Chińska waluta, pomimo wzrostu umiędzynarodowienia przez ostatnie 15 lat, nie uzyskała jednak statusu waluty rezerwowej. Według danych MFW z 2025 r. „The Currency Composition of Official Foreign Exchange Reserves”, banki centralne utrzymywały zaledwie 2,1 proc. rezerw w renminbi.
(@Getty Images)
RMB w dalszym ciągu nie spełnia wielu istotnych funkcji waluty międzynarodowej – m.in. nie ma swobodnego dostępu do przepływu kapitału i wymienialności waluty, brakuje w pełni płynnego systemu kursu walutowego, a rynek finansowy w Chinach jest na niskim poziomie rozwoju. Istotnymi ograniczeniami są również czynniki o charakterze instytucjonalnym, w tym autorytarny (komunistyczny) system polityczny czy nieprzejrzysta polityka pieniężna prowadzona przez Ludowy Bank Chin (PBoC).
Dolar jako waluta globalna
W ostatnich latach wielokrotnie podejmowano próby zakwestionowania dominującej pozycji dolara w międzynarodowym systemie walutowym. Warto podkreślić, że czynniki, takie jak obniżenie ratingu Stanów Zjednoczonych, wzrost napięć geopolitycznych z Państwem Środka oraz nałożenie sankcji gospodarczych na Rosję spowodowały wznowienie dyskusji dotyczącej tego obszaru, a badacze procesu dedolaryzacji wyrażali przekonanie, że chiński renminbi może się stać alternatywną walutą rezerwową wobec dolara amerykańskiego.
Realna pozycja renminbi w międzynarodowym systemie walutowym
Według danych MFW, udział renminbi w koszyku walut stanowiących oficjalne rezerwy walutowe wzrósł do 2,58 proc. w 2023 r. Chińska waluta jest także piątą najczęściej wymienianą walutą na świecie (z udziałem 7 proc., według danych BIS) i szóstą walutą używaną w płatnościach międzynarodowych (z udziałem 1,66 proc., według danych SWIFT). Zgodnie z danymi EBC, globalna wartość obligacji denominowanych w renminbi stanowi mniej niż 1 proc. całkowitej emisji obligacji międzynarodowych. Dodatkowo, wykorzystanie RMB jako waluty w międzynarodowych kredytach, tj. przez kredytodawców spoza Państwa Środka, jest również nieznaczne. Te czynniki dowodzą zatem, że obecne znaczenie renminbi dla globalnego rynku finansowego jest niewielkie.
W tym kontekście umiędzynarodowienie renminbi jest zjawiskiem bezprecedensowym. Należy podkreślić, że jest to w przeważającej mierze proces inicjowany i sterowany przez chińskie państwo (ang. government‑led internationalization). Jest to również pierwszy przypadek umiędzynarodowienia waluty emitowanej przez kraj zaliczany do gospodarek wschodzących i rozwijających się. Kurs walutowy renminbi jest kontrolowany przez bank centralny i nie podlega pełnej wymienialności na międzynarodowym rynku walutowym, co jest związane z kontrolą przepływów kapitałowych. Taka sytuacja rodzi obawy przed niespodziewaną dewaluacją renminbi i znacznie ogranicza zaufanie zagranicznych inwestorów do chińskiej waluty.
Perspektywa końca międzynarodowej dominacji dolara?
Niektórzy badacze uważają jednak, że droga Chin do uzyskania waluty rezerwowej może przybrać niestandardową formę. Ich zdaniem renminbi może wykorzystać w tym celu swoje powiązania handlowe. Zaangażowanie chińskich władz państwowych jest jednocześnie bardzo ważne w tym procesie. Chiny ustanowiły już ogólnokrajowy mechanizm rozliczeń handlowych, utworzyły liczne linie swapów walutowych i rozwinęły rynki offshore. Ponadto chiński bank centralny uruchomił transgraniczny system płatności międzybankowych (Cross-Border Interbank Payment System), alternatywę dla amerykańskiego systemu SWIFT, zapewnił włączenie renminbi do koszyka walut o specjalnych prawach ciągnienia (SDR) i poczynił postępy w rozwoju cyfrowego juana. Proces internacjonalizacji renminbi przyspieszył również w wyniku wybuchu wojny w Ukrainie. Nałożenie sankcji gospodarczych na Rosję i zablokowanie jej aktywów rezerwowych spowodowało bowiem wzrost zainteresowania alternatywnymi metodami handlu i poszukiwanie odmiennych możliwości utrzymania rezerw finansowych – w tym zmianę struktury posiadanego koszyka walut rezerwowych i zakup fizycznego złota. Kraje grupy BRICS, oprócz Państwa Środka i Federacji Rosyjskiej, są istotnie zainteresowane odejściem od dolara w rozliczeniach handlowych.
Istnieją oczywiście bariery utrudniające renminbi proces uzyskania statusu międzynarodowej waluty rezerwowej. Należą do nich napięcia geopolityczne między USA a Chinami, niepełna otwartość chińskiego rynku kapitałowego i finansowego, kontrola przepływu kapitału oraz brak pełnej elastyczności kursu walutowego.
W rezultacie, jeśli w przyszłości gospodarka Chin powróci na ścieżkę wzrostu i nastąpi postęp w reformach instytucjonalnych, można oczekiwać, że renminbi będzie stopniowo poprawiało swoją pozycję międzynarodową w strukturze walut rezerwowych, głównie w zakresie płatności i transakcji międzynarodowych. Dodatkowo, może się stać kluczowym elementem trójelementowego międzynarodowego systemu monetarnego na wzór układu z Bretton Woods.
Tekst powstał na podstawie artykułu Jacka Sudera „Perspektywy internacjonalizacji chińskiego renminbi”, opublikowanego w czasopiśmie naukowym „Bank i Kredyt”, Vol.55, No. 6, (2024). Całość w BIK_06_2024_05.pdf.
Od czasu globalnego kryzysu finansowego Chiny podejmują działania mające na celu zwiększenie międzynarodowego wykorzystania renminbi. Działania te wynikają w znacznej mierze z rosnącej roli Państwa Środka w gospodarce światowej i z niezaspokojonych ambicji. Wiąże się to również z przekonaniem, że znaczenie Chin w międzynarodowym systemie walutowym jest nieproporcjonalnie małe w stosunku do pozycji tego kraju w realnej sferze gospodarki światowej. Z drugiej strony wspieranie umiędzynarodowienia renminbi wynika również z dążenia do zmniejszenia zależności od dolara amerykańskiego, co wypływa nie tylko z przyczyn ekonomicznych, lecz w coraz większym stopniu jest pochodną uwarunkowań geopolitycznych.
Pierwsze srebrne monety z wizerunkiem władcy pojawiły się w VII w. przed naszą erą na terenie skolonizowanej przez Greków Lidii, Rzym wprowadził je w IV w. przed Chrystusem, Kartagina sto lat później. Wraz z upływem czasu monety stały się nieodłącznym składnikiem cywilizacji europejskiej, przy czym zmieniały swoją wartość, siłę nabywczą i formę. Względna stabilność cechowała natomiast systemy pieniężne.
Znaczenie chińskiej waluty dla światowego rynku finansowego wzrasta, ale nadal jest niewielkie. Renminbi nie spełnia bowiem wielu istotnych funkcji waluty międzynarodowej.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Waluty cyfrowe powiązane z pieniądzem fiducjarnym, czyli stablecoins, mierzą się z nieuniknionym w ich sytuacji napięciem pomiędzy wiarygodnością a konkurencyjnością – czyli „paradoksem stablecoina". By go lepiej zrozumieć, w artykule analizujemy konkurencyjne strategie USA i Chin.
Przez ostatnie lata rynki wschodzące zmagały się z silnym kursem dolara i zdominowanym przez Wall Street rynkiem kapitałowym. Dziś, w obliczu zmian strukturalnych w światowej gospodarce, a także nastawienia Fed oraz ich własnego rozwoju, kraje rozwijające się stają się nie tylko motorem globalnego wzrostu, ale i magnesem dla kapitału, sygnalizując koniec ery „amerykańskiej wyjątkowości”.
Regulacje tworzone w dobrej wierze czasem stają się jednak dla firm biurokratycznym ciężarem. Unijna dyrektywa CSRD jest tego przykładem – zmusza duże przedsiębiorstwa do raportowania danych ESG, czyli informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Ratunkiem dla spółek coraz częściej okazuje się sztuczna inteligencja.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
