EURO 2012 inflacji w Polsce nie wywoła

W dyskusji na temat krótkookresowych perspektyw inflacji pojawił się nowy wątek – cenowe efekty Euro 2012. Na problem ten zwrócili również uwagę członkowie Rady Polityki Pieniężnej.  W przeszłości organizacja tej rangi imprez w innych krajach powodowała jedynie przejściowy wzrost cen. W Polsce Euro 2012 też inflacji nie wywoła, chwilowo najbardziej zdrożeją noclegi w hotelach.
EURO 2012 inflacji w Polsce nie wywoła

CC BY-NC-ND cattias.photos

Zgodnie z opisem dyskusji na majowym posiedzeniu RPP część członków Rady uważała, że „…w najbliższym okresie można oczekiwać ponownego wzrostu dynamiki cen. Wzrost inflacji może wynikać w szczególności z (…) przejściowego wzrostu cen usług restauracji i hoteli (wpływ mistrzostw Europy w piłce nożnej)”.

Co więcej, jak wskazują wypowiedzi niektórych członków rady to między innymi obawa o utrzymanie inflacji na obecnym podwyższonym poziomie stanowiła argument za podwyższeniem przez RPP stóp procentowych NBP na majowym posiedzeniu.

Niepokój członków rady o cenowe efekty Euro 2012 skłania do postawienia pytania o skalę tych efektów. W szczególności, ważna jest odpowiedź na pytanie, czy wyrażana przez niektórych członków rady obawa o wystąpienie efektu histerezy (utrzymanie podwyższonego poziomu cen także po turnieju) jest uzasadniona.

Oceniając inflacyjne skutki Euro 2012 przeanalizowaliśmy zmiany poziomu cen konsumpcyjnych w innych krajach organizujących Mistrzostwa Europy w piłce nożnej w latach 2008 (Austria i Szwajcaria) oraz 2004 (Portugalia). Wykorzystaliśmy przy tym zdezagregowane do trzeciego poziomu danych o inflacji HICP Eurostatu. Udostępnione indeksy jednopodstawowe skorygowaliśmy za pomocą metod statystycznych o sezonowe zmiany cen pomiędzy poszczególnymi miesiącami, a także o zmiany cen w zadanych okresach w całej strefie euro. Przy czym korekta o dynamikę cen w unii walutowej miała na celu wyeliminowanie wpływu czynników zewnętrznych na poziomy cen krajach organizujących Euro w okresie mistrzostw.

Z tak otrzymanych szeregów cen wynika, że jedynie w przypadku nielicznych kategorii towarów i usług konsumpcyjnych można było zauważyć wpływ mistrzostw na procesy inflacyjne. Najsilniejszy wpływ odnotowano dla usług związanych z zakwaterowaniem w Portugalii w 2004 r., gdzie po oczyszczeniu z wpływu wahań sezonowych i czynników zewnętrznych ceny tych usług były w miesiącu organizacji imprezy (czerwiec) wyższe od tych odnotowanych na początku roku o 25,8 proc. A podwyższony poziom cen noclegów odnotowano także w miesiącach sąsiadujących – maju i lipcu (por. wykres). Koniec 2004 r. przyniósł jednak spadek poziomu cen w tym kraju do poziomu ze stycznia, co sygnalizuje, że w Portugalii nie odnotowano żadnego efektu histerezy związanego z Euro.

1. Indeks-cen-HICP-w-kategorii-usług-związanych-z-zakwaterowaniem CC by  UggBoy♥UggGirl  PHOTO  WORLD  TRAVEL

Opr. DG (CC BY UggBoy♥UggGirl PHOTO WORLD TRAVEL)

W Austrii i Szwajcarii ceny usług związanych z zakwaterowaniem były w czerwcu (miesiąc mistrzostw) odpowiednio o 1,8 proc. i 1,5 proc. niższe od odnotowanych na początku roku. Naszym zdaniem brak wzrostu cen usług hotelowych w tych dwóch krajach był wynikiem ich relatywnie wysokiego poziomu już przed mistrzostwami.

Zgodnie z danymi Eurostatu w roku mistrzostw (2008) ceny usług hotelowych i restauracyjnych były w przypadku Austrii wyższe niż w krajach strefy euro o przeciętnie 4,0 proc., a w Szwajcarii były one wyższe o nawet 20,1 proc. W Portugalii z kolei w roku organizacji Euro ceny usług hotelowych i restauracyjnych były o 20,2 proc. niższe niż średnio we wszystkich krajach unii walutowej, co mogło uzasadniać skłonność hotelarzy do podnoszenia cen usług w okresie Mistrzostw. Z podobnym mechanizmem możemy mieć do czynienia również w Polsce, gdzie ceny usług związanych z gastronomią i zakwaterowaniem były w 2010 r. (ostatnim dla którego są dostępne dane) o 24,3 proc. niższe niż przeciętnie w 17 krajach strefy euro.

Nieznaczny wzrost cen, który mógł być związany z organizacją Euro przez poprzednich gospodarzy turnieju, odnotowano także w usługach transportowych, w szczególności w przewozach lotniczych. W tej kategorii najsilniejszy wzrost cen został odnotowany w przypadku Austrii i to w miesiącu poprzedzającym turniej (oczyszczona z wpływu wahań sezonowych i czynników globalnych dynamika cen usług lotniczych wyniosła w tym kraju w maju 2008 r. 11,7 proc. w stosunku do poprzedniego miesiąca). W pozostałych krajach wzrost ten był relatywnie niższy niż w analogicznych okresach (odpowiednio 3,6 proc. i 2,1 proc. dla Szwajcarii i Portugalii).

2. Indeks-cen-HICP-dla-środków-transportu CC BY-NC by viima

Opr. DG (CC BY-NC by viima)

Wbrew przypuszczeniom dane z Austrii, Szwajcarii i Portugalii nie wskazują na istnienie znaczącego wpływu Euro na ceny w restauracjach, pubach i kawiarniach (por. wykres). U wcześniejszych gospodarzy mistrzostw ceny tych usług utrzymały się w miesiącu trwania imprezy na poziomie zbliżonym do odnotowanego w styczniu analogicznych lat (zmieniły się o odpowiednio 0,4 proc., 0,1 proc. i -0,4 proc. w porównaniu ze styczniem danego roku).

Jest to naszym zdaniem wynikiem istnienia tzw. „kosztów zmiany karty dań” („kosztów menu”), powodujących usztywnienie cen w krótkim okresie. Efekt ten polega na wstrzymaniu się od częstych zmian cen ze względu na występowanie związanych z tym kosztów, takich jak wydruk nowego menu, zmiany w kasach fiskalnych, czy niezadowolenie stałych klientów.

Znaczenie kosztów menu jako czynnika sprzyjającego krótkookresowej sztywności cen potwierdzają wyniki badania ankietowego opublikowanego w pracy The Pricing Behaviour of Firms in the Euro Area z 2005 r. W ankiecie tej przedsiębiorstwa w strefie euro zapytano o znaczenie czynników, ograniczających natychmiastowe dostosowania cen. Koszty zmiany karty dań znalazły się w grupie najważniejszych czynników sprzyjających sztywności cen obok ukrytych i jawnych kontraktów, ustalania cen opartych na kosztach oraz niepowodzenia koordynacji.

)3. Indeks-cen-HICP-w-restauracjach,-pubach-i-kawiarniach CC BY-NC by Damien [Phototrend.fr]Przeprowadzona przez nas analiza nie potwierdza również innych propagowanych w mediach tez o możliwym wpływie organizacji Euro na ceny niektórych wyrobów spożywczych, w tym owoców, artykułów mięsnych i alkoholowych. W danych dla Austrii, Szwajcarii czy Portugalii nie widać istotnej zależności pomiędzy datą mistrzostw, a cenami produktów żywnościowych i napojów. Ceny owoców w poszczególnych krajach w miesiącu organizacji turnieju zmieniły się w porównaniu ze styczniem tego samego roku o odpowiednio 1,7 proc. w Austrii, -3,2 proc. w Szwajcarii i -6,5 proc. w Portugalii, ceny mięsa o odpowiednio 0,3 proc., 0,1 proc. i 0,4 proc., a ceny napojów alkoholowych o 0,4 proc., 1,9 proc. i 0,5 proc.

Brak wpływu mistrzostw na wyroby w poszczególnych kategoriach, pomimo wzmożonego popytu w okresie turnieju (przykładowo w Portugalii w 2004 r. wzrost spożycia piwa wyniósł 8,5 proc. w skali roku, na co w większości złożył się wzrost sprzedaży tego trunku w trakcie Euro), można tłumaczyć wysoką elastycznością podaży artykułów spożywczych. Wielkość produkcji w tych kategoriach można bowiem relatywnie szybko dostosować do zwiększonego popytu, w szczególności w przypadku oczekiwanego wzrostu zapotrzebowania. Przemawiają za tym wypowiedzi przedstawicieli polskich browarów, w których wskazują oni, że tworzą dodatkowe zapasy i utrzymują wysokie moce produkcyjne w związku z oczekiwaną zwiększoną konsumpcją piwa w okresie turnieju.

4. Indeks-cen-HICP-dla-napojów-alkoholowych CC BY-NC-SA by Ianiv & Arieanna

Opr. DG (CC BY-NC-SA by Ianiv & Arieanna)

Powyższa analiza sugeruje zatem, że organizacja Euro przez Polskę może mieć znaczący z punktu widzenia inflacji wpływ wyłącznie na poziom cen hoteli. Wynikającym z przyjętej metodologii badania czynnikiem ryzyka dla tej prognozy jest różnica w absolutnym poziomie cen pomiędzy Polską a krajami goszczącymi poprzednie mistrzostwa.

Różnice te szczególnie widoczne są w przypadku cen artykułów żywnościowych (w 2010 r. były one niższe w Polsce niż w Portugalii o 24 proc., niż w Austrii o 41 proc. i niż w Szwajcarii o 55 proc.) oraz cen usług transportowych (były one niższe o odpowiednio 20 proc., 48 proc. i 51 proc.). Z tego względu producenci niektórych towarów żywnościowych i prywatnych usług transportowych mogą być skłonni do podniesienia cen, ponieważ w dalszym ciągu będą one relatywnie niższe niż w krajach, z których przyjechali i jeszcze przyjadą do nas kibice na Euro.

Tego typu motywacji nie będą mieli natomiast producenci wyrobów alkoholowych, ponieważ ich ceny były w 2010 r. na tym samym poziomie, co średnio w krajach strefy euro. Zjawisko podwyżek cen artykułów spożywczych i prywatnych usług transportowych powinno być jednak ograniczone wyłącznie do miast goszczących turystów zagranicznych. Jeżeli jednak nastąpi wzrost cen w tych kategoriach, to będzie on miał w naszej ocenie charakter przejściowy. Sprzyjać temu będzie utrzymujący się niski popyt konsumpcyjny w Polsce.

Ze względu na możliwy znaczący wpływ organizacji Euro na poziom cen hoteli w miesiącu imprezy, 15-22 maja br. przeprowadziliśmy badanie cen pokoi hotelowych w miastach-gospodarzach Euro 2012 (Warszawa, Gdańsk, Poznań, Wrocław – MG4) oraz w Krakowie. Sprawdziliśmy ceny standardowych pokoi 2-osobowych w 4 terminach. W przypadku MG4 zbadaliśmy ceny przed mistrzostwami (31 maja – 2 czerwca), w dniu pierwszego meczu mistrzostw w danym mieście (w przypadku Warszawy i Wrocławia były to 7-9 czerwca, a Gdańska i Poznania 9-11 czerwca), między meczami (odpowiednio 13-15 oraz 15-17 czerwca) oraz po Euro (12-14 lipca). W przypadku Krakowa ceny sprawdziliśmy dla tych samych okresów, co dla Warszawy.

Dla każdego z miast wybraliśmy do badania po dwa hotele dla każdej z kategorii gwiazdkowej (od 1* do 5*) oraz dla nieskategoryzowanych obiektów noclegowych. Ze względu na brak danych nie we wszystkich miastach udało nam się zebrać informacje dotyczące poszczególnych kategorii cenowych (w badaniu uwzględniliśmy 48 hoteli). Dane o cenach pochodzą z portalu booking.com oraz bezpośrednio od hoteli.

Następnie na podstawie tych danych skonstruowaliśmy indeksy cen hoteli w poszczególnych miastach i w poszczególnych kategoriach (por. wykres). Wagami zastosowanymi przez nas przy obliczaniu tych wskaźników cen były udziały liczby udzielonych noclegów w MG4 i Krakowie według kategorii w całości udzielonych noclegów w Polsce w 2010 r. (por. tabela).

Opr. DG

Opr. DG

Zgodnie z naszą analizą w dniu pierwszego meczu mistrzostw zakładaliśmy, że ceny będą wyższe niż przed Euro o 163 proc.. Najwyższego wzrostu cen, bo o 209 proc., można było spodziewać się w hotelach 4-gwiazdkowych. W hotelach 1-gwiazdkowych przewidywania wskazywały na wzrost cen o 173 proc., w 5-gwiazdkowych o 161 proc., w 2- i 3-gwiazdkowych o 134 proc., a w nieskategoryzowanych o 10 proc.

Najsilniejszy wzrost cen odnotowaliśmy w przypadku hoteli wrocławskich (wzrost o 529 proc. w dniu meczu) oraz gdańskich (481 proc.). Ponad dwukrotnie zwiększą się natomiast ceny w Warszawie (o 137 proc.) oraz Poznaniu (115 proc.). Natomiast w Krakowie, gdzie nie będą się odbywać żadne mecze, ceny pokoi dwuosobowych w dniu meczów będą wyższe o 22 proc. w porównaniu do końca maja br.

Tak duże zróżnicowanie w dynamice cen pomiędzy poszczególnymi miastami gospodarzami jest naszym zdaniem wynikiem dostępnej w poszczególnych miastach gospodarzach bazy noclegowej. Na możliwość wystąpienia takiej sytuacji, w szczególności w Gdańsku, wskazywały również wyniki raportu analizującego  Długookresowy wpływ organizacji EURO 2012 na gospodarkę polską.

W Gdańsku i Wrocławiu liczba miejsc noclegowych we wszystkich obiektach zakwaterowania zbiorowego jest obecnie niższa niż 10 tys. Relatywnie uboższa niż w Warszawie, czy Krakowie jest również oferta noclegowa w hotelach 4* i 5* gwiazdkowych w Gdańsku i Wrocławiu. To ograniczenie podaży w najwyższym segmencie rynku jest naszym zdaniem głównym powodem wzrostu cen w tych miastach w okresie EURO.

6. Ceny-dwuosobowych-pokoi-w-poszczególnych-kategoriach-gwiazdkowych CC BY-NC-SA by ojame

Opr. DG (CC BY-NC-SA by ojame)

Między meczami ceny pozostaną na podwyższonym poziomie, jednakże będą istotnie niższe niż w dniach rozgrywek (średnio o 37 proc. więcej niż przed Euro), w szczególności w przypadku Gdańska i Wrocławia. Nie zaobserwowaliśmy natomiast efektu histerezy dla cen hoteli. Po okresie Mistrzostw ceny pokoi w hotelach MG4 i Krakowa spadną do poziomu z końca maja, a w niektórych miastach (Poznań i Warszawa) ceny będą niższe nawet o 40 proc. od tych z 31 maja. Może to być jednak wynikiem badania cen dla noclegów z blisko dwumiesięcznym wyprzedzeniem, kiedy w przypadku części hoteli obowiązują promocyjne ceny dla wczesnych rezerwacji.

Opr. DG (CC by espensorvik)

Opr. DG (CC by espensorvik)

Z powyższych obliczeń wynika, że wzrost cen noclegów w miastach-gospodarzach będzie relatywnie wysoki. Jednakże w pozostałych obiektach noclegowych w kraju wzrost cen usług hotelowych nie powinien być znaczący z punktu widzenia inflacji, na co wskazuje niski wzrost cen w Krakowie. Zakładając zatem, że ceny w pozostałych obiektach zakwaterowania zbiorowego poza MG4 i Krakowem w dniach meczowych wzrosną o 15 proc., to w całym kraju przeciętny ważony liczbą udzielonych noclegów wzrost cen w tym okresie wyniesie 44,5 proc. w porównaniu z końcem maja.

Należy jednak pamiętać, że w Polsce będzie tylko 5 dni meczowych, z czego po 3 mecze odbędą się we Wrocławiu i Poznaniu, a 4 w Gdańsku. W pozostałych dniach wzrost cen (w porównaniu z majem) będzie istotnie niższy i przy założeniu 5 proc. wzrostu cen poza MG4 i Krakowem wyniesie dla całego kraju 10,6 proc. W efekcie po zestawieniu ze sobą dynamiki cen w całym kraju w dniach meczowych, pomiędzy meczami oraz liczby dni organizacji turnieju Euro 2012 w Polsce otrzymujemy przeciętny wzrost cen usług hotelowych na poziomie 19,1 proc. w czerwcu w stosunku do maja. Uwzględniając wagę usług hotelowych we wskaźniku inflacji CPI oznacza to, że tylko z tytułu wzrostu cen noclegów inflacja w czerwcu zwiększy się o 0,3 punktu proc.

Zgromadzone przez nas dane wskazują, że cenowe efekty Euro 2012 powinny być przejściowe i już w lipcu można oczekiwać ponownego spadku inflacji CPI. Tym samym nie spodziewamy się, aby w Polsce wystąpiły efekty histerezy, na które wskazywali niektórzy członkowie RPP. Przeciwdziałać temu będzie również relatywnie niska dynamika konsumpcji w ostatnich miesiącach związana między innymi ze stagnacją wynagrodzeń w gospodarce w ujęciu realnym.

Istnieją jednak dwa czynniki ryzyka dla powyższej prognozy.

Po pierwsze, ze względu na zgłaszane obecnie przez część hotelarzy niskie obłożenie pokoi w czasie mistrzostw możliwe jest, że zdecydują się oni w trakcie turnieju na obniżenie cen oferowanych noclegów.

Po drugie, z punktu widzenia wartości wskaźnika inflacji CPI w czerwcu kluczowe będzie, w jakich dniach zebrane zostaną dane o cenach noclegów przez GUS. Zgodnie z uzyskanymi przez nas informacjami dane o cenach hoteli zbierane będą tylko raz pomiędzy 5 a 22. czerwca w każdym z ponad 200 rejonów ankietowych. Oznacza to, że w scenariuszu pesymistycznym, w którym ceny zostaną zebrane w dniu meczowym, wskaźnik inflacji może być wyższy od wariantu bez Euro aż o 0,7 p.p., a w wariancie optymistycznym, w którym ceny zostaną zebrane jeszcze przed rozpoczęciem turnieju wpływ na inflację będzie zbliżony do zera.

Podsumowując, Euro 2012 może przyczynić się do znaczącego wzrostu wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych w czerwcu br., którego przyczyną będzie zewnętrzny wstrząs popytowy. Przejściowy charakter tego wstrząsu oraz presja konkurencyjna na rynku usług hotelarskich sprawią, że inflacyjne skutki Euro 2012 szybko wygasną, co będzie oddziaływać w kierunku spadku rocznego wskaźnika inflacji w lipcu br. w porównaniu z czerwcem. W konsekwencji, Euro 2012 należy traktować jako wydarzenie neutralne dla krajowej polityki pieniężnej.

Jakub Borowski, Adam Czerniak, Mariusz Kapuściński

Jakub Borowski i Adam Czerniak są ekonomistami w departamencie gospodarki pieniężnej Kredyt Banku SA i pracownikami Szkoły Głównej Handlowej. Mariusz Kapuściński jest studentem SGH i praktykantem w Kredyt Banku SA.

CC BY-NC-ND cattias.photos
1. Indeks-cen-HICP-w-kategorii-usług-związanych-z-zakwaterowaniem CC by  UggBoy♥UggGirl  PHOTO  WORLD  TRAVEL
1. Indeks-cen-HICP-w-kategorii-usług-związanych-z-zakwaterowaniem CC by UggBoy♥UggGirl PHOTO WORLD TRAVEL
2. Indeks-cen-HICP-dla-środków-transportu CC BY-NC by viima
2. Indeks-cen-HICP-dla-środków-transportu CC BY-NC by viima
3. Indeks-cen-HICP-w-restauracjach,-pubach-i-kawiarniach CC BY-NC by Damien [Phototrend.fr]
3. Indeks-cen-HICP-w-restauracjach,-pubach-i-kawiarniach CC BY-NC by Damien [Phototrend.fr]
4. Indeks-cen-HICP-dla-napojów-alkoholowych CC BY-NC-SA by Ianiv & Arieanna
4. Indeks-cen-HICP-dla-napojów-alkoholowych CC BY-NC-SA by Ianiv & Arieanna
Opr. DG
5. udział liczby udzielonych noclegów
6. Ceny-dwuosobowych-pokoi-w-poszczególnych-kategoriach-gwiazdkowych CC BY-NC-SA by ojame
6. Ceny-dwuosobowych-pokoi-w-poszczególnych-kategoriach-gwiazdkowych CC BY-NC-SA by ojame
Opr. DG (CC by espensorvik)
7. Ceny-dwuosobowych-pokoi-w-poszczególnych-miastach CC by espensorvik

Otwarta licencja


Tagi