilnych kryptowalutach otwiera nowy rozdział na globalnym rynku finansowym, utrwalając uprzywilejowaną rolę dolara. Umożliwia kreowanie prywatnych walut mogących stanowić ryzyko dla stabilności systemów finansowych.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Czy realizacja amerykańskiego snu na kredyt zakończy się koszmarem? Na to pytanie próbuje odpowiedzieć R. Christopher Whalen w książce „Inflated: Money, Debt, and the American Dream”.
Białoruski dyktator w ostatnich latach ostatecznie zdegenerował gospodarkę. – Pojawiają się szalone pomysły Łukaszenki o sprowadzeniu 150 tys. Pakistańczyków, co powoli jest wdrażane – stwierdził Kamil Kłysiński, ekspert w Zespole Ukrainy, Białorusi i Mołdawii w Ośrodku Studiów Wschodnich, w wywiadzie dla „Obserwatora Finansowego”.
Unia Europejska coraz bardziej zacieśnia relacje polityczne, gospodarcze i handlowe z Republiką Mołdawii – jednym z najmłodszych państw Starego Kontynentu, które Rosja uznaje za swoją strefę wpływów.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
