MFW: obawy o wysoki poziom ryzyka w warunkach osłabienia wzrostu
Wnajnowszym raporcie Global Financial Stability Report MFW analizuje ewolucję rynków finansowych od czasu ostatniego kryzysu i wskazuje na wysoki poziom ryzyka w różnych segmentach rynku finansowego.
Christine Lagarde, dyrektor zarządzająca MFW (CC BY-NC-ND International Monetary Fund)
W opublikowanym przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy raporcie o globalnej stabilności finansowej stwierdzono, że poziom ryzyka osiągnął w ostatnim czasie historyczne maksima w kilku gospodarkach o znaczeniu systemowym. W szczególności wzrosło ryzyko związane z przewartościowaniem cen na rynkach aktywów, wysokim poziomem zadłużenia korporacyjnego i rządowego oraz rynkiem kredytów lewarowanych. Jednocześnie poziom ryzyka może nadal wzrastać, jeśli globalne warunki finansowe nadal pozostaną akomodacyjne – m.in. ze względu na zjawisko poszukiwania wysokich stóp zwrotu przez inwestorów.
Raport przedstawia także ocenę zagrożeń strukturalnych w światowym systemie finansowym, koncentrując się w szczególności na zadłużeniu sektora przedsiębiorstw w gospodarkach rozwiniętych, powiązaniach między sektorem finansowym i rynkiem obligacji rządowych w strefie euro oraz zagrożeniach dla rynku nieruchomości mieszkaniowych.
Nieprawidłowa wycena aktywów jest jednym z kluczowych ryzyk, które zwiększyło się na rynkach finansowych w ostatnich latach, w warunkach niskich stóp procentowych. Autorzy raportu wskazują, że ceny aktywów na niektórych, głównych rynkach finansowych wydają się znacznie przekraczać wartość fundamentalną, a biorąc pod uwagę politykę pieniężną prowadzoną obecnie przez główne banki centralne na świecie, oczekuje się kontynuacji tendencji wzrostowej.
MFW szacuje, że ceny na rynku akcji w strefie euro, Brazylii i Indiach są w przybliżeniu 5 proc. powyżej wartości fundamentalnej. Jednak w Japonii i Chinach przewartościowanie cen jest bardziej znaczące – w Japonii ceny na rynku akcji prawie o 25 proc. przewyższają wartość fundamentalną, a w przypadku Chin o około 10-15 procent.
Ceny nieruchomości mieszkaniowych są także przewartościowane. W szczególności, korzystając z nowego narzędzia do analizy ryzyka spadku cen na tym rynku (house prices at risk, HaR), MFW ostrzega przed rosnącym ryzykiem znaczącego spadku cen mieszkań w Stanach Zjednoczonych i Chinach.
Zagrożenia wynikające ze zbyt wysokich cen aktywów mogą zmaterializować się w przypadku gwałtownego zaostrzenia warunków finansowych. Ich przyczyną mogą być zarówno wydarzenia o charakterze politycznym – zwłaszcza Brexit, przedłużające się napięcia w handlu, nieoczekiwane zmiany nastawienia w polityce monetarnej głównych banków centralnych, jak i większe niż oczekiwane spowolnienie wzrostu PKB na świecie.
Mimo, że MFW wskazuje na bardzo wysoki poziom zadłużenia w sektorze przedsiębiorstw (w krajach rozwiniętych), to jednocześnie podkreśla relatywną odporność firm niefinansowych w warunkach spowolnienia wzrostu i zmienności rynkowej.
Ponadto rynek kredytów lewarowanych stanowi źródło ryzyka. Powodem jest w głównej mierze to, że kredyty lewarowane są coraz częściej wykorzystywane do finansowania różnych form podejmowania ryzyka, jak na przykład fuzje i przejęcia. Kredytobiorcy na tych rynkach są coraz bardziej uzależnieni od finansowania na rynku kapitałowym, co sprawia, że są bardziej narażeni na problemy płynnościowe i ryzyko niewypłacalności. Ponadto na rynku kredytów lewarowanych coraz większą rolę zaczynają odgrywać instytucje pozabankowe, co może zwiększać ryzyko przenoszenia szoków rynkowych.
Z kolei niedawne, nowe wyzwania fiskalne we Włoszech odnowiły obawy o powiązania między długiem publicznym a sektorem finansowym w strefie euro. Duża ekspozycja banków na obligacje państwowe połączona z zależnością od poziomu ratingów kredytowych rządów sprawia, że banki w niektórych krajach strefy euro stały się bardziej podatne na zagrożenia.
Analiza warunków skrajnych przeprowadzona przez MFW wskazuje, że pomimo poprawy wskaźników kapitałowych i obniżenia poziomu kredytów zagrożonych w bankach strefy euro, nagły wzrost rentowności długu państwowego może spowodować znaczne straty w portfelach obligacji banków.
Jednocześnie firmy ubezpieczeniowe ze strefy euro są potencjalnie nawet bardziej narażone na gwałtowny wzrost rentowności obligacji rządowych niż banki. Ubezpieczyciele posiadają bowiem ponad 15 proc. obligacji krajów strefy euro, niewiele mniej niż banki, i prawie 25 proc. obligacji banków ze strefy euro. Ponadto ekspozycja firm ubezpieczeniowych na obligacje rządowe o niższym ratingu (BBB) wzrosła z 5 proc. w 2008 r. do 20 proc. w 2017 r.
Według MFW ryzyko dla stabilności finansowej związane z zadłużeniem publicznym może mieć również odzwierciedlenie w obniżeniu tempa wzrostu gospodarczego. W czasie kryzysu dochody firm i gospodarstw domowych spadają, zmniejszając ich możliwości obsługi zadłużenia. To z kolei może zwiększyć poziom kredytów nieregularnych w bilansach banków, jak również zmniejszyć wpływy z podatków.
Zatem MFW rekomenduje, aby polityka gospodarcza krajów skupiała się na zapobiegania większemu spowolnieniu gospodarczemu przy jednoczesnym zachowaniu odporności systemu finansowego, co w szczególności odnosi się do odpowiedniego kształtowania polityki pieniężnej – z uwzględnieniem zagrożeń dla stabilności finansowej w perspektywie krótko- i średnioterminowej.
W seriach wydawniczych Materiały i Studia NBP oraz NBP Working Papers został niedawno opublikowany raport przedstawiający wyniki najnowszych badań dotyczących mechanizmu transmisji polityki pieniężnej w Polsce. Z wielu wątków poddanych analizie wybraliśmy trzy, które streszczamy w niniejszym artykule. Rozpoczynamy od czynników wpływających na możliwie zmiany mechanizmu transmisji polityki pieniężnej. Następnie analizujemy siłę i opóźnienia, z jaką decyzje Rady Polityki Pieniężnej oddziałują na gospodarkę. W ostatniej części artykułu przyglądamy się bliżej funkcjonowaniu kanału kredytowego polityki pieniężnej w Polsce.
Ukraina z roku na rok w coraz większym stopniu uzależnia się od makroekonomicznego wsparcia płynącego zza granicy. Znaczącą rolę odgrywają tu środki wydzielane przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy, jednak organizacja w zamian za nie żąda przebudowy gospodarki – i zdaniem części ekspertów – w większości niekorzystnej dla naszego sąsiada.
Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW, Fundusz), instytucja niewątpliwie zasłużona nie tylko z uwagi na swoją działalność pożyczkodawcy ostatniej szansy dla krajów, którym należało ratować zagrożony bilans płatniczy, ale również jako wymagający partner dla władz, dający diagnozę sytuacji gospodarczej i proponujący potrzebne zmiany w polityce ekonomicznej. W przypadku Narodowego Banku Polskiego dwa okresy współpracy warte są przypomnienia: okres wdrażania transformacji systemowej oraz okres wprowadzenia polityki pieniężnej opartej na bezpośrednim celu inflacyjnym.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Przez ostatnie lata rynki wschodzące zmagały się z silnym kursem dolara i zdominowanym przez Wall Street rynkiem kapitałowym. Dziś, w obliczu zmian strukturalnych w światowej gospodarce, a także nastawienia Fed oraz ich własnego rozwoju, kraje rozwijające się stają się nie tylko motorem globalnego wzrostu, ale i magnesem dla kapitału, sygnalizując koniec ery „amerykańskiej wyjątkowości”.
Regulacje tworzone w dobrej wierze czasem stają się jednak dla firm biurokratycznym ciężarem. Unijna dyrektywa CSRD jest tego przykładem – zmusza duże przedsiębiorstwa do raportowania danych ESG, czyli informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Ratunkiem dla spółek coraz częściej okazuje się sztuczna inteligencja.
Polski przemysł bateryjny powinien iść w kierunku recyklingu, bo to daje przewidywalny dostęp do surowców, uniezależnia nas od ich producentów, a koszty – co do zasady – są niższe niż w przypadku importu surowców – twierdzi Aleksandra Sojka, starszy analityk Polskiego Instytutu Ekonomicznego.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
