Wnasze życie prywatne i zawodowe coraz śmielej wkracza sztuczna inteligencja (ang. artificial intelligence – AI). Z niektórych badań i raportów na jej temat płyną interesujące, choć nie zawsze oczywiste wnioski.
„Sztuczna inteligencja jest teraz dla nas – odbiorców, regulatorów, badaczy – czymś w rodzaju cieczy nienewtonowskiej w dłoniach dziecka. Gdy próbujemy ją oklepywać, ściskać, intensywnie z nią pracować, chwilowo wydaje się przewidywalna i pod kontrolą, można z niej nawet coś zbudować. Ale wystarczy chwila nieuwagi, gdy odkładamy ją na bok – natychmiast się rozpływa, ucieka, traci przewidywalną formę” – uważa dr Karolina Brylska z Laboratorium Badań Medioznawczych Uniwersytetu Warszawskiego (LBM UW).
Dostawa paczek – tak, taksówki – nie
Kilka miesięcy temu naukowcy z LBM UW opublikowali raport, który został przygotowany na podstawie sondażu przeprowadzonego wśród mieszkańców naszego kraju. Wynika z niego, że jesteśmy zdecydowanymi zwolennikami autonomicznych dostaw, np. przesyłek kurierskich, z wykorzystaniem robotów i dronów. Ponad 70 proc. badanych wyraziło akceptację dla takich rozwiązań, a nieufność tylko 15 proc. „Według respondentów roboty mają potencjał, żeby pomóc w ich codziennej pracy” – podkreślił dr hab. Tomasz Gackowski, prof. UW, współautor raportu.
U części ankietowanych zauważalny opór wzbudza wykorzystywanie robotów do celów opiekuńczych, aczkolwiek przeważają zwolennicy tego rozwiązania. Zdecydowanie negatywnie są postrzegane pojazdy autonomiczne, w przypadku których poziom akceptacji wynosi nieco ponad 35 proc., a jej brak wyraża niemal 44 proc. ankietowanych. Więcej niż co czwarty badany (prawie 28 proc.) wskazuje na zdecydowany brak akceptacji dla takiej funkcjonalności AI, co może wiązać się m.in. z obawami o bezpieczeństwo ruchu drogowego.
W sondażu LBM UW 71 proc. Polek i Polaków zadeklarowało kontakt z informacjami medialnymi dotyczącymi sztucznej inteligencji w ciągu ostatnich 12 miesięcy, ale aż 25 proc. nie było w stanie przypomnieć sobie czego dotyczyły. Najmniej obaw przed wykorzystaniem AI miały osoby deklarujące kontakt z takimi treściami. „Wykształcenie w sposób istotny koreluje z oczekiwaniem, iż państwo będzie nadzorowało sztuczną inteligencję. Im niższy poziom wykształcenia, tym wyższe oczekiwanie interwencji państwa w relacje między ludźmi a sztuczną inteligencją” – dodał Gackowski.
Zmiany w administracji publicznej
Prawie 99 proc. mieszkańców naszego kraju deklaruje, że słyszało o sztucznej inteligencji, ale zdecydowana mniejszość (14,5 proc.) uważa, że jest w stanie szczegółowo wyjaśnić na czym ona polega – tak brzmi jeden z wniosków płynących z badania przeprowadzonego przez Polski Instytut Ekonomiczny (PIE), który został szczegółowo omówiony w raporcie „Stosunek Polaków do wykorzystania sztucznej inteligencji w administracji publicznej”, opublikowanym w połowie 2024 r.
Wiedza na temat AI jest silnie powiązana z wiekiem respondentów. Młodsi wiedzą więcej, a przynajmniej tak uważają. „Największy odsetek osób deklarujących szczegółową znajomość AI znajduje się w grupie wiekowej 18–34 lata, podczas gdy najniższy poziom wiedzy oraz najwyższy odsetek osób, które nigdy nie słyszały o AI, występuje w grupie 55–64 lata” – stwierdził Krystian Łukasik, starszy analityk z Zespołu Gospodarki Cyfrowej w PIE, współautor raportu. Do rozwiązań najbardziej rozpoznawanych przez ankietowanych należą chatboty, asystenci głosowi i darmowy Tłumacz Google. „Respondenci dużo rzadziej mają świadomość, że platformy, takie jak Netflix również wykorzystują AI” – dodał ekspert.
Co drugi mieszkaniec naszego kraju ankietowany przez PIE ma nadzieję, że rozwój sztucznej inteligencji przyniesie społeczeństwu więcej korzyści niż szkód, co pozwala przypuszczać, że w Polsce panuje ostrożny optymizm co do jej wykorzystywania. Znacznie większy odsetek badanych (67 proc.) chce szerokiego zastosowania AI w administracji publicznej, co jednak nie idzie w parze ze zgodą na podniesienie danin publicznych na ten cel. „Jedynie 27,2 proc. osób jest gotowych sfinansować te inwestycje wyższymi podatkami, a 46,6 proc. osób sprzeciwia się takiej podwyżce” – skomentował Ignacy Święcicki, kierownik Zespołu Gospodarki Cyfrowej w PIE. Z badania wynika, że niemal co trzeci ankietowany liczy na przyspieszenie i automatyzację procesów administracyjnych oraz skrócenie czasu oczekiwania na usługi publiczne dzięki wykorzystaniu AI.
Widmo utraty pracy
Blisko trzy czwarte (74 proc.) ankietowanych przez Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) uważa, że rozwój AI przyczyni się do wzrostu bezrobocia. I bynajmniej nie chodzi tu o przekonanie, że dojdzie do tego w krajach odległych czy najbardziej zamożnych, w których nowinki technologiczne wdrażane są znacznie szybciej niż u nas, ponieważ większość aktywnych zawodowo Polek i Polaków (70 proc.) sądzi, że już za kilka lat sztuczna inteligencja może zastąpić wykonywaną przez nich pracę. Wśród twierdzących, że jest to możliwy scenariusz, przeważają osoby młode w wieku 18–24 lata (48 proc.) oraz mające 65 lat lub więcej (44 proc.). Podobne opinie zdarzają się także wśród respondentów w wieku 35–44 lata (26 proc). Kobiety nieco częściej od mężczyzn obawiają się, że AI zastąpi je w pracy. Taki pogląd wyrażają zwłaszcza osoby z wykształceniem średnim i zasadniczym zawodowym.
Zdecydowana większość respondentów (76 proc.) deklaruje, że spotkała się z terminem „sztuczna inteligencja”, a tylko co czwarty (24 proc.) twierdzi, że jeszcze nie. „Zetknięcie się z pojęciem sztucznej inteligencji nie zawsze przekłada się na możliwość zdefiniowania omawianego pojęcia tylko przez pryzmat aspektów techniczno-funkcjonalnych. Świadczy o tym licząca 10 proc. grupa respondentów definiująca sztuczną inteligencję między innymi opierając się na negatywnych emocjach i na subiektywnej negatywnej ocenie (np. >>To nic dobrego<<, >>Strach się bać<<, >>SI mnie przeraża<< – 4 proc. badanych), jak również upatrująca w omawianej technologii źródła zagrożenia i niebezpieczeństwa dla ludzkości (6 proc.)” – wskazał CBOS w komunikacie „Sztuczna inteligencja w opiniach Polaków” z września 2024 r.
Wzrost gospodarczy
Połowa Polek i Polaków zakłada, że w ciągu najbliższych pięciu lat AI będzie miała pozytywny wpływ na wzrost gospodarczy zarówno w naszym kraju, jak i na świecie, a tylko 2 proc. ankietowanych spodziewa się zdecydowanie negatywnych następstw – to z kolei jeden z wniosków z badania ING Consumer Survey, które zostało przeprowadzone w styczniu 2024 r. Cztery ankietowane osoby na dziesięć zadeklarowały, że sztuczna inteligencja pozwoliła zaoszczędzić im czas w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych. Tyle samo skorzystało już z AI w życiu prywatnym, jednocześnie uznając ją za pomocną i przydatną.
Wśród ankietowanych 41 proc. przypuszcza, że w ciągu najbliższych pięciu lat sztuczna inteligencja przejmie nużące i powtarzalne czynności w ich pracy zawodowej, co pozwoli skoncentrować się na bardziej ambitnych i wymagających aspektach jej wykonywania, a 39 proc. uważa, że przyspieszy dostarczanie wyników. Dwóch na pięciu respondentów oczekuje, że AI przyczyni się do redukcji zatrudnienia, ale tylko 2 proc. dostrzega w niej bezpośrednie zagrożenie dla własnego stanowiska pracy, twierdząc, że ich zastąpi. Połowa badanych uważa, że w najbliższych pięciu latach AI całkowicie lub częściowo zmieni ich styl pracy, a co trzeci prognozuje, że nie wpłynie na wykonywane przez nich obowiązki lub to oddziaływanie będzie marginalne.
„Sztuczna inteligencja przynosi dynamiczne zmiany na rynku pracy, ale nie sama technologia stanowi zagrożenie, lecz opór przed adaptacją do nowych warunków” – mówił Kamil Ryszard z Centrum Edukacji AI, odnosząc się do wyników badań ING Consumer Survey. Jego zdaniem włączanie AI do procesów biznesowych otwiera nowe możliwości rozwoju zawodowego dla osób gotowych na zmiany, ale z dostosowywaniem się do nich oraz uczeniem się nowych umiejętności nie warto czekać do czasu, gdy staną się nieuniknione. „Sztuczna inteligencja nie jest zagrożeniem dla miejsc pracy jako takich, lecz dla osób, które nie chcą się dostosować do nowych realiów technologicznych i wychodzą z założenia: >>A po co to komu?<<. Takie podejście, gdzie ludzie stają >>okoniem<< w obliczu innowacji, może prowadzić do trudności w przyszłości” – podkreślił.
Ekscytacja i stres
Ponad dwie trzecie Polek i Polaków (69 proc.) ankietowanych przez Ipsos w ramach badania „Global Views On A.I. 2023” uważa, że dobrze rozumie czym jest sztuczna inteligencja, ale wielu osobom z trudem przychodzi wskazanie konkretnych zastosowań. Tylko co drugi respondent myśli, że potrafi to zrobić. „Sztuczna inteligencja już dawno przestała być kwestią science fiction. Choć rewolucyjny postęp dzieje się na naszych oczach, to rozumiemy go mniej niż nam się wydaje” – powiedziała Joanna Skrzyńska z Zespołu Public Affairs w Ipsos Polska.
Z badania wynika, że 50 proc. ankietowanych odczuwa ekscytację w związku z AI, a 40 proc. – stres. Mimo tego, że mamy mieszane emocje wobec jej rozwoju, większość (59 proc.) wierzy, że ta technologia nikogo nie dyskryminuje. Także 59 proc. osób spodziewa się jednak, że sztuczna inteligencja doprowadzi do poważnych zmian w ich życiu i to już w najbliższej przyszłości. Ponad połowa respondentów ocenia, że wpłynie ona na sposób, w jaki wykonują swoją pracę, a co trzeci uważa, że zastąpi ludzi w wykonywaniu obowiązków. „Widzimy, że obok głosów entuzjazmu wiele osób martwi rozwijająca się technologia i ma obawy, że nie wszystkie nadchodzące zmiany będą dobre czy to dla jednostek, czy dla ogółu” – dodała Skrzyńska.
Więcej czasu na przyjemności
Wśród mieszkańców naszego kraju nie brakuje lęku przed coraz bardziej powszechnym wykorzystywaniem AI, ale jednocześnie dominuje przekonanie, że ta technologia przyniesie bardzo namacalne korzyści. Wiele osób dostrzega w niej potencjał do ograniczania czasu potrzebnego do wykonywania niektórych obowiązków w życiu prywatnym. W badaniu „Sztuczna inteligencja w sprzęcie domowym” przeprowadzonym w połowie 2024 r. na zlecenie firmy Samsung, 70 proc. ankietowanych stwierdziło, że dzięki AI wykonywanie codziennych zadań domowych stanie się łatwiejsze i pozwoli wygospodarować dodatkowy czas na przyjemności, a 68 proc. wskazało, że dodatkowo odciąży umysł, ponieważ nie trzeba będzie tyle czasu myśleć o tych obowiązkach.
„Coraz więcej osób dostrzega korzyści płynące z AI – zyskują czas i energię, a jednocześnie oszczędzają zasoby, co wprowadza realną zmianę tu i teraz” – skomentowała wyniki tego badania Jowita Michalska, ekspert w dziedzinie sztucznej inteligencji, cytowana w informacji prasowej. I dodała, że społeczeństwo skorzysta na przejmowaniu wybranych prac domowych przez AI, ponieważ będzie można skoncentrować się na znacznie ważniejszych sprawach.
W miarę jak sztuczna inteligencja wkracza do systemu finansowego to pogłębia istniejące kanały niestabilności i tworzy nowe. W niniejszym artykule opisano kilka takich kanałów: złośliwe i dezinformujące wykorzystanie sztucznej inteligencji, niewłaściwe dostosowanie i unikanie kontroli, a także monokulturę ryzyka i oligopole. Wszystkie one pojawiają się, gdy podatność na zagrożenia ze strony sztucznej inteligencji i problemy gospodarcze, takie jak strategiczna komplementarność, problemy z zachętami i niekompletne umowy, wzajemnie na siebie oddziałują.
W ciągu ostatniej dekady wykorzystanie sztucznej inteligencji w codziennych zadaniach gwałtownie wzrosło. W badaniu CfM-CEPR z maja 2023 r. poproszono członków europejskiego panelu o oszacowanie wpływu sztucznej inteligencji na globalny wzrost gospodarczy i stopy bezrobocia w krajach o wysokich dochodach w nadchodzącej dekadzie.
Polska ma dzisiaj już ponad 500 ton złota, a jego udział w rezerwach przekroczył 20 proc. – poinformował Narodowy Bank Polski 24 kwietnia 2025 r. Obecne rezerwy są niemal 5-krotnie wyższe niż siedem lat temu.
Zaczynał mając 43 lat i 20 tys. juanów w ręku. Założona przez niego firma w 2024 r. osiągnęła 8,6 mld dol. zysku i była jednym z najważniejszych graczy na rynku telekomunikacyjnym. A historię o nim i firmie, którą stworzył opowiada napisana przez Li Hongwena książka „Ren Zhengfei & Huawei”.
Amerykańskie cła spadły na Kanadę w trudnym momencie. Produktywność w gospodarce nie rośnie, a zależność od rynku USA jest bardzo duża. W krótkiej perspektywie kraj nie ma dużego pola manewru.
Kiedyś przeokropna nędza, dziś pieniędzy pod dostatkiem. Miło po wiekach udręki dostać klucze do Sezamu. Mowa o Irlandii, będącej przez stulecia kolonią brytyjską. W połowie XIX w. zmarło tam z głodu milion ludzi. Sto lat potem Dublin stanął z Londynem w biznesowo-finansowe szranki i ma się dziś znakomicie.
Wskaźniki urodzeń spadają na całym świecie, lecz nigdzie bardziej niż w Korei. Ten artykuł poddaje analizie, w jaki sposób normy dotyczące płci, kultura pracy i inne cechy społeczne współdziałają ze sobą i powstrzymują płodność w tym kraju pomimo dużych inwestycji w politykę rodzinną.
W obliczu gwałtownego wzrostu taryf celnych i dużej niepewności politycznej Międzynarodowy Fundusz Walutowy oczekuje, że globalny wzrost gospodarczy spadnie w tym i przyszłym roku, ale światowa gospodarka nie wpadnie w recesję.
Prawdopodobieństwo wyginięcia ludzkości przed końcem XXI w. wynosi około 85 proc. – ocenia prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badan Ekonomicznych NBP, wykładowca SGH. Jego zdaniem kluczowym zagrożeniem jest niekontrolowany rozwój sztucznej inteligencji ogólnej (AGI), która może przejąć kontrolę nad światem. O losie ludzkości zadecyduje kilka najbliższych lat.
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Do wybudowania elektrowni jądrowej na Pomorzu potrzeba m.in. 39 tys. ton stali. Wylewanie tzw. betonu jądrowego w lokalizacji Lubiatowo-Kopalino rozpocznie się w 2028 r., a pierwszy blok zostanie ukończony w 2035 r.
Pandemia, problemy z łańcuchami dostaw, przemiany klimatyczne, wojna w Ukrainie i napięcia geopolityczne, a także konkurencja technologiczna (zwłaszcza na rynku samochodów elektrycznych i półprzewodników) postawiły pod znakiem zapytania ideę globalnego wolnego handlu. W efekcie coraz więcej państw i organizacji międzynarodowych wdraża rozwiązania interwencjonistyczne – w tym politykę przemysłową.
W ostatnim czasie wiele się mówiło o „metalach ziem rzadkich na terenie Ukrainy”. Wszystko z powodu umowy surowcowej pomiędzy USA a Kijowem. Warto przeanalizować, czym dokładnie są metale ziem rzadkich, jak dużo ich ma Ukraina, a także, dlaczego na tych pierwiastkach tak bardzo zależy Stanom Zjednoczonym.
Kiedy świat wynurzył się z chaosu II wojny światowej, władzę objęli ludzie o przekonaniach makroekonomicznych, ukształtowanych w formacyjnym dla nich doświadczeniu lat 30. XX w.
Cena złota osiągnęła w kwietniu najwyższy poziom w historii. W głównym stopniu przełożyły się na to zakupy dokonywane przez banki centralne, czynniki behawioralne oraz przejściowy wzrost ryzyka geopolitycznego, wynikający z walk na Bliskim Wschodzie.
Mija blisko trzydzieści lat od chwili, gdy Narodowy Bank Polski przeprowadził denominację złotego. Jej przygotowanie było złożonym procesem – należało bowiem wszystko zaplanować, zaprojektować nowe monety i banknoty, zlecić ich produkcję, przygotować całą logistykę, a na koniec przekazać je przy pomocy banków do portfeli wszystkich Polaków.
W ostatnich latach, a szczególnie po rozpoczęciu wojny z Ukrainą, z Rosji płynie nieprzerwany przekaz o sukcesach. Ich skala narasta – gospodarka uodporniła się na sankcje i nawet się rozwija oraz restrukturyzuje, bieda spada, a zamożność rośnie, produkcja krajowa wypiera zaś import. Czy sukcesy mają jednak realny wymiar, czy głównie propagandowomedialny?
Odbudowa gospodarcza kraju i opanowanie chaosu walutowego należały do największych wyzwań, jakie stanęły przed władzami niepodległego państwa polskiego w 1918 r. Sanacja gospodarcza zależała zarówno od skutecznie przeprowadzonych reform finansów publicznych i skarbu państwa, jak również od szybkiego wprowadzenia do obiegu nowej, pełnowartościowej polskiej waluty. A to właśnie dobrze zorganizowany aparat skarbowy, sprawny obieg pieniądza i jego stabilna wartość stanowiły podstawę rozwoju ekonomicznego i społecznego odrodzonej Polski.
W ciągu najbliższych 30 lat rynek pracy będzie podlegał rozmaitym trendom. Do najważniejszych należą rozwój sztucznej inteligencji, starzenie się społeczeństw i ekologiczna transformacja. Każdy z nich będzie się wiązał z nowymi zagrożeniami, ale też i zawodowymi szansami.
