Włoskie kredyty nieregularne mogą zaszkodzić unii bankowej
Planowana rekapitalizacja Banca Monte dei Paschi di Siena pokazuje, że problemy z kredytami nieregularnymi w jednym z krajów strefy euro wpływają na wiarygodność jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i a także całej unii bankowej – uważa Harald Benink, przewodniczący European Shadow Financial Regulatory Committee.
Banka Monte dei Paschi di Siena to najstarszy działający bank na świecie. Działa od 1472 roku. (CC By NC nico_67)
Bank Monte dei Paschi, najstarszego na świecie działający bank i trzeci co do wielkości bank we Włoszech, został zakwalifikowany do procesu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w ramach mechanizmu SRM pod koniec 2016 roku. Bank ten, aby przetrwać, wymaga dużego publicznego wsparcia finansowego, ponieważ około 45 proc. jego aktywów brutto stanowią kredyty nieregularne.
Rząd włoski popiera rekapitalizację z sektora publicznego, aby chronić niezabezpieczonych dłużników, którymi są głównie gospodarstwa domowe. Miałaby to być tzw. rekapitalizacja zapobiegawcza (precautionary recapitalization), czyli działanie mające na celu wsparcie finansowe wypłacalnego banku bez konieczności rozpoczynania procesu jego restrukturyzacji lub uporządkowanej likwidacji (resolution) – czyli de facto zastosowanie wyjątku od zasad mechanizmu SRM. Taki scenariusz byłby jednak niezgodny z przepisami unijnymi dotyczącymi pomocy publicznej oraz stałby w sprzeczności z celem samej unii bankowej, jakim jest przerwanie negatywnego sprzężenia zwrotnego między bankami a rządami.
W opinii Haralda Beninka, przewodniczącego European Shadow Financial Regulatory Committee, wykorzystanie „wyjątku ryzyka systemowego” (systemic risk exception) w procesie rekapitalizacji nie powinno stać się sposobem na ochronę interesów niektórych wierzycieli instytucji finansowych w tarapatach. Jest jednak szansa, że rekapitalizacje przy zastosowaniu łagodnych wersji bail-in staną się regułą, a nie wyjątkiem w przypadku banków stojących w obliczu problemów finansowych (należy pamiętać, że mechanizm bail-in ma chronić przed kosztami upadłości banków budżety państw, czyli podatników).
Jeśli tak się stanie, to będzie to oznaczało trudności z wyeliminowaniem domniemanego subsydiowania zadłużenia bankowego ze źródeł publicznych oraz wzmocnieniem dyscypliny rynkowej w zakresie podejmowania ryzyka, które są celami istnienia SRM.
Przypadek włoskiego sektora bankowego pokazuje, w jaki sposób problemy z kredytami zagrożonymi mogą negatywnie wpłynąć na wiarygodność SRM, a także całej unii bankowej i zharmonizowanych reguł nadzoru bankowego oraz resolution. Takie czynniki, jak duża liczba kredytów nieregularnych w systemie bankowym danego kraju strefy euro, nie były wystarczająco brane pod uwagę podczas tworzenia reguł i przepisów.
Benink przedstawia możliwości wprowadzenia dwóch zmian, które mogą sprawić, że „wyjątek ryzyka systemowego” nie będzie nadużywany i wykorzystywany w celach politycznych.
Po pierwsze, kryteria dotyczące ryzyka systemowego, jako ważnego uzasadnienia dla zastosowania wyjątku, powinny zostać lepiej zdefiniowane.
Po drugie, Europejski Mechanizm Stabilności (European Stability Mechanism, ESM) – a nie rządy poszczególnych państw – powinien odgrywać większą rolę w zakresie zabezpieczenia fiskalnego środków finansowych na rekapitalizację banków pod określonymi warunkami. W przypadku banku Monte dei Paschi to rząd włoski zapewnia wsparcie finansowe. Gdyby to był ESM, to warunki pomocy finansowej byłyby bardziej surowe, a sam ESM niezależny od wpływów politycznych. Ponadto pomoc opierałaby się tylko i wyłącznie na względach związanych z ryzykiem systemowym.
Problemy z kredytami zagrożonymi mogą być rezultatem głębszych słabości instytucjonalnych i strukturalnych – i dotyczy to nie tylko Włoch. Możliwe jest, że problem kredytów nieregularnych we włoskim sektorze bankowym pojawi się ponownie, jeśli nie zostaną wprowadzone odpowiednie zmiany dotyczące kultury zarządzania i konkurencji. W takim wypadku rozwiązania krótkoterminowe nie byłyby właściwe, a uwaga powinna zostać skupiona na reformach instytucjonalnych i strukturalnych, które ułatwią wprowadzanie zharmonizowanych reguł restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków.
Turbulencje na rynku bankowym odnotowane w 2023 r. były pierwszym poważnym wyzwaniem dla pakietu Bazylea III. Niniejszy artykuł przedstawia szósty raport z serii „Przyszłość systemu bankowego”, który analizuje przyczyny tych zawirowań, a także ich konsekwencje dla regulacji finansowych. Raport koncentruje się na trzech głównych zagadnieniach: przyczynach dynamicznego wzrostu i spadku nieubezpieczonych depozytów bankowych, które doprowadziły do tych zawirowań, oraz koniecznych reformach w zakresie ubezpieczenia depozytów i pożyczkodawcy ostatniej instancji; niedociągnięciach w zakresie regulacji, rachunkowości i nadzoru, które doprowadziły do upadku banki uznawane za wypłacalne oraz na zarządzaniu procesami upadłości banków i potencjalnych reformach procedur restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.
Wydarzenia z marca 2023 r. w Stanach Zjednoczonych i Szwajcarii uwidoczniły – nie po raz pierwszy – utrzymującą się kruchość systemów bankowych. Autorzy najnowszego Raportu genewskiego na temat gospodarki światowej oceniają, czy dotychczasowe reformy wystarczą, aby stawić czoło zmianom otoczenia gospodarczego i postępującym przekształceniom strukturalnym oraz jakie dodatkowe reformy systemów bankowych mogą okazać się konieczne. Co prawda konkretne przyczyny słabości banków są różne w rozmaitych jurysdykcjach, ale wiele wniosków zawartych w raporcie dotyczy ogółu systemów bankowych.
Narodowy Bank Polski pełni istotną rolę w zapewnieniu stabilności systemu finansowego, a szczególnie sektora bankowego. W zakresie nadzoru finansowego jego rola ulegała zmianom. W latach 1989-2007 NBP był bezpośrednio zaangażowany w nadzór nad bankami, a od 2015 r. pełni wiodącą funkcję w nadzorze makroostrożnościowym.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Głównym tematem tegorocznego sympozjum w Jackson Hole, organizowanego przez Bank Rezerwy Federalnej w Kansas City, była sytuacja i aktualne trendy na rynku pracy. Nie zabrakło tam również innych tematów, w tym prezentacji dotyczącej reguły Taylora, z której można się było dowiedzieć, dlaczego trudno jest opisywać i intepretować politykę pieniężną za pomocą prostych matematycznych formuł.
Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych (Fed) dokonała w ostatnim czasie kolejnego przeglądu swojej strategii polityki pieniężnej. W nowym dokumencie strategicznym potwierdzono główne założenia dotychczasowego podejścia Fed do prowadzenia polityki pieniężnej.
Autonomiczna sztuczna inteligencja w ciągu kilku lat zrewolucjonizuje wiele biznesów i branż, zmieni łańcuchy wartości firm i strukturę zatrudnienia. Nie powinna jednak być pozostawiona bez nadzoru.
Pomimo wyzwań gospodarczych i społecznych, coraz dłuższe życie otwiera również nowe możliwości ekonomiczne, które mogą przekształcić starzenie się społeczeństw z obciążenia w źródło wzrostu i rozwoju.
Kraj byłego bloku wschodniego, który – podobnie jak my – zaczął dynamicznie się rozwijać po upadku komunizmu to Rumunia. Dziś ma apetyt na znacznie więcej, ale czy wystarczy jej sił i ambicji, by sięgnąć po więcej?
Podczas pandemii inflacja CPI w ujęciu rocznym w Stanach Zjednoczonych gwałtownie wzrosła, osiągając w czerwcu 2022 r. maksimum na poziomie 9 proc. W artykule przekonujemy, że ten wzrost inflacji można wyjaśnić w ramach metodologicznych, w których inflacja zależy od trzech czynników: długoterminowych oczekiwań, stopnia zacieśnienia rynku pracy mierzonego stosunkiem wakatów do bezrobocia oraz dużych zmian cen względnych w poszczególnych branżach, np. sektorze energetycznym i motoryzacyjnym.
Im dłużej europejskie rządy będą inwestowały w obronność, tym większe są szanse na znaczny wzrost innowacyjności i w długim horyzoncie czasowym na Starym Kontynencie zobaczymy efekt spin-off, czyli transferu technologii z sektora defence do sektorów cywilnych – uważa prof. Hubertus Bardt, dyrektor zarządzający IW Köln.
Swobodny dostęp do zdrowej i relatywnie taniej żywności wciąż nie jest czymś powszechnym w skali globu, i wymaga interdyscyplinarnego podejścia, współpracy państw i firm z organizacjami międzynarodowymi, a także zapewnienia odpowiedniego finansowania przedsiębiorstwom z branży rolnej – przekonują autorzy monografii „Współczesne wyzwania bezpieczeństwa żywnościowego”.
Pracownicy tracą pracę bezpowrotnie. Klienci zostają bez usług, na których polegali przez lata. Drużyny sportowe tracą sponsorów, a społeczności swoje instytucje, które były ich opoką. Wygrywa tylko private equity. Taki krajobraz USA maluje Megan Greenwell w książce „Bad Company”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
