Eksport przez internet a luka płacowa

Mniejsze koszty eksportu w transakcjach online pomagają małym firmom w krajach rozwijających się dotrzeć do konsumentów na całym świecie. Ponieważ małe i duże firmy mają podobny dostęp do światowych rynków, handel internetowy może przyczynić się do redukcji wynagrodzenia i nierówności w dochodach.
Eksport przez internet a luka płacowa

Postęp technologiczny jest często powiązany z pogłębieniem się luki płacowej między wykwalifikowanymi a niewykwalifikowanymi pracownikami. Pojawienie się internetu i technologii informacyjnych nie było wyjątkiem od tej reguły. Ackerman i inni (2015) za pomocą danych dotyczących Norwegii przekonująco wykazują, iż szerokopasmowy dostęp do internetu pogłębia lukę płacową między wykwalifikowanymi a niewykwalifikowanymi pracownikami. Międzynarodowy handel jest również często postrzegany jako jeden z głównych powodów pogłębiania się luki płacowej. David H. Autor (2014 i 2015) argumentuje, iż negatywny wpływ produktów importowanych z Chin na wynagrodzenie oraz zatrudnienie niewykwalifikowanych pracowników w Stanach Zjednoczonych jest o wiele większy niż wpływ zmian technologicznych opartych na umiejętnościach.

Możliwym wyjaśnieniem faworyzowania wykwalifikowanych pracowników powiązanym z postępem technologicznym i handlem międzynarodowym są wysokie koszty stałe wynikające z wprowadzenia nowych technologii oraz z dostępu firm do międzynarodowych rynków. Istnieje większe prawdopodobieństwo, iż na poniesienie tych wysokich kosztów stałych stać duże przedsiębiorstwa. Firmy te zwykle również zatrudniają większy odsetek wykwalifikowanych pracowników, którzy dzięki temu będą mogli czerpać nieproporcjonalnie większe korzyści z innowacji technologicznych oraz rynków globalnych.

Postęp technologiczny nie zawsze jednak faworyzuje wykwalifikowanych pracowników. Luo (2017) pokazuje, iż w okresie, gdy Europa doświadczała znaczącego postępu technologicznego w ciągu pięciuset lat przed pierwszą wojną światową, luka płacowa między wykwalifikowanymi a niewykwalifikowanymi pracownikami zmalała o ponad 50 proc. Postęp technologiczny związany z internetem oraz technologiami informatycznymi może w niedalekiej przyszłości mieć podobny wpływ, jeżeli zwiększy się odsetek mniejszych firm wprowadzających nowe technologie.

Hal Varian, główny ekonomista Google, stwierdził: „Duże przedsiębiorstwa jako pierwsze zaczęły czerpać korzyści z tego postępu technologicznego. Ale może jeszcze się okazać, iż wpływ technologii informatycznych na małe i średnie przedsiębiorstwa będzie miał największy wpływ na gospodarkę“ (Varian 2005).

Wzrost eksportu online o 1 proc. zmniejsza lukę płacową między wykwalifikowanymi a niewykwalifikowanymi pracownikami o 0,01 proc.

Przez połączenie nowych technologii informatycznych i międzynarodowego handlu w formie e-commerce małe przedsiębiorstwa i ich relatywnie niewykwalifikowani pracownicy mogą ostatecznie czerpać więcej korzyści niż ci wykwalifikowani. Internet znacznie zmniejszył koszty związane z przeprowadzaniem międzynarodowych transakcji między odległymi firmami i konsumentami (Lendle i inni 2016). Serwisy online, takie jak eBay, Amazon i Alibaba, umożliwiły eksport bardzo małym przedsiębiorstwom przez znaczące obniżenie kosztów stałych związanych z dostępem do rynków eksportowych. W wyniku tego ponad 95 proc. amerykańskich firm na eBay zajmuje się eksportem, niezależnie od wielkości przedsiębiorstwa (Lendle i inni 2013).

Innymi słowy, e-commerce oraz serwisy online mogą umożliwiać niewykwalifikowanym pracownikom czerpanie korzyści z rynków globalnych, co w efekcie pomaga zmniejszyć lukę płacową między wykwalifikowanymi a niewykwalifikowanymi pracownikami. Tę kwestię badamy w naszym nowym artykule (Cruz i inni 2017).

Rozwój handlu online i luka płacowa w krajach rozwijających się

Handel online w ostatnim dziesięcioleciu doświadczał szybkiego rozwoju. Jako że dane dotyczące transgranicznego przepływu handlowego nie są jeszcze gromadzone przez żadną agencję krajową bądź międzynarodową, jako wskaźnika kształtowania się handlu online używamy transgranicznego przepływu w serwisie eBay. O ile handel światowy wzrósł o 92 proc. (8 proc. rocznego wzrostu) w okresie 2004-2012, transgraniczny handel online rozwijał się siedem razy szybciej i nie zdawał się być dotknięty przez wielkie załamanie handlu (Great Trade Collapse).

Można byłoby twierdzić, iż mimo szybkiego rozwoju, zjawisko e-commerce nie jest na tyle istotne, by miało jakieś znaczenie. Według szacunków stanowi on mniej niż 10 proc. całkowitej sprzedaży detalicznej, przy czym transgraniczny handel online stanowi około 20 proc. całkowitego e-commerce. Jednakże biorąc pod uwagę szybki rozwój e-commerce oraz transgranicznego handlu online, przewiduje się podwojenie obu wartości w ciągu następnych pięciu lat (UNCTAD 2015). Dla decydentów ważne jest wczesne poznanie konsekwencji szybko rozwijającego się zjawiska.

Luka płacowa między wykwalifikowanymi a niewykwalifikowanymi pracownikami w krajach rozwijających się zmniejszała się w ciągu ostatniego dziesięciolecia. Istnieją silne dowody tego schematu, zwłaszcza w Ameryce Łacińskiej (Gasparini i inni 2011, Torre i inni 2015). Spadek nierówności w dochodach obserwowany w Ameryce Łacińskiej od przełomu wieku jest w dużej części spowodowany zmniejszeniem się luki płacowej między wykwalifikowanymi a niewykwalifikowanymi pracownikami (Lustig i inni 2013). W innych regionach nacisk innych czynników w kierunku wzrostu nierówności w dochodach przewyższył spadek luki płacowej. My koncentrujemy się jednak na luce płacowej, a nasza próbka bazująca na Cruz i Milet (2017) nie jest wyjątkiem, prezentując średni roczny spadek wynoszący 1 proc.

Na pierwszy rzut oka wydaje się więc, iż podczas szybkiego rozwoju eksportu online zmniejszała się luka płacowa między wykwalifikowanymi a niewykwalifikowanymi pracownikami. Jednakże, jak widać, ewolucję luki płacowej można wyjaśnić innymi ważniejszymi czynnikami niż eksport online. Najważniejszym pytaniem jest, czy istnieje przyczynowy związek między eksportem online a luką płacową, który może stać się istotnym czynnikiem w walce przeciwko nierównościom w dochodach w przyszłości.

Wpływ handlu online na lukę płacową

Po oznaczeniu eksportu online zmiennymi w czasie determinantami geograficznymi dwustronnego handlu online oraz szoków podażowych w krajach partnerskich, aby uwzględnić endogeniczność oraz błędy pomiarowe, zauważyć można, że wraz ze wzrostem eksportu online zmniejsza się luka płacowa między wykwalifikowanymi a niewykwalifikowanymi pracownikami. Wzrost eksportu online o 1 proc. zmniejsza ją o 0,01 proc. Choć współczynnik jest niski, należy pamiętać, iż handel online rozwija się bardzo szybko oraz że będzie nadal rósł w krajach rozwijających się.

Co ciekawe, negatywny wpływ eksportu online na lukę płacową zaobserwować można jedynie w krajach, w których duży odsetek siły roboczej pracuje w małych przedsiębiorstwach. Firmy te mają też większe szanse na to, by czerpać korzyści ze zmniejszonych kosztów stałych eksportu, które zapewniają rynki online. Małe firmy mają też tendencję do niewspółmiernie wysokiego zatrudniania niewykwalifikowanych pracowników. Oznacza to, iż wraz z rosnącym udziałem eksportu online zwiększa się popyt na siłę roboczą w małych przedsiębiorstwach, co powoduje trend wzrostowy we względnym popycie na niewykwalifikowanych pracowników i w rezultacie zmniejszenie luki płacowej między wykwalifikowanymi a niewykwalifikowanymi pracownikami.

Podsumowanie

Nasze wyniki wskazują, iż zmniejszenie przeszkód w handlu online może okazać się pożądane nie tylko z powodów związanych z wydajnością ekonomiczną, ale również dlatego, iż mogłoby to pomóc w redukcji nierówności w dochodach przez zmniejszenie luki płacowej pomiędzy wykwalifikowanymi a niewykwalifikowanymi pracownikami.

Niestety każdy, kto próbował kiedykolwiek nabyć towar przez internet z zagranicy, wie o istnieniu barier administracyjnych w kwestii międzynarodowego handlu online. Wliczają się w to niejasności związane z opodatkowaniem oraz wymogi celne bądź znaczące opóźnienia celne. Należy zastanowić się nad rozwiązaniem tych problemów.

Przykładowym działaniem podjętym w celu rozwiązania tych kwestii jest wprowadzenie wyższych progów de minimis, poniżej których nie obowiązuje cło bądź inne podatki (takie jak VAT). Pomóc może również usprawnienie procedur płatności celnych oraz innych podatków w formie e-cła bądź e-podatku, a także działania koordynacyjne podjęte przez kraje eksportujące i importujące w celu umożliwienia zapłaty cła przez internet. Dwustronne, regionalne oraz wielostronne porozumienia handlowe powinny również podjąć próbę rozwiązania problemów związanych z transgranicznym e-commerce.

Marcio Cruz, Senior Economist, Trade and Competitiveness Global Practice, Bank Światowy.

Emmanuel Milet, pracownik naukowy posiadający stopień naukowy doktora, Uniwersytet Genewski.

Marcelo Olarreaga, profesor ekonomii, Uniwersytet Genewski; pracownik naukowy, CEPR.

Artykuł po raz pierwszy ukazał się w VoxEU.org (tam dostępna jest pełna bibliografia). Tłumaczenie i publikacja za zgodą wydawcy


Tagi


Artykuły powiązane

Jak napięte są rynki pracy w Stanach Zjednoczonych?

Kategoria: Trendy gospodarcze
Badanie wskazuje, że rynki pracy w Stanach Zjednoczonych są obecnie bardzo „ciasne” i prawdopodobnie jeszcze przez pewien czas przyczyniać się będą do utrzymania presji inflacyjnej.
Jak napięte są rynki pracy w Stanach Zjednoczonych?