Utrzymujący się niski wzrost wydajności będzie miał poważne, negatywne konsekwencje dla poprawy światowych standardów życia, stabilności długu prywatnego i publicznego oraz polityk makroekonomicznych – ostrzegł Maurice Obsfeld z MFW podczas wspólnej debaty analityków OECD, MFW i BIS.
CC0 Geralt/Pixabay
Jak zwiększyć wydajność, jak wykreować w gospodarce większą produktywność – zastanawiały się niedawno tęgie głowy z Międzynarodowego Funduszu Walutowego, OECD i Banku Rozrachunków Międzynarodowych, próbując odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu na wydajność mają wpływ uwarunkowania finansowe i działania podejmowane w ramach polityki gospodarczej, w tym pieniężnej.
Analitycy tych instytucji są zgodni, że systemy finansowe odgrywają istotną rolę w zwiększaniu wydajności przez efektywną alokację zasobów i wspieranie inwestycji, ale że jednocześnie są one też podatne na kryzysy, które na produktywność mają negatywny wpływ.
W następstwie ostatniego globalnego kryzysu gospodarczego wzrost wydajności w gospodarkach rozwiniętych mimo luźnej polityki pieniężnej utrzymywał się na niezmienionym poziomie (nie wzrastał, czego oczekiwano). Spowolnienie wzrostu wydajności dotyczy także krajów wschodzących, jak i tych o niskich dochodach.
Claudio Borio, szef departamentu ekonomicznego BIS, zauważył, że boomy kredytowe osłabiają wzrost wydajności w szczególności poprzez przesunięcia czynników wytwórczych do sektorów charakteryzujących się niższym jego wzrostem. Ponadto wpływ boomu na realokację siły roboczej jest znacznie większy wówczas, gdy konsekwencją boomu kredytowego jest kryzys bankowy.
Jak wskazujeMaurice Obsfeld, szef departamentu badań MFW, pomimo nadziei na ożywienie wzrostu produktywności w konsekwencji trwających przełomów technologicznych z lat 2000-2007 i 2011-2016, wzrost łącznej wydajności czynników produkcji (total factor productivity, TFP) spadł o 0,7 pkt proc. (z 1 do 0,3 procent) w gospodarkach rozwiniętych i 1,5 pkt proc. (z 2,8 do 1,3 procent) w gospodarkach wschodzących i rozwijających się. Liczby te nie uwzględniają okresu kryzysu z lat 2008-2010, podczas którego wydajność w naturalny sposób spadała. Z kolei w przypadku krajów rozwiniętych i o niskich dochodach spowolnienie wskaźnika TFP nastąpiło w wyniku spowolnienia, które rozpoczęło się jeszcze przed kryzysem.
Ekonomista MFW ostrzega, że utrzymujący się niski wzrost wydajności będzie miał poważne, negatywne konsekwencje dla poprawy światowych standardów życia, stabilności długu prywatnego i publicznego oraz polityk makroekonomicznych. Dodatkowo, w warunkach wysokiej nierówności dochodów, niski wzrost produktywności osłabia także spójność społeczną, i powoduje niekorzystne reperkusje polityczne.
Obsefeld podkreślił, że spowolnienie wzrostu wydajności – jako zjawisko w dużej mierze sekularne – zostało wzmocnione przez ostatni kryzys finansowy. Agresywna reakcja polityki pieniężnej na kryzys miała prawdopodobnie pozytywny wpływ na produktywność poprzez łagodzenie warunków kredytowych oraz wspieranie zagregowanego popytu i inwestycji. Jednocześnie skala i zakres wpływu polityki monetarnej na wzrost produktywności są trudne do oceny, co wynika z wielu kanałów, poprzez które polityka pieniężna może wpływać na wydajność – zarówno pozytywnie, jak i negatywnie.
W tym kontekście otwartym pytaniem pozostaje to, czy utrzymujące się akomodacyjne nastawienie w polityce pieniężnej, w ramach którego stopy procentowe są bardzo niskie od prawie dziesięciu lat, osłabiło wzrost wydajności poprzez inne mechanizmy, między innymi przez zwiększenie niewłaściwej alokacji kapitału przez przedsiębiorstwa i branże.
Obserwowany wzrost gospodarczy na świecie stanowi dobrą okazję dla decydentów gospodarczych do rozważenia, jak najlepiej wspierać dobrobyt w przyszłości. W szczególności kraje rozwinięte powinny rozwiązać pokryzysowe problemy (m.in. związane z kredytami zagrożonymi i wysokim poziomem zadłużenia) poprzez wspieranie innowacji, odpowiednią politykę edukacyjną i reformy strukturalne – a przedwczesna normalizacja polityki pieniężnej nie powinna znajdować się wśród działań zaradczych.
W seriach wydawniczych Materiały i Studia NBP oraz NBP Working Papers został niedawno opublikowany raport przedstawiający wyniki najnowszych badań dotyczących mechanizmu transmisji polityki pieniężnej w Polsce. Z wielu wątków poddanych analizie wybraliśmy trzy, które streszczamy w niniejszym artykule. Rozpoczynamy od czynników wpływających na możliwie zmiany mechanizmu transmisji polityki pieniężnej. Następnie analizujemy siłę i opóźnienia, z jaką decyzje Rady Polityki Pieniężnej oddziałują na gospodarkę. W ostatniej części artykułu przyglądamy się bliżej funkcjonowaniu kanału kredytowego polityki pieniężnej w Polsce.
Dyskusja podczas tegorocznego forum bankierów centralnych w portugalskiej Sintrze dotyczyła głównie aktualnych wyzwań dla polityki pieniężnej związanych z zachodzącymi w gospodarce światowej zmianami strukturalnymi, napięciami geopolitycznymi i skutkami silnych wstrząsów z poprzednich lat.
W orędziu o stanie Unii, wygłoszonym przez przewodniczącą Komisji Europejskiej, konkurencyjność UE została potraktowana priorytetowo. Niniejszy artykuł dowodzi, że nie należy skupiać się na zwalczaniu „nieuczciwej” konkurencji ze strony Chin. Istnieją bowiem kluczowe czynniki wewnętrzne w samej UE, których sprawniejsza aktywizacja mogłaby zwiększyć produktywność europejskich przedsiębiorstw i w rezultacie podnieść ich konkurencyjność na arenie międzynarodowej. Spośród nich to produktywność, stabilność finansowa i ukierunkowanie na jakość wydają się najważniejsze.
Białoruski dyktator w ostatnich latach ostatecznie zdegenerował gospodarkę. – Pojawiają się szalone pomysły Łukaszenki o sprowadzeniu 150 tys. Pakistańczyków, co powoli jest wdrażane – stwierdził Kamil Kłysiński, ekspert w Zespole Ukrainy, Białorusi i Mołdawii w Ośrodku Studiów Wschodnich, w wywiadzie dla „Obserwatora Finansowego”.
Rozwój rynku inwestycji społecznie odpowiedzialnych w Polsce pozostaje na etapie początkowym. Wynika to m.in. z relatywnie krótkiej historii krajowego rynku kapitałowego oraz z faktu, iż inwestorzy koncentrują się przede wszystkim na osiąganiu zysków.
Kraje Zachodu wyzbyły się kontroli nad gałęziami przemysłu o fundamentalnym znaczeniu dla transformacji cyfrowej, uzasadniając to chęcią ochrony środowiska. Skorzystały na tym zwłaszcza Chiny – zarówno gospodarczo, jak i politycznie.
Eskalacja wydatków na zbrojenia zmusza państwa do poszukiwania nowych strategii finansowania obronności, często kosztem innych priorytetów społecznych i gospodarczych. Jak USA, Chiny, Japonia, Niemcy i Finlandia radzą sobie zatem z rosnącymi kosztami militaryzacji?
Nic nie trwa wiecznie. Czy pax dollar będzie trwał wiecznie? Zapewne nie, ale warto by przedłużyć okres królowania amerykańskiej waluty – przekonuje prof. Kenneth Rogoff w książce „Our Dollar, Your Problem”.
Światowe bezpieczeństwo kosztuje coraz więcej, a kolejne państwa przeznaczają rekordowe kwoty na wojsko i modernizację armii. To zjawisko, które nie omija również Polski, a jego konsekwencje gospodarcze, polityczne i społeczne są ogromne. Najnowsze wydanie kwartalnika „Obserwator Finansowy” — od dziś dostępne w kioskach — rzuca światło na te tematy.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
