Ryzyko geopolityczne kształtuje ceny ropy naftowej
W ostatnich miesiącach ceny ropy naftowej utrzymywały się w relatywnie wąskim przedziale wahań. Główne czynniki wpływające na rynek tego strategicznego surowca to eskalacja działań wojennych w kilku regionach świata oraz polityka krajów OPEC.
Od początku listopada 2023 roku do drugiej połowy marca 2024 roku, cena ropy naftowej Brent poruszała się w relatywnie wąskim przedziale wahań pomiędzy poziomami 73 a 85 dol./b. Jednym z głównych czynników wpływających na wzrost cen surowca w analizowanym okresie jest utrzymujące się ryzyko geopolityczne w rejonie Morza Czerwonego, w związku z prowadzonymi działaniami wojennymi w Strefie Gazy oraz z kolejnymi atakami rebeliantów Huti na przepływające statki handlowe.
W konsekwencji większość międzynarodowych armatorów, w tym liczne tankowce i metanowce, były zmuszone do zmiany trasy żeglugi i opłynięcia rogu Afryki, wokół Przylądka Dobrej Nadziei, w drodze m. in. z Zatoki Perskiej do Europy. Zwiększyło to obawy inwestorów o głębsze zakłócenia w dostawach surowca poprzez zmniejszenie jego dostępności w perspektywie krótkoterminowej. Jak podaje Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA), zakłócenia w transporcie morskim (dłuższe trasy przepływu i utrzymywanie większych prędkości w trakcie żeglugi morskiej) przekładają się na większe zużycie paliwa bunkrowego.
Niektóre kraje grupy OPEC+ wydłużyły okres obowiązywania ograniczeń w wydobyciu surowca do końca II kwartału br., co ma na celu stabilizowanie rynku ropy naftowej, ale też wpływa na wyższe ceny ropy. Zmniejszenie produkcji zostało ogłoszone podczas 35. posiedzenia grupy OPEC, które odbyło się 4 czerwca 2023 r. Wśród państw, które zadeklarowały dobrowolne ograniczenie wydobycia były: Arabia Saudyjska (1 mln b/d), Irak (220 tys. b/d), Zjednoczone Emiraty Arabskie (163 tys. b/d), Kuwejt (135 tys. b/d), Kazachstan (82 tys. b/d), Algieria (51 tys. b/d) i Oman (42 tys. b/d). Dodatkowo wysiłki grupy ma również wzmocnić Rosja, która zadeklarowała, że zmniejszy wydobycie o 471 tys. b/d.
Z kolei na ograniczenie dalszych wzrostów cen, w analizowanym okresie, oddziaływały:
prognozy rosnącej podaży ropy naftowej, głównie z krajów spoza grupy OPEC+. Według najnowszych szacunków Agencji Informacyjnej Departamentu Energii USA (EIA), globalna podaż ropy naftowej wzrośnie w br. o 1,4 mln b/d i o kolejne 1,1 mln b/d w 2025 r. Spośród państw największy przyrost produkcji odnotują: Stany Zjednoczone, Gujana, Kanada i Brazylia. Wzrost produkcji w tych krajach będzie odpowiadał za około 80 proc. całkowitego wzrostu produkcji ropy naftowej na świecie.
słabsze globalne perspektywy gospodarcze, które przekładają się na ograniczenie zużycia produktów naftowych. W tym przypadku warto zwrócić uwagę na Chiny, które są największym konsumentem surowca na świecie. Według prognoz IEA ich zapotrzebowanie na surowiec ma wynieść 620 tys. b/d w br., wobec 1,7 mln b/d w 2023 r. Jest to związane głównie z prognozowanym spowolnieniem wzrostu gospodarczego, które według Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) ma wynieść w br. 4,6 proc. r/r – dla porównania w 2023 r. poziom ten wyniósł 5,2 proc.
oddalenie w czasie momentu rozpoczęcia obniżek stóp procentowych przez amerykańską Rezerwę Federalną (FOMC). Wyższe stopy procentowe ograniczają możliwość deprecjacji amerykańskiego dolara, co negatywnie przekłada się na zwiększenie zakupów surowca. Na początku br. kontrakty terminowe wyceniały niemal siedem obniżek stóp proc. w USA w br., każda po 25 pb., łącznie o ok. 168 pb. Wraz z upływającym czasem ich liczba uległa zmniejszeniu a termin rozpoczęcia procesu obniżania stóp procentowych uległ oddaleniu w czasie. Obecnie rynki oczekują, że do pierwszej obniżki stóp proc. w USA dojdzie w czerwcu br. i łącznie FOMC obniży w tym roku stopy proc. trzy razy, łącznie o 75 pb.
rosnąca sprzedaż pojazdów elektrycznych. Według corocznego badania agencji Bloomberg The Electric Vehicle Outlook, sprzedaż elektrycznych samochodów osobowych ma osiągnąć około 14 mln sztuk w br., co oznacza wzrost o 36 proc., w porównaniu do 2022 r. Tak szybki rozwój jest możliwy dzięki: (1) połączeniu wsparcia ze strony polityki, (2) rozwoju badań nad magazynami energii, (3) powiększającej się infrastrukturze do ładowania samochodów oraz (4) rosnącej liczbie nowych modeli pojazdów.
Pod koniec marca 2024 r. cena ropy Brent przełamała „górą” utrzymujący się od początku listopada 2023 r. trend boczny na co przełożyły się: (1) publikacja najnowszych prognoz IEA, (2) kolejne skuteczne ataki ukraińskich dronów, które uszkadzały rosyjską sieć rafineryjną, co zwiększało obawy o globalną podaż produktów naftowych oraz (3) rosnący popyt ze strony amerykańskich rafinerii na zakup nieprzetworzonej ropy naftowej. W rezultacie cena ropy Brent osiągnęła poziom 87,38 dol./b – najwyżej od końca października 2023 r.
Cięcia wydobywcze w grupie OPEC+ będą kontynuowane do końca br., co może przełożyć się na wystąpienie deficytu na rynku surowca (przed miesiącem, w lutowym raporcie Agencji oczekiwano nadwyżki na rynku surowca).
Odnośnie do amerykańskiego rynku petrochemicznego, 15 marca br. tzw. crack spread, czyli różnica w sprzedaży gotowego produktu względem kupna nieprzetworzonej ropy naftowej wzrósł do poziomu 33 dol., podczas gdy we wcześniejszych miesiącach oscylował wokół poziomu 25 dol. Analitycy rynkowi podają, że wzrost spreadu powyżej poziomu 30 dol. zachęca rafinerie do zwiększenia zakupów nieprzetworzonej ropy.
Ukraina destabilizuje rosyjski rynek ropy
W Rosji działają 32 duże rafinerie, które w ciągu roku są w stanie przerobić około 284 mln ton ropy naftowej. W ubiegłym roku rafinerie te przetworzyły 275 mln ton surowca z czego powstało 43,9 mln ton benzyny, 88 mln ton oleju napędowego, 39 mln ton oleju opałowego i około 10 mln ton paliwa lotniczego. Z kolei roczna konsumpcja w Rosji w 2023 r. wyniosła około 90 mln ton paliw, w tym 36 mln ton benzyny i około 50 mln ton oleju napędowego.
Od początku bieżącego roku zaatakowano około 16 zakładów rafineryjnych w Rosji o różnej skali i przeznaczeniu.
Celem ataków były linie kondensacji oraz urządzenia służące do pierwszego stopnia rafinacji ropy naftowej. Ukraińskie służby w pierwszej kolejności atakowały rafinerie położone w kraju Krasnodarskim (Południowy Okręg Federalny), które bezpośrednio zaopatrują rosyjskie wojska toczące walki na Ukrainie. Następnie atakowane były rafinerie położone nad Morzem Bałtyckim (Ust-Ługa) i Morzem Czarnym (Tuapse), które swoje produkty przeznaczają na eksport. Miało to na celu ograniczyć wielkość dochodów otrzymywanych przez Rosjan ze sprzedaży produktów naftowych, z których następnie finansowane są działania wojenne. Na koniec jako trzecie atakowane były zakłady zaopatrujące w produkty naftowe okolice Moskwy (obiekty położone w Zachodnim i Centralnym Okręgu Federalnym) aby utrudnić funkcjonowanie mieszkańców stolicy Rosji i zwiększyć ich presję na prezydenta W. Putina.
Działania Ukrainy miały na celu doprowadzić do wybuchu kryzysu paliwowego w Rosji i jednocześnie ograniczyć jej dochody ze sprzedaży produktów naftowych na finansowanie działań wojennych. Dochody z sektora naftowo-paliwowego to bowiem dla Rosji najistotniejsze źródło zagranicznych wpływów. Według wyliczeń agencji Reutera obecnie unieruchomione jest około 14 proc. rosyjskich mocy przerobowych, co stanowi ok. 900 tys. b/d. Rosjanie, nie mogąc rafinować surowej ropy w kraju, będą chcieli ją sprzedawać za granicę, co powinno skutkować spadkami cen surowca na rynkach globalnych. Niemniej jednak Rosja będzie musiała kupować produkty przetworzone z zagranicy i ich cena może rosnąć. W tym kontekście rosną również rosyjskie problemy, ponieważ w ostatnim czasie doszło do zaostrzenia przestrzegania sankcji wprowadzonych przez USA. W rezultacie dochodzi do opóźnień w płatnościach za sprzedaż rosyjskiej ropy, gdyż kolejne banki z ZEA, Turcji i Chin są coraz silniej kontrolowane pod względem przyjmowanych płatności dla Rosji.
W wyniku ukraińskich działań i specyfiki rosyjskiego rynku paliwowego, władze w Moskwie w dniu 1 marca na okres 6-ciu miesięcy wprowadzili zakaz eksportu rosyjskiej benzyny poza granicę kraju, ponieważ pojawił się problem z zaspokojeniem krajowego zużycia surowca – m.in. ceny benzyny w połowie marca 2024 r. w porównaniu do końca 2023 r. w europejskiej części tego kraju wzrosły o 20 proc., a oleju napędowego o 46 proc., wg danych giełdy Spimex.
Ponadto spadek sprzedaży przy wciąż podnoszonych podatkach przez władze w Rosji przekłada się na niższe zyski uzyskiwane przez rosyjskie firmy, które następnie nie będą mogły inwestować tychże środków w nowe odwierty lub też w utrzymanie starej produkcji. Będzie to miało swoje konsekwencje w średnim terminie i może powodować trudności w utrzymaniu obecnego wolumenu produkcji. Dodatkowo utrzymuje się ryzyko kolejnych uderzeń dronów, co przekłada się na podnoszenie stawek za ubezpieczenie i fracht dla tankowców, które zawijają do rosyjskich portów.
Poza wzrostem cen problematyczne jest także doprowadzenie uszkodzonych części rafinerii do pełnej funkcjonalności. Nałożone sankcje przez kraje tzw. Zachodu powodują, że Rosja nie może nabyć potrzebnych komponentów do napraw tychże urządzeń. Z kolei przestawienie procesu technologicznego na podzespoły sprowadzane z Chin skutkuje długotrwałą przebudową i koniecznością korzystania z chińskiego serwisu, co jeszcze silniej uniezależnia rosyjski sektor naftowy.
Ataki dronów mogą również utrudnić dalsze dostawy paliw dla rosyjskiej armii szczególnie, że liczba żołnierzy w ostatnich miesiącach istotnie wzrosła. Jednocześnie warunki pogodowe i warunki wojny (zastosowanie dużej ilości efektorów, w postaci dronów, które na bieżąco monitorują pole bitwy) wymuszają zwiększone zużycie paliwa.
Według Financial Times, Stany Zjednoczone wezwały Ukrainę do zaprzestania ataków dronów na rosyjską infrastrukturę petrochemiczną w związku z potencjalnymi atakami odwetowymi na cele położone w krajach NATO oraz wzrostem światowych cen ropy naftowej.
Autor wyraża własne opinie, a nie oficjalne stanowisko NBP.
Przez dziesięciolecia Rosja była dla Polski dominującym dostawcą ropy naftowej, gazu ziemnego, produktów naftowych oraz węgla. Już po roku od rozpoczęcia rosyjskiej agresji przeciwko Ukrainie Polska przestała jednak importować z Rosji najważniejsze surowce energetyczne. Zostały one zastąpione przez paliwa pochodzące z innych krajów. Dane statystyk handlu zagranicznego wskazują, że przedmiotem importu z Rosji pozostał obecnie tylko gaz LPG.
Po kryzysie gazowym w 2022 r. państwa UE są obecnie zdecydowanie lepiej przygotowane do sezonu grzewczego. Czynnikami, które mogą wpłynąć na ponowny wzrost cen gazu są warunki pogodowe, ograniczenia w dostawach gazu LNG oraz nieplanowane przestoje produkcyjne.
Agresja Rosji na Ukrainę i kolejno nakładane pakiety sankcji gospodarczych na Rosję przez kraje UE oraz narastający w Europie kryzys energetyczny i gazowy 2022 r. zmusiły wiele europejskich państw do podjęcia działań na rzecz dywersyfikacji dostaw i rozwoju infrastruktury do importu LNG. Unia Europejska stanęła więc przed wyzwaniem luki podażowej powstałej po rezygnacji z dostaw gazu z Rosji.
Polska ma dzisiaj już ponad 500 ton złota, a jego udział w rezerwach przekroczył 20 proc. – poinformował Narodowy Bank Polski 24 kwietnia 2025 r. Obecne rezerwy są niemal 5-krotnie wyższe niż siedem lat temu.
Zaczynał mając 43 lat i 20 tys. juanów w ręku. Założona przez niego firma w 2024 r. osiągnęła 8,6 mld dol. zysku i była jednym z najważniejszych graczy na rynku telekomunikacyjnym. A historię o nim i firmie, którą stworzył opowiada napisana przez Li Hongwena książka „Ren Zhengfei & Huawei”.
Amerykańskie cła spadły na Kanadę w trudnym momencie. Produktywność w gospodarce nie rośnie, a zależność od rynku USA jest bardzo duża. W krótkiej perspektywie kraj nie ma dużego pola manewru.
Kiedyś przeokropna nędza, dziś pieniędzy pod dostatkiem. Miło po wiekach udręki dostać klucze do Sezamu. Mowa o Irlandii, będącej przez stulecia kolonią brytyjską. W połowie XIX w. zmarło tam z głodu milion ludzi. Sto lat potem Dublin stanął z Londynem w biznesowo-finansowe szranki i ma się dziś znakomicie.
Wskaźniki urodzeń spadają na całym świecie, lecz nigdzie bardziej niż w Korei. Ten artykuł poddaje analizie, w jaki sposób normy dotyczące płci, kultura pracy i inne cechy społeczne współdziałają ze sobą i powstrzymują płodność w tym kraju pomimo dużych inwestycji w politykę rodzinną.
W obliczu gwałtownego wzrostu taryf celnych i dużej niepewności politycznej Międzynarodowy Fundusz Walutowy oczekuje, że globalny wzrost gospodarczy spadnie w tym i przyszłym roku, ale światowa gospodarka nie wpadnie w recesję.
Prawdopodobieństwo wyginięcia ludzkości przed końcem XXI w. wynosi około 85 proc. – ocenia prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badan Ekonomicznych NBP, wykładowca SGH. Jego zdaniem kluczowym zagrożeniem jest niekontrolowany rozwój sztucznej inteligencji ogólnej (AGI), która może przejąć kontrolę nad światem. O losie ludzkości zadecyduje kilka najbliższych lat.
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Do wybudowania elektrowni jądrowej na Pomorzu potrzeba m.in. 39 tys. ton stali. Wylewanie tzw. betonu jądrowego w lokalizacji Lubiatowo-Kopalino rozpocznie się w 2028 r., a pierwszy blok zostanie ukończony w 2035 r.
Pandemia, problemy z łańcuchami dostaw, przemiany klimatyczne, wojna w Ukrainie i napięcia geopolityczne, a także konkurencja technologiczna (zwłaszcza na rynku samochodów elektrycznych i półprzewodników) postawiły pod znakiem zapytania ideę globalnego wolnego handlu. W efekcie coraz więcej państw i organizacji międzynarodowych wdraża rozwiązania interwencjonistyczne – w tym politykę przemysłową.
W ostatnim czasie wiele się mówiło o „metalach ziem rzadkich na terenie Ukrainy”. Wszystko z powodu umowy surowcowej pomiędzy USA a Kijowem. Warto przeanalizować, czym dokładnie są metale ziem rzadkich, jak dużo ich ma Ukraina, a także, dlaczego na tych pierwiastkach tak bardzo zależy Stanom Zjednoczonym.
Kiedy świat wynurzył się z chaosu II wojny światowej, władzę objęli ludzie o przekonaniach makroekonomicznych, ukształtowanych w formacyjnym dla nich doświadczeniu lat 30. XX w.
Cena złota osiągnęła w kwietniu najwyższy poziom w historii. W głównym stopniu przełożyły się na to zakupy dokonywane przez banki centralne, czynniki behawioralne oraz przejściowy wzrost ryzyka geopolitycznego, wynikający z walk na Bliskim Wschodzie.
Mija blisko trzydzieści lat od chwili, gdy Narodowy Bank Polski przeprowadził denominację złotego. Jej przygotowanie było złożonym procesem – należało bowiem wszystko zaplanować, zaprojektować nowe monety i banknoty, zlecić ich produkcję, przygotować całą logistykę, a na koniec przekazać je przy pomocy banków do portfeli wszystkich Polaków.
W ostatnich latach, a szczególnie po rozpoczęciu wojny z Ukrainą, z Rosji płynie nieprzerwany przekaz o sukcesach. Ich skala narasta – gospodarka uodporniła się na sankcje i nawet się rozwija oraz restrukturyzuje, bieda spada, a zamożność rośnie, produkcja krajowa wypiera zaś import. Czy sukcesy mają jednak realny wymiar, czy głównie propagandowomedialny?
Odbudowa gospodarcza kraju i opanowanie chaosu walutowego należały do największych wyzwań, jakie stanęły przed władzami niepodległego państwa polskiego w 1918 r. Sanacja gospodarcza zależała zarówno od skutecznie przeprowadzonych reform finansów publicznych i skarbu państwa, jak również od szybkiego wprowadzenia do obiegu nowej, pełnowartościowej polskiej waluty. A to właśnie dobrze zorganizowany aparat skarbowy, sprawny obieg pieniądza i jego stabilna wartość stanowiły podstawę rozwoju ekonomicznego i społecznego odrodzonej Polski.
W ciągu najbliższych 30 lat rynek pracy będzie podlegał rozmaitym trendom. Do najważniejszych należą rozwój sztucznej inteligencji, starzenie się społeczeństw i ekologiczna transformacja. Każdy z nich będzie się wiązał z nowymi zagrożeniami, ale też i zawodowymi szansami.
