ESRB ostrzega przed ryzykiem na rynku nieruchomości
Rynki nieruchomości mieszkaniowych w jedenastu krajach Unii są zagrożeniem dla stabilności makroekonomicznej - ostrzega Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego. Osiem państw dotychczas nie podjęło wystarczających działań mających na celu ograniczenie ryzyka.
(CC0 pixabay)
Tymi krajami są: Austria, Belgia, Dania, Estonia, Finlandia, Holandia, Luksemburg, Malta, Szwecja, Słowacja i Wielka Brytania. Trzy państwa, w których ryzyko zostało zaadresowane, to Estonia, Malta i Słowacja.
Ostrzeżenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego (European Systemic Risk Board, ESRB) znalazło się w opublikowanym niedawno przeglądzie polityki makroostrożnościowej w UE w 2016 roku i było efektem oceny rozwoju sytuacji na rynkach nieruchomości we wszystkich krajach Wspólnoty. Wcześniejsze doświadczenia wskazują bowiem, że materializacja ryzyka związanego z rynkiem nieruchomości mieszkaniowych może negatywnie wpłynąć na krajową stabilność finansową i gospodarkę realną, jak również na inne kraje.
ESRB zidentyfikowała trzy rodzaje ryzyka dla stabilności finansowej, których źródłem może być rynek nieruchomości mieszkaniowych. Są nimi ryzyka związane z zabezpieczeniem kredytu hipotecznego, poziomem dochodów gospodarstw domowych i systemem bankowym. W raporcie co prawda nie wskazano, żeby rynek mieszkaniowy we wskazanych jedenastu krajach stanowił bezpośrednie zagrożenie dla ich systemów bankowych w krótkim terminie, ale zaznaczono, że może tak się stać w średnim terminie. Jest to uzależnione od rosnącego poziomu zadłużenia hipotecznego gospodarstw domowych, ich zdolności do jego spłaty oraz dynamiki cen nieruchomości.
Szczególnie wysoki poziom zadłużenia gospodarstw domowych występuje w Danii i Holandii, gdzie osiągnęło poziom odpowiednio 123 proc. i 111 proc. PKB. Ponadto w przypadku Holandii ryzyko związane z rynkiem mieszkaniowym wynika nie tylko z wysokiego poziomu zadłużenia gospodarstw domowych (wśród których duża grupa młodszych osób jest zadłużona na kwotę przewyższającą wartość kredytowanej nieruchomości), ale także z niskiego poziomu zabezpieczeń kredytów hipotecznych.
Austriackie, szwedzkie i brytyjskie rynki mieszkaniowe charakteryzują się z kolei cenami nieruchomości, które znajdują się na historycznie wysokim poziomie. Należy przy tym zauważyć, że według autorów raportu określenie przewartościowania lub niedowartościowania cen na rynkach w różnych krajach było utrudnione m.in. ze względu na założenia dotyczące poziomu przyszłego wzrostu gospodarczego. Rosnące ceny nieruchomości dotyczą również Belgii i Luksemburga, a Austria dodatkowo charakteryzuje się szybkim wzrostem poziomu kredytu hipotecznego.
Rynki nieruchomości mieszkaniowych w Szwecji i Danii mogą być źródłem zagrożenia ze względu na wysoki poziom zadłużenia gospodarstw domowych oraz ciągły wzrost poziomu cen nieruchomości. W raporcie podkreślono, że ewentualny kryzys na rynku mieszkaniowym w każdym z tych krajów mógłby spowodować niekorzystne konsekwencje dla innych krajów skandynawskich i bałtyckich – m.in. ze względu na powiązania bankowe. Podobnie stałoby się w przypadku Finlandii, gdzie również występuje wysokie zadłużenie gospodarstw domowych.
W związku z obserwacjami unijnego rynku nieruchomości mieszkaniowych ESRB wysłała odpowiednie ostrzeżenia do ośmiu krajów, które nie podjęły odpowiednich działań w zakresie ograniczania ryzyka związanego z tym rynkiem.
Przedstawiane przez organy nadzoru makroostrożnościowego twierdzenia o przeszacowaniu cen nieruchomości – na przykład w Szwecji – oparte na współczynniku cen nieruchomości do dochodów są często przesadzone. W niniejszym artykule dowodzimy, że dla określenia czynników fundamentalnych kształtujących ceny nieruchomości mieszkaniowych konieczne jest uwzględnienie zrównoważonego poziomu stóp procentowych, lecz żadna konkretna miara przeszacowania lub niedoszacowania nie jest zadowalająca. Do miar tych należy współczynnik kosztów użytkowania do dochodów. Zamiast nich dla potrzeb przeprowadzenia oceny opartej na dowodach wymagane są strukturalne modele empiryczne rynku mieszkaniowego i rynku kredytowego.
W Polsce odsetek osób 65+ do 2050 r. będzie stanowił ok. 1/3 polskiego społeczeństwa, wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego, przy czym zgodnie z badaniami w zakresie sytuacji na rynku finansów konsumenckich emerytura znajduje się na końcu w rankingu celów oszczędzania polskich gospodarstw domowych. Aż prawie 79 proc. Polaków nie oszczędza z myślą o emeryturze poza oczywiście obowiązkowymi składkami. Wydłużanie się okresu przeciętnego trwania życia oraz stosunkowo niski poziom świadczeń emerytalnych skłania szczególnie osoby starsze do szukania alternatywnych źródeł dochodów.
Subsydiowanie strony popytowej na rynku nieruchomości zawsze podnosi ceny. Problemy mieszkaniowe trzeba rozwiązywać subsydiując stronę podażową – twierdzi prof. David Berger z Duke University, w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym”.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Waluty cyfrowe powiązane z pieniądzem fiducjarnym, czyli stablecoins, mierzą się z nieuniknionym w ich sytuacji napięciem pomiędzy wiarygodnością a konkurencyjnością – czyli „paradoksem stablecoina". By go lepiej zrozumieć, w artykule analizujemy konkurencyjne strategie USA i Chin.
Przez ostatnie lata rynki wschodzące zmagały się z silnym kursem dolara i zdominowanym przez Wall Street rynkiem kapitałowym. Dziś, w obliczu zmian strukturalnych w światowej gospodarce, a także nastawienia Fed oraz ich własnego rozwoju, kraje rozwijające się stają się nie tylko motorem globalnego wzrostu, ale i magnesem dla kapitału, sygnalizując koniec ery „amerykańskiej wyjątkowości”.
Regulacje tworzone w dobrej wierze czasem stają się jednak dla firm biurokratycznym ciężarem. Unijna dyrektywa CSRD jest tego przykładem – zmusza duże przedsiębiorstwa do raportowania danych ESG, czyli informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Ratunkiem dla spółek coraz częściej okazuje się sztuczna inteligencja.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
