(©Envato)
Klienci banków – czego nie pokazują statystyki – jednak znacząco różnią się w sposobie korzystania z BLIKA, a na rodzaj wykonywanych transakcji istotnie wpływa wiek użytkowników i wynikająca z niego przynależność do określonej generacji konsumentów.
Jak informuje zarządzająca BLIKIEM spółka Polski Standard Płatności (PSP), w 2018 r. jego użytkownicy, wykonali blisko 91 mln transakcji, tj. trzykrotnie więcej niż w 2017 r., a tylko w trzecim kwartale 2019 r. prawie 57 mln, czyli ponad 60 proc. liczby transakcji przeprowadzonych w 2018 r. BLIK jest dostępny w aplikacji mobilnej 12 banków, w tym od 31 lipca 2019 r. także w bankach zrzeszonych w Spółdzielczej Grupie Bankowej.
Klienci banków uzyskali możliwość korzystania z BLIKA w 2015 r., natomiast z bankowych aplikacji lub stron mobilnych dostępnych na smartfonach i tabletach już trzy lata wcześniej. Ta różnica w czasie dostępu do obydwu rozwiązań nie pozostała bez wpływu na termin, w którym użytkownicy bankowości mobilnej „przekonali się” do BLIKA. W jego upowszechnieniu przełomowy okazał się 2018 r., co pokazują rezultaty badania przeprowadzonego w Katedrze Badań Rynku i Usług Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu w grudniu 2019 r. techniką CAWI na próbie 610 użytkowników BLIKA, w tym 285 z generacji Z (wiek 18 – 24 lata) i 325 z generacji Y (wiek 25 – 40 lat).
Z badania wynika, że spośród osób, które zaczęły używać aplikacji mobilnej w 2018 r., BLIKA zainstalowało blisko 2/3. Znacznie dłuższy był proces jego akceptacji w przypadku osób, które zaczęły korzystać z bankowości mobilnej we wcześniejszych latach. W 2017 r. zainstalowało BLIKA blisko 40 proc. osób, które w tym roku uruchomiły aplikację mobilną banku, a w 2016 r. było to 20 proc. BLIKA w 2015 r. posiadało tylko 12 proc., które w tym roku rozpoczęły korzystanie z bankowości mobilnej. Najwięcej osób, które zainstalowały aplikację mobilną banku w latach 2015 – 2017, zdecydowało się na korzystanie z BLIKA właśnie w 2018 r. – połowa w 2017 r., 40 proc. – w 2016 r. i ponad 30 proc. osób, które zaczęły korzystać z bankowości mobilnej w 2015 r. i wcześniej.
Według danych spółki PSP, w czwartym kwartale 2018 r. z użyciem BLIKA przeprowadzono 33,7 mln transakcji, z czego 75 proc. stanowiły płatności w internecie, 13 proc. – wypłaty z bankomatów, 6 proc. przelew na numer telefonu, a niespełna 6 proc. – transakcje w terminalach POS. Obserwowana rokrocznie bardzo duża dynamika wzrostu liczby transakcji z użyciem BLIKA nie wpływa znacząco na zmianę ich struktury – kluczowe znaczenie mają transakcje internetowe. W trzecim kwartale 2019 r. płatności za zakupy w internecie stanowiły 70 proc. transakcji, wypłaty pieniędzy z bankomatów – 12 proc., przelewy na numer telefonu – 7,5 proc., a płatności za zakupy w sklepach stacjonarnych ponad 10 proc.
Wyniki badania CAWI potwierdzają, że posiadacze BLIKA najczęściej płacą nim za zakupy dokonane kanałem internetowym. W okresie 30 dni od 3 do 5 takich operacji zrealizowała 1/3 jego użytkowników, od 6 do 10 – 20 proc., a powyżej 10 – 14 proc. Takiej transakcji nie wykonało tylko 5 proc. osób, a 1 – 2 przeprowadziło prawie 30 proc. osób. Pozostałe rodzaje transakcji są wykonywane znacznie rzadziej. W okresie jednego miesiąca blisko 60 proc. użytkowników BLIKA ani razu nie płaciło w terminalu POS, nie wypłaciło gotówki z bankomatu i nie przelało środków pieniężnych na telefon.
Niewykorzystany potencjał generacji Z w bankowości internetowej
Klienci banków z generacji Y i Z znacząco różnią się pod względem częstości wykonywania płatności internetowych z użyciem BLIKA. Od 3 do 5 płatności wykonuje w ciągu miesiąca 37 proc. osób z pokolenia Z i tylko 29 proc. Millenialsów. Te różnice są jeszcze bardziej wyraźne, gdy pokolenie Y podzielimy na segment osób przed i po 30 roku życia. W obydwu tych grupach wiekowych miesięcznie od 3 do 5 transakcji wykonuje BLIKIEM odpowiednio 31 proc. i 26 proc.
Różnica pomiędzy Millenialsami jest jeszcze bardziej widoczna w przypadku osób aktywnie korzystających z BLIKA. Ponad 5 płatności w miesiącu wykonuje 40 proc. młodszych i 30 proc. starszych Millenialsów. Dominacja osób w wieku 25 – 30 w realizacji płatności internetowych wynika z dwóch przyczyn – podobnie jak pokolenie Z nie mają one problemów z akceptacją nowych technologii i chętnie korzystają z rozwiązań usprawniających dokonywanie płatności bezgotówkowych. W odróżnieniu od „Zetów”, dysponują one jednak znacznie większą siłą nabywczą, która pozwala częściej robić zakupy online.
W terminalu POS w okresie miesiąca przynajmniej trzy razy zapłacił BLIKIEM tylko co piąty użytkownik z generacji Z i 30 proc. z generacji Y, przy czym znowu występuje istotna różnica pomiędzy samymi Millenialsami. W tym przypadku bardziej aktywni są ci starsi (35 proc.) niż młodsi (28 proc.). I ponownie przyczyną tych różnic jest przede wszystkim technologia. Osoby do 30. roku życia oprócz BLIKA znaczniej częściej korzystają z innych mobilnych form płatności, takich jak Apple Pay i Google Pay. Na stosunkowo niewielką popularność BLIKA w płatnościach za zakupy w placówkach stacjonarnych wpływa przede wszystkim postrzeganie czasu trwania operacji płatności jako dłuższego niż przy użyciu innych bezgotówkowych, zbliżeniowych form płatności. Mając do wyboru BLIKA i kartę płatniczą, w markecie wolałoby nim zapłacić tylko 10 proc. użytkowników. Należy też pamiętać, że BLIK nie jest dostępny we wszystkich placówkach handlowych.
Przyzwyczajenie do płatności bezgotówkowych i skromniejsze środki finansowe powodują, że generacja Z rzadziej niż pokolenie Y wykorzystuje BLIKA do wypłacania gotówki z bankomatu, pomimo że jest dostępna w 95 proc. tych urządzeń. W okresie 30 dni co najmniej raz dokonało takiej operacji tylko 38 proc. „Zetów” i blisko połowa Millenialsów.
W korzystaniu z kolejnej funkcjonalności – przelewu środków na telefon – prym zdecydowanie wiodą osoby pokolenia Z. W okresie miesiąca blisko połowa z nich dokonała przynajmniej jednego takiego przelewu. W przypadku Millenialsów był to tylko co trzeci posiadacz BLIKA. Pewnym ograniczeniem w rozwoju tej formy płatności może być brak jej dostępności we wszystkich bankach oferujących BLIKA. Na koniec 2019 r. tę funkcjonalność oferowało 10 banków.
Posiadacze BLIKA bardzo wysoko oceniają jego funkcjonalność rozumianą jako szybkość działania i łatwość wykonywania transakcji. W pięciopunktowej skali ocen od 1 – bardzo źle do 5 – bardzo dobrze to kryterium uzyskało średnią ocenę 4,6 pkt. Nieco niżej oceniane jest bezpieczeństwo płatności dokonywanych przy użyciu BLIKA (średnia 4,2 pkt). Pomimo zupełnie innego przebiegu transakcji w BLIKU niż w przelewie wykonywanym poprzez aplikację bankową, do której trzeba zalogować się, użytkownicy niejednokrotnie stawiają pomiędzy nimi znak równości w odniesieniu do zagrożeń związanych z ich używaniem w miejscach publicznych. Inną kwestią są wyłudzenia „na BLIKA” poprzez włamanie na konto na Facebooku. Włamywacz podszywający się pod właściciela konta rozsyła do jego znajomych maile z informacją o nagłej potrzebie finansowej i prosi o dokonanie przelewu lub podanie kodu BLIK. Jednak zdecydowanie najsłabszą stroną BLIKA jest ograniczona liczba punktów, w których można nim płacić (nadal jest on niedostępny w 1/3 terminali płatniczych). Średnia ocena w tym zakresie to tylko 3,8 pkt.
Bardzo dobry odbiór przez klientów banków z różnych pokoleń całkowicie polskiej innowacji w płatnościach mobilnych jaką jest BLIK, niewątpliwie będzie stymulować rozbudowę sieci punktów akceptujących ten system płatności i dodawanie nowych funkcji. Kolejnym rozwiązaniem zachęcającym do korzystania z BLIKA ma być „Request for payment”, czyli prośba o przelew. Na swojej stronie internetowej spółka PSP informuje, że pod koniec 2019 r. otrzymała od Prezesa Narodowego Banku Polskiego zgodę na jego wprowadzenie. Osoba posiadająca BLIKA za pomocą funkcji „prośba o przelew na telefon BLIK” będzie mogła wysłać do innego użytkownika prośbę o dokonanie przelewu. Odbiorca otrzyma w aplikacji mobilnej swojego banku powiadomienie i może tę prośbę zaakceptować lub odrzucić w ciągu 72 godzin. Jeśli zostanie ona zignorowana, jej autor otrzyma powiadomienie, że odbiorca nie odpowiedział. W najbliższych miesiącach ma zostać udostępniona opcja płatności zbliżeniowej będąca efektem współpracy BLIKA z Mastercard.
