Ukryty smok: Wpływ Chin na rynki finansowe gospodarek wschodzących
Globalne rynki finansowe stają się coraz bardziej powiązane ze sobą. Nasz artykuł analizuje potencjalne skutki uboczne wstrząsów pochodzących z Chin dla rynków finansowych gospodarek wschodzących, z rozróżnieniem zakłóceń związanych z polityką pieniężną i tych związanych z rozwojem makroekonomicznym Chin.
Getty Images
Nasze ustalenia wskazują, że zaburzenia makroekonomiczne w Chinach mają znaczny i utrzymujący się wpływ na zmienne finansowe gospodarek wschodzących, co sugeruje, że wstrząsy te mogą kształtować cykle gospodarcze i stabilność finansową na tych rynkach. Analiza pokazuje również, jaki wpływ na resztę świata mają środki stymulacyjne ogłoszone przez chińskie władze
W świecie coraz bliższych powiązań, zmiany na globalnych rynkach finansowych często odzwierciedlają raczej szersze warunki gospodarcze, a nie pojedyncze wydarzenia w poszczególnych krajach – zjawisko to często określa się mianem „globalnego cyklu finansowego” (Miranda-Agrippino i Rey 2021). Rosnąca globalizacja cyklu finansowego odzwierciedla po części głębszą realną integrację gospodarczą za pośrednictwem handlu międzynarodowego, a po części zwiększoną integrację finansową, o czym świadczy ekspansja transgranicznych roszczeń bankowych (Claessens i in. 2014) oraz włączenie aktywów gospodarek wschodzących do głównych benchmarków stosowanych przez inwestorów instytucjonalnych.
Do tej pory uwaga naukowców skupiała się głównie na Stanach Zjednoczonych, w związku ze spostrzeżeniem, że wstrząsy zapoczątkowane w tym kraju są jednym z głównych czynników wpływających na globalne cykle koniunkturalne i finansowe (Miranda-Agripino i Rey 2015, Miranda-Agrippino i in. 2020, Boehm i Kroner 2023). W ostatnim okresie badacze przenieśli uwagę na Chiny jako czynniku wpływającym na globalny cykl finansowy. Kraj ten przeszedł bowiem istotne zmiany strukturalne, które zwiększyły jego znaczenie dla światowej gospodarki. W pracach tych badaczy stawia się tezę, że wstrząsy wywodzące się z Chin mają różne kanały transmisji. Często rozprzestrzeniają się za pośrednictwem handlu i towarów (Miranda-Agrippino i in. 2020, Barcelona i in. 2022, Lodge i in. 2023, Watt et al. 2019), globalnych łańcuchów wartości dodanej (Copestake i in. 2023) czy poprzez globalną inflację (Dieppe i in. 2024). Gospodarki wschodzące są szczególnie podatne na globalne zawirowania ze względu na ich słabiej rozwinięte, niekompletne i mniej płynne rynki. Kwestia takich współzależności poruszana jest w coraz większej liczbie prac (Canova 2005, Eichengreen i Gupta 2015, Engler i in. 2023, Faia et al. 2024).
W ostatnim artykule (Campos i in. 2024) oceniamy reakcję rynków finansowych w Azji Wschodniej, Europie Wschodniej i Ameryce Łacińskiej na wstrząsy wywołane przez Chiny. Korzystając z dziennych danych finansowych z Chin i USA oraz wektorowej autoregresji Bayesa (VAR) z kombinacją ograniczeń narracyjnych, znakowych i wielkościowych, identyfikujemy pięć strukturalnych (ortogonalnych) wstrząsów: dwa wstrząsy polityki pieniężnej (jeden pochodzący z Chin, a drugi z USA), dwa wstrząsy makroekonomiczne (jeden dla Chin i jeden dla USA) oraz globalny wstrząs ryzyka, zgodnie z metodologią Lodge’a i in. (2023). Następnie mierzymy dynamiczną reakcję rynków finansowych w poszczególnych krajach wschodzących na wstrząsy strukturalne związane z Chinami, korzystając z lokalnych prognoz.
Strategia ta oferuje dodatkową przewagę nad wcześniej stosowaną metodologią. Fakt, że wpływ Chin na resztę świata realizuje się głównie poprzez ich wpływ na globalny PKB i relacje handlowe, rodzi pytanie, czy bodźce pochodzące z Chin nie powinny wpływać na inne kraje z opóźnieniem – a nie natychmiast – ponieważ do tego, aby przepływy handlowe mogły wywołać efekt potrzeba czasu. W związku z tym analiza wyłącznie bieżących przepływów handlowych może pomijać antycypacyjne aspekty tych zmian, które powinny zostać uchwycone przez reakcje rynków finansowych.
Analiza wykazuje, że chińskie wstrząsy makroekonomiczne mają natychmiastowy i trwały wpływ na rynki akcji gospodarek wschodzących. Natomiast wpływ wstrząsów polityki pieniężnej pochodzących z Chin jest znikomy.
Co więcej, efekty zewnętrzne wydarzeń w Chinach są najsilniejsze w Ameryce Łacińskiej: pozytywny wstrząs makroekonomiczny w Chinach prowadzi do wzrostu o około 0,26 proc. na rynkach akcji w Ameryce Łacińskiej tego samego dnia, w porównaniu do zaledwie 0,15 proc. w Azji Wschodniej i Europie Wschodniej.
Na pierwszy rzut oka silniejsze efekty zewnętrzne w Ameryce Łacińskiej mogą być zaskakujące, biorąc pod uwagę większą integrację sektorów przemysłowych Azji Wschodniej z Chinami. Jednak ze względu na to, że chińska gospodarka jest ważnym czynnikiem wpływającym na ceny surowców, gospodarki, które są bliżej powiązane z globalnym cyklem towarowym, powinny reagować silniej niż te, które są mniej zależne od surowców. Firmy z Ameryki Łacińskiej, których podstawowa działalność związana jest z towarami, silniej reagują na chińskie wstrząsy makroekonomiczne niż te, których działalność jest bardziej zależna od cyklu krajowego.
Oprócz rynków akcji, określamy również wpływ wstrząsów pochodzących z Chin na kluczowe zmienne finansowe innych gospodarek wschodzących. Wyniki są bardzo podobne: wpływ wstrząsów makroekonomicznych na koszt obsługi państwowego zadłużenia zagranicznego tych gospodarek, a także na ich kursy wymiany w stosunku do dolara amerykańskiego, jest znaczący.
Podsumowując, nasza analiza pokazuje, że wstrząsy makroekonomiczne zapoczątkowane w Chinach istotnie wpływają na rynki wschodzące: pozytywny wstrząs makroekonomiczny w Chinach prowadzi do wzrostu cen akcji, kompresji spreadów zadłużenia państwowego i (z wyjątkiem krajów Europy Wschodniej) zadłużenia zagranicznego przedsiębiorstw oraz aprecjacji lokalnych walut; przy czym należy zauważyć, że finansowe skutki uboczne wstrząsu związanego z polityką pieniężną w Chinach okazały się niewielkie. Co więcej, wstrząsy makroekonomiczne z Chin mają większy wpływ na Amerykę Łacińską, co wydaje się być spowodowane wahaniami cen towarów.
Wyniki analizy skłaniają do przedstawienia dwóch kluczowych wniosków: (1) modele banków centralnych tworzone dla wielu krajów często pomijają znaczny i długotrwały wpływ sytuacji w Chinach na finanse innych gospodarek wschodzących, gdy tymczasem nasze wyniki sugerują, że nie odzwierciedla to rzeczywistości; oraz (2) rynki finansowe mogą kierować efekty cen towarów na realną działalność, poza tradycyjnymi powiązaniami handlowymi, co sugerują uzyskane przez nas wyniki pokazujące stosunkowo silne skutki finansowe widoczne w krajach Ameryki Łacińskiej.
Pandemia COVID-19 wywołała znaczny wzrost napięć w globalnych łańcuchach dostaw. W artykule zbadaliśmy wpływ tych podażowych zawirowań na inflację bazową w strefie euro. Wykazujemy, że wstrząsy wywołane napięciami w globalnych łańcuchach dostaw były głównym czynnikiem wzrostu inflacji bazowej w strefie euro w 2022 r., a ich wpływ na inflację jest długotrwały i ma profil garbu. Symulacje modelowe sugerują, że optymalna reakcja polityki pieniężnej na inflację wywołaną globalnymi czynnikami podażowymi zależy w sposób nieliniowy od uzależnienia gospodarki od globalnych łańcuchów dostaw. Wstrząsy te bowiem stawiają nas przed dylematem wyboru między stabilizowaniem inflacji a produkcją.
Rozpoczęta kadencja Donalda Trumpa, rywalizacja amerykańsko-chińska, wojny w Ukrainie i na Bliskim Wschodzie, a także dalszy rozwój AI wpłyną na globalne rynki kapitałowe w 2025 r. i kolejnych latach. Inwestorzy zastanawiają się jednak, jak długo potrwa globalna hossa oraz co z wyzwaniami stojącymi przed naszą GPW?
Wybitny amerykański ekonomista John Kenneth Galbraith w napisanej w wieku 96 lat, dwa lata przed śmiercią, ostatniej swej książce „Gospodarka niewinnego oszustwa: prawda naszych czasów”, zauważa, że w ekonomii i polityce rzeczywistość bardziej niż w jakiejkolwiek innej dziedzinie jest zaciemniana przez obiegowe i nawykowe poglądy. Tak naprawdę jest inaczej niż się powszechnie i zwyczajowo mówi – mamy zatem do czynienia z rutynowym zakłamaniem rzeczywistości. Oszustwem jest, jak twierdzi, że mamy kapitalizm, bo władzę nad gospodarką dzierżą nie właściciele kapitału, lecz menedżerowie; nie istnieje system rynkowy, bo jest poddawany takim manipulacjom, że faktycznie nie istnieje; a w ogóle kłamstwem są opowieści o gospodarce rynkowej, w której konsument jest suwerenem – bo przecież jest manipulowany przez wyrafinowane systemy sterujące jego wyborami.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Głównym tematem tegorocznego sympozjum w Jackson Hole, organizowanego przez Bank Rezerwy Federalnej w Kansas City, była sytuacja i aktualne trendy na rynku pracy. Nie zabrakło tam również innych tematów, w tym prezentacji dotyczącej reguły Taylora, z której można się było dowiedzieć, dlaczego trudno jest opisywać i intepretować politykę pieniężną za pomocą prostych matematycznych formuł.
Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych (Fed) dokonała w ostatnim czasie kolejnego przeglądu swojej strategii polityki pieniężnej. W nowym dokumencie strategicznym potwierdzono główne założenia dotychczasowego podejścia Fed do prowadzenia polityki pieniężnej.
Autonomiczna sztuczna inteligencja w ciągu kilku lat zrewolucjonizuje wiele biznesów i branż, zmieni łańcuchy wartości firm i strukturę zatrudnienia. Nie powinna jednak być pozostawiona bez nadzoru.
Pomimo wyzwań gospodarczych i społecznych, coraz dłuższe życie otwiera również nowe możliwości ekonomiczne, które mogą przekształcić starzenie się społeczeństw z obciążenia w źródło wzrostu i rozwoju.
Kraj byłego bloku wschodniego, który – podobnie jak my – zaczął dynamicznie się rozwijać po upadku komunizmu to Rumunia. Dziś ma apetyt na znacznie więcej, ale czy wystarczy jej sił i ambicji, by sięgnąć po więcej?
Podczas pandemii inflacja CPI w ujęciu rocznym w Stanach Zjednoczonych gwałtownie wzrosła, osiągając w czerwcu 2022 r. maksimum na poziomie 9 proc. W artykule przekonujemy, że ten wzrost inflacji można wyjaśnić w ramach metodologicznych, w których inflacja zależy od trzech czynników: długoterminowych oczekiwań, stopnia zacieśnienia rynku pracy mierzonego stosunkiem wakatów do bezrobocia oraz dużych zmian cen względnych w poszczególnych branżach, np. sektorze energetycznym i motoryzacyjnym.
Im dłużej europejskie rządy będą inwestowały w obronność, tym większe są szanse na znaczny wzrost innowacyjności i w długim horyzoncie czasowym na Starym Kontynencie zobaczymy efekt spin-off, czyli transferu technologii z sektora defence do sektorów cywilnych – uważa prof. Hubertus Bardt, dyrektor zarządzający IW Köln.
Swobodny dostęp do zdrowej i relatywnie taniej żywności wciąż nie jest czymś powszechnym w skali globu, i wymaga interdyscyplinarnego podejścia, współpracy państw i firm z organizacjami międzynarodowymi, a także zapewnienia odpowiedniego finansowania przedsiębiorstwom z branży rolnej – przekonują autorzy monografii „Współczesne wyzwania bezpieczeństwa żywnościowego”.
Pracownicy tracą pracę bezpowrotnie. Klienci zostają bez usług, na których polegali przez lata. Drużyny sportowe tracą sponsorów, a społeczności swoje instytucje, które były ich opoką. Wygrywa tylko private equity. Taki krajobraz USA maluje Megan Greenwell w książce „Bad Company”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
