Kierunki rozwoju gospodarki chińskiej w latach 2026–2030
Przyspieszenie modernizacji systemu przemysłowego i wzmocnienie sektora produkcyjnego, osiągnięcie większej samodzielności naukowo-technicznej, szersze otwarcie i wspieranie współpracy międzynarodowej to główne kierunki rozwoju gospodarki chińskiej w latach 2026–2030.
(@Getty Images)
Chiny określają kierunki rozwoju, cele i instrumenty ich realizacji w planach pięcioletnich. Są one uważnie obserwowane na całym świecie. Podczas czwartej sesji plenarnej XX Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Chin (KPCh), która się odbyła w Pekinie (20–23 października 2025 r.), uczestnicy omówili i przyjęli rekomendacje Komitetu Centralnego KPCh dotyczące sformułowania XV Pięcioletniego Planu Rozwoju Gospodarczego i Społecznego (w skrócie XV Plan Pięcioletni), nakreślające plan działań na rzecz rozwoju Chin w latach 2026–2030. Ostateczny plan ma zostać ogłoszony w marcu 2026 r., po jego przeanalizowaniu i zatwierdzeniu przez Narodowe Zgromadzenie Ludowe, najwyższy organ ustawodawczy Państwa Środka. Oznacza to, że dopiero wtedy poznamy szczegóły, nie tyle dotyczące priorytetów, gdyż one nie ulegną zmianie, co konkretnych instrumentów ich realizacji.
W miarę jak Chiny poruszają się po coraz bardziej złożonym globalnym krajobrazie, XV Plan Pięcioletni służy jako kluczowy punkt odniesienia nie tylko dla gospodarki kraju, ale także dla jego roli w kształtowaniu przyszłości światowego handlu czy technologii. Dla przedsiębiorstw i inwestorów zagranicznych obecnych na rynku chińskim i planujących ekspansję na ten rynek – poznanie i zrozumienie priorytetów Pekinu ma zasadnicze znaczenie dla wykorzystania możliwości oferowanych przez drugą co do wielkości gospodarkę świata. Dla pozostałych podmiotów – uwzględnienie również wyzwań i przygotowanie się na ostrą konkurencję ze strony chińskich przedsiębiorstw z coraz większej liczby sektorów.
Zwiększenie konkurencyjności technologicznej gospodarki chińskiej to najwyższy priorytet XV Planu Pięcioletniego. Mają temu służyć zarówno modernizacja systemu przemysłowego, jak i wzmocnienie sektora produkcyjnego, większa samodzielność naukowo-techniczna, szersze otwarcie oraz wspieranie współpracy międzynarodowej pomagające w realizacji celów rozwojowych Państwa Środka.
Modernizacja systemu przemysłowego i wzmocnienie sektora produkcyjnego
Chiny dążą do przyspieszenia rozwoju strategicznych i powstających klastrów przemysłowych, modernizacji tradycyjnych gałęzi przemysłu (górnictwo, przemysł chemiczny, maszynowy i stoczniowy), rozbudowy nowo powstających gałęzi przemysłu (nowych sektorów energii, nowych materiałów, przemysłu lotniczego i kosmicznego), rozwijania oraz wspierania przyszłych gałęzi przemysłu (technologia kwantowa, bioprodukcja, energetyka wodorowa i energia syntezy jądrowej, komunikacja mobilna szóstej generacji). Przyspieszone ma być wdrażanie technologii cyfrowych, inteligentnych i zielonych w tych wszystkich obszarach, które służą stymulowaniu innowacyjności oraz wzrostowi produktywności.
Konkurencyjny sektor zaawansowanych technologii ma nadać impet rozwojowi gospodarki kraju. To element kompleksowego i długoterminowego podejścia systemowego do wzmacniania samowystarczalności technologicznej. Przemysł ma pozostać wiodącym motorem wzrostu. Pomogą w tym stałe inwestycje w potencjał badawczo-rozwojowy, a także przewaga w systemach danych, komunikacji, energii i logistyki. Osiągnięcie tego celu będzie wymagało dalszych, dużych inwestycji publicznych oraz prywatnych w przemysł.
Większa samodzielność naukowo-techniczna
Chiny zamierzają osiągnąć większą niezależność i konkurencyjność w dziedzinie nauki oraz technologii. Samowystarczalność technologiczna ma nie tylko wzmocnić bezpieczeństwo gospodarcze Państwa Środka, ale także ochronić je przed zewnętrznymi wstrząsami, zwłaszcza w obliczu nasilającej się globalnej konkurencji o pozycję lidera technologicznego. Pekin wdroży strategię rozwoju opartą na innowacjach, aby zwiększyć całkowitą produktywność czynników produkcji i umożliwić rozwój. Cel ten ma zostać osiągnięty poprzez zwiększenie podaży wysokiej jakości technologii, wsparcie rozwoju nowoczesnego systemu przemysłowego, pogłębienie strukturalnej reformy naukowo-technicznej i rozwój nowych, wysokiej jakości sił produkcyjnych, uwzględniających lokalne warunki. Zgodnie z tymi celami zaproponowano rozwiązania w wielu obszarach, takich jak wzmacnianie oryginalnych innowacji i przełomowych osiągnięć technologicznych, promowanie głębokiej integracji innowacji naukowych oraz przemysłowych, wspieranie skoordynowanego rozwoju edukacji, dalsze wspieranie inicjatywy Digital China i AI Plus poprzez dotacje, partnerstwa publiczno-prywatne, a także programy rozwoju talentów. Sztuczna inteligencja ma być stosowana w szerokim spektrum różnych branż. Wzmocniony będzie potencjał w całym łańcuchu wartości produkcji – od badań i rozwoju (B+R) oraz wzornictwo przemysłowe aż po logistykę i obsługę posprzedażową.
Chińskie władze będą promowały „nowy system ogólnokrajowy”, czyli hybrydowe podejście łączące strategiczne cele wyznaczane przez państwo z innowacjami napędzanymi przez rynek. System ten będzie obejmował wzmocnienie badań podstawowych, zwiększenie zdolności do oryginalnych innowacji oraz wspieranie współpracy między agencjami państwowymi, przedsiębiorstwami prywatnymi a instytucjami badawczymi. Korzyści odniosą narodowi giganci, tacy jak m.in. producent półprzewodników SMC, gigant technologiczny Huawei czy producent baterii CATL. Pekin liczy, że będą oni wprowadzać innowacje wspólnie z technologicznymi jednorożcami, małymi i średnimi przedsiębiorstwami oraz instytucjami badawczymi w ramach kompleksowych klastrów przemysłowych. Czy strategia ta będzie równoważyć ambicje z realiami rynkowymi, zapewniając efektywny podział zasobów, aby uniknąć nadmiernych zdolności produkcyjnych i destrukcyjnej konkurencji, która doprowadziła do spadku rentowności w kilku sektorach, takich jak energia słoneczna i pojazdy elektryczne (tzw. konkurencji opartej na „inwolucji”)? Walka z „inwolucją” jest dla decydentów celem, ale nie priorytetowym.
Szersze otwarcie i wspieranie współpracy międzynarodowej
W ramach XV Planu Pięcioletniego Chiny zadeklarowały, iż będą dążyć do szerszego otwarcia, aby przyciągnąć inwestycje zagraniczne w strategicznych sektorach, takich jak technologia, zielona energia i zaawansowana produkcja. Kraj rozszerzy programy pilotażowe, aby otworzyć sektor telekomunikacyjny, biotechnologiczny, opieki zdrowotnej, edukacji i kultury na inwestorów zagranicznych. Państwo Środka oczekuje, że rozszerzony dostęp do rynku, polityka zachęt i reformy regulacyjne stworzą nowe możliwości dla inwestorów zagranicznych, jednocześnie wspierając cele rozwojowe Chin. W obliczu niestabilnej sytuacji międzynarodowej, charakteryzującej się napięciami geopolitycznymi, zakłóceniami w handlu i przebudową globalnych łańcuchów dostaw, Pekin planuje przyspieszenie zmniejszania swojej zależności od rynków zewnętrznych i dywersyfikację partnerstw handlowych poprzez rozwój regionalnych oraz dwustronnych umów handlowych i inwestycyjnych.
Chiny są obecnie głównym partnerem handlowym ponad 150 krajów i regionów. Rozwijanie współpracy handlowej oraz inwestycyjnej w ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku ma przyczynić się do dalszej integracji chińskiego potencjału produkcyjnego, kapitału i technologii z zasobami, siłą roboczą, a także rynkami gospodarek wschodzących. Rosnący protekcjonizm, głównie ze strony Stanów Zjednoczonych, spowodował zwiększenie zainteresowania Państwa Środka rozwojem współpracy z krajami globalnego Południa (Ameryka Środkowa i Południowa, Afryka, Azja Południowo-Wschodnia). Przykładem jest podpisana pod koniec października 2025 r. zaktualizowana umowa o wolnym handlu Chiny–ASEAN.
Produkcja przemysłowa i eksport nadal głównymi siłami napędowymi gospodarki chińskiej
XV Plan Pięcioletni stanowi kontynuację podejścia Pekinu wyrażoną w poprzednim Planie Pięcioletnim, jednak z wyraźniejszym naciskiem na wzmacnianie konkurencyjności technologicznej Państwa Środka. Chiński model wzrostu nadal opiera się na rozbudowie mocy produkcyjnych przemysłu i eksporcie na rynki światowe, a nie na konsumpcji krajowej. Doprowadziło to do znacznego wzrostu udziału Państwa Środka w globalnym eksporcie produktów przemysłowych i wzbudziło obawy dotyczące nadwyżki mocy produkcyjnych. Brak równowagi wynika z faktu, że rosnące moce produkcyjne Chin przewyższają popyt krajowy. Sposobem na rozwiązanie problemu nadwyżki mocy produkcyjnych byłoby przeniesienia nacisku gospodarczego z produkcji i eksportu na większą zależność od popytu krajowego, w szczególności poprzez wzrost konsumpcji gospodarstw domowych, aby rozwiązać problem strukturalnej nierównowagi między oszczędnościami a inwestycjami.
Od powrotu do władzy na początku 2025 r. prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump przyjął zdecydowane podejście, aby zmusić władze w Pekinie do zrównoważenia gospodarki poprzez wprowadzenie wysokich ceł. Co prawda chiński eksport do USA gwałtownie spadł po kwietniu 2025 r., notując dwucyfrowy spadek w ujęciu rok do roku, jednak silny popyt z innych rynków (z których niektóre mogą przekierowywać eksport do Stanów Zjednoczonych) zrekompensował tę stratę. Chiński eksport wzrósł o 6,1 proc. rok do roku w pierwszych siedmiu miesiącach 2025 r., przewyższając wzrost PKB. Oznacza to, że popyt zewnętrzny ma istotny wpływ na wzrost gospodarczy Państwa Środka. Chińska produkcja przemysłowa wzrosła tak bardzo, że nawet bardzo silny eksport nie był w stanie jej w pełni wchłonąć. Doprowadziło to do nadwyżki mocy produkcyjnych. Nacisk na modernizację sektora przemysłowego w XV Planie Pięcioletnim oznacza, że problem nadwyżki mocy produkcyjnych pozostanie.
Dlaczego Chiny nie przestawiają swojego modelu wzrostu na większą konsumpcję, mimo, że występuje potencjał takiego podejścia w łagodzeniu napięć handlowych ze Stanami Zjednoczonymi i Unią Europejską? Dlatego, iż priorytetowe traktowanie konsumpcji koliduje z koncentracją Pekinu na modernizacji technologicznej i innowacjach. Mimo, że silniejszy popyt krajowy przyniósłby korzyści chińskiej gospodarce i stworzyłby bardziej sprzyjające warunki dla rozwoju technologicznego, chińscy decydenci są przekonani, że obecny model wzrostu, który odchodzi od opartego na zadłużeniu uzależnienia od sektora nieruchomości i koncentruje się na zwiększaniu chińskiego udziału w globalnym rynku produkcji przemysłowej oraz eksportu, pozostaje właściwy. Nie należy zatem oczekiwać znaczącego wzrostu globalnego popytu w najbliższej przyszłości wynikającego ze wzrostu konsumpcji w Chinach. Oznacza to, że globalne zrównoważenie, którego oczekują od Państwa Środka – głównie Stany Zjednoczone, ale również Unia Europejska – nie nastąpi w najbliższych latach. Chiny chcą zachować konkurencyjność eksportu, jednocześnie mocno przyspieszając modernizację przemysłu poprzez automatyzację i cyfryzację.
Docelowy wzrost PKB Chin w 2024 r. na poziomie 5 proc., zwiększenie krajowej konsumpcji, kontynuacja realizacji celów rozwojowych, w tym nacisk na rozwój nowoczesnego systemu przemysłowego, zmniejszenie barier w dostępie do rynku w celu przyciągnięcia kapitału zagranicznego, poprawa otoczenia biznesowego dla przedsiębiorstw zagranicznych, kontynuacja działań na rzecz obniżania emisji dwutlenku węgla i osiągniecie neutralności węglowej to główne kierunki chińskiej polityki w 2024 r.
Model pomocy rozwojowej Północ-Południe oparty na wytycznych ODA Komitetu Pomocy Rozwojowej OECD stoi wobec bariery niewystarczających środków finansowych, ale również sam jej system i zasady, na których jest oparty oraz skuteczność udzielanej pomocy rozwojowej są poddawane krytyce, zwłaszcza przez nowych „wschodzących darczyńców”, wśród których znajdują się Chiny.
W kontekście wprowadzanych przez USA ceł dużo się mówi o łańcuchach wartości, w ramach których są wytwarzane wyroby przemysłowe, a relatywnie niewiele o łańcuchach dostaw żywności. Stąd też w artykule wskazano potencjalne kierunki wpływu ceł, które zostały nałożone i mają obowiązywać w zakresie handlu rolno-spożywczego Stanów Zjednoczonych.
Bez wolnego handlu nie ma dobrobytu – to przekonanie łączy Unię Europejską i Japonię, które odpowiadają za niemal 1/5 światowego PKB, a niedawno ogłosiły powstanie Sojuszu na rzecz Konkurencyjności.
Gry o status tworzą hierarchie, które zawsze wprowadzają pewien porządek w życie społeczne, a porządek zawsze jest lepszy niż chaos – przekonuje Toby Stuart w książce „Anointed”.
O przetasowaniach w dobroczynności, koncepcji funduszy doradczych darczyńców, tzw. DAF, a także o próbie odpowiedzi na pytanie: czy Robin Hood może zabrać sam sobie.
Po II wojnie światowej, podczas konferencji w Bretton Woods, dolar został uznany za walutę bazową nowego systemu monetarnego. Nawet po odejściu od systemu sztywnego powiązania ze złotem, umocnił swoją dominującą pozycję.
Overtourism, czyli nadmierna turystyka, to zjawisko, w którym liczba odwiedzających przekracza zdolność danego miejsca do ich przyjęcia bez szkody dla lokalnej społeczności, środowiska i dziedzictwa kulturowego. Choć turystyka przez dekady była postrzegana jako motor rozwoju, dziś coraz częściej staje się źródłem napięć i konfliktów.
Na konkurencyjność gospodarczą w epoce cyfrowej coraz wyraźniej wpływają centra danych, których rozwój napędza sztuczna inteligencja. W wielu krajach, główną barierą ich wzrostu jest dostęp do taniej energii i sieci przesyłowych.
Czy ludzkość nauczy się kontrolować ogień gwiazd? Fuzja termojądrowa, choć wciąż odległa, może fundamentalnie zmienić globalny paradygmat energetyczny i geopolityczny. O tym, dlaczego fizyka jądrowa to coś więcej niż technologia, opowiada prof. Michał Kowal z Narodowego Centrum Badań Jądrowych.
Wodór to paliwo przyszłości, ale jego przechowywanie i transport to ogromne wyzwania. O bezpieczeństwie, nowoczesnych materiałach i szansach Polski na rozwój technologii wodorowych mówi prof. Mariusz Krawiec, kierownik Katedry Fizyki Powierzchni i Nanostruktur w Instytucie Fizyki na Wydziale Matematyki, Fizyki i Informatyki UMCS w Lublinie.
W latach 2000. handel z Chinami był przyczyną utraty pracy przez znaczną część siły roboczej w Stanach Zjednoczonych, natomiast podobny wstrząs nie wystąpił w Niemczech w tamtym okresie. W artykule dowodzę, że „chiński szok” dotknął gospodarkę Niemiec w 2020 r., godząc w szczególności w kluczowe sektory, czyli przemysł motoryzacyjny i maszynowy.
Globalna gospodarka wydaje się chwilowo bardziej odporna niż zakładano wcześniej, co skłoniło Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) do nieznacznej korekty w górę prognoz wzrostu na 2025 r. Ta przejściowa siła – napędzana tymczasowym przyspieszeniem obrotów handlowych i manewrowaniem taryfami celnymi – maskuje jednak rosnące ryzyka systemowe.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
