Rosnące koszty pracy to główne zmartwienie dyrektorów finansowych
Odpowiedzialni za finanse firm obawiają się wzrostu kosztów operacyjnych, braku wykwalifikowanych pracowników i zmiennego prawa gospodarczego. Działalność badawczo-rozwojowa schodzi w ich strategiach na daleki plan.
(CC BY reynermedia)
– Dyrektor finansowy w firmie jest strażnikiem wykonania budżetu planowanego na następny rok. Patrzy na ten budżet i widzi co się dzieje: rosną koszty operacyjne, dostawcy przychodzą z żądaniami podwyżek wynagrodzeń, jest problem z pozyskaniem pracowników i trzeba zapłacić więcej aby kogoś ściągnąć z rynku. Gdy przy rosnących kosztach chce się utrzymać rentowność, to dyrektor finansowy musi zacząć rozmawiać z zarządem co zrobić: czy podnosić ceny, czy wprowadzić inne produkty i usługi. Zawsze można też szukać redukcji kosztów, ale od zeszłego roku dużo firm już takie działania podjęło – mówił Piotr Świętochowski z Deloitte podczas prezentacji kolejnej edycji badania „CFO Survey. Prognozy dyrektorów finansowych”.
W tej edycji przebadano ponad 1600 dyrektorów z 20 krajów europejskich. W Polsce ankiety przeprowadzono między lutym a kwietniem.
Badanie pokazało, że niepewność ekonomiczna wśród dyrektorów finansowych w Polsce nieznacznie wzrosła (46 proc. z 44 proc. pół roku temu). Wciąż jednak oznacza to duży spadek w stosunku do badania sprzed roku, kiedy aż 71 proc. CFO odczuwało wysoki lub bardzo wysoki poziom niepewności gospodarczej. W Europie ocena poziomu niepewności pozostaje bez zmian (średnio 52 proc.).
Branże o najwyższym poczuciu niepewności to motoryzacja, turystyka, produkcja dóbr konsumpcyjnych oraz transport i logistyka. Niepewność gospodarcza najmniej odczuwalna jest w usługach profesjonalnych i przemyśle.
Ciekawy jest także wgląd w to, jakie strategie przyjmują firmy w obecnej sytuacji gospodarczej. CFO na pierwszym miejscu wskazali wzrost przychodów na obecnych rynkach, potem redukcję kosztów pośrednich i bezpośrednich oraz wprowadzanie nowych produktów i usług. Najmniej wskazań ma działalność badawczo-rozwojowa i restrukturyzacja.
Eksperci Deloitte wskazują, że jedynym motorem innowacji dla polskich firm jest brak pracowników. Najpierw, tam gdzie to możliwe, zastępowało się ich imigrantami, teraz coraz więcej firm stawia na procesy maszynowe i technologiczne. Dlatego w banku czy sklepie internetowym coraz częściej korespondujemy z botami, nawet o tym nie wiedząc.
Jedynym motorem innowacji dla polskich firm jest brak pracowników
„Strategie polskich CFO wydają się być dość ostrożnościowe. Rozwój firmy poprzez organiczny wzrost i redukcje kosztów nie prognozują rewolucyjnych zmian, co może zaskakiwać. Koniunktura bowiem jest na tyle dobra, że powodzenie śmiałych i wizjonerskich jest tym bardziej prawdopodobne” – czytamy w komentarzu Deloitte.
Oczywiście strategie te należy powiązać z postrzeganymi czynnikami ryzyka. I tak, wzrost kosztów operacyjnych ma blisko 55 proc. wskazań (wzrost o 7 pkt. proc. od poprzedniego badania), brak wykwalifikowanych pracowników ponad 53 proc. wskazań, a zmienne prawo gospodarcze i podatkowe blisko 29 proc. wskazań. Co ciekawe, poniżej 20 proc. wskazań ma spadek popytu zagranicznego lub recesja, a niecałe 19 proc. presja cenowa (spadek aż o 12 punktów procentowych w stosunku do badania sprzed pół roku).
Optymistyczne jest jednak to, że polskie firmy stale poprawiają dynamikę przychodów i marże. 74 proc. przedsiębiorstw planuje w 2018 roku wzrost przychodów, a 36 proc. także wzrost marż. 48 proc. przedsiębiorstw planuje też wzrost nakładów inwestycyjnych (49 proc. pół roku temu i 53 proc. rok temu).
Jednocześnie te dane mogą wskazywać, że jesteśmy u szczytu koniunktury. Najlepiej widać to w zachowawczej prognozie PKB dyrektorów finansowych, niższej niż zapisana w budżecie państwa. CFO wskazują, że polska gospodarka urośnie w tym roku tylko o około 3 proc., aż 62 proc. z nich obawia się, że PKB nie przekroczy 3,5 proc. Rosną także oczekiwania dotyczące inflacji. 63 proc. ankietowanych oczekuje w 2018 roku inflacji powyżej 2 proc.
To ważne, bo okazuje się, że nastroje dyrektorów finansowych są całkiem niezłym wskaźnikiem wyprzedzającym dla PKB. W 2013 roku dyrektorzy finansowy prognozowali około 1,5 proc. wzrost PKB, w latach 2013- 2016 około 3 proc. i te wskazania dość dobrze się sprawdziły.
Definiując pojęcie kompetencji finansowych (financial literacy), warto odwołać się do podejścia zaproponowanego przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Jest ono bowiem na świecie powszechnie akceptowane i wykorzystywane w badaniach. Przez kompetencje finansowe należy rozumieć „kombinację świadomości, wiedzy, umiejętności, postaw i zachowań niezbędnych do podejmowania skutecznych decyzji finansowych i ostatecznego osiągania indywidualnego dobrobytu finansowego” (OECD/INFE Guidance on digital delivery of financial education, OECD 2022). Nawet z bardzo pobieżnej analizy tej definicji widać, że pojęcie kompetencji finansowych jest wielowątkowe i zawiera kilka wzajemnie uzupełniających się komponentów.
Firmy w wielu zaawansowanych gospodarkach mają od 2021 r. do czynienia ze znacznym wzrostem oprocentowania kredytów i depozytów. W niniejszym artykule wykorzystano dane z Wielkiej Brytanii w celu zbadania wpływu wyższych stóp procentowych na poziomy sprzedaży i zatrudnienia oraz decyzje inwestycyjne firm. Do III kw. 2023 r. wyższe stopy procentowe obniżyły poziomy inwestycji i zatrudnienia odpowiednio o 8 proc. i 2 proc. Odzwierciedla to zarówno bezpośredni wpływ w postaci większego kosztu kapitału, jak i skutki pośrednie wynikające ze spadku popytu. Firmy, które w najwyższym stopniu korzystają z finansowania zewnętrznego w celu dokonywania inwestycji, informują o najwyższych spadkach zarówno inwestycji, jak i zatrudnienia w wyniku podwyższonych stóp procentowych.
Nadzór makroostrożnościowy to względnie nowy obszar polityki gospodarczej, w którym uwaga koncentruje się na analizie zjawisk zachodzących w systemie finansowym jako całości. Celem nadzoru makroostrożnościowego jest analiza, ocena i monitorowanie oraz przeciwdziałanie ryzykom systemowym. By skutecznie realizować ten cel, organy odpowiedzialne za ten nadzór (określane mianem organów makroostrożnościowych) formułują tzw. strategie makroostrożnościowe, które są publikowane w postaci oficjalnych dokumentów. Warto zatem dokonać przeglądu dokumentów strategicznych i ocenić pierwsze doświadczenia w tym zakresie.
Amerykańska nadkonsumpcja rozumiana jako życie ponad stan wyznaczany przez produktywność własnej gospodarki, jest narzędziem, za pomocą którego Chiny dokonują dezindustrializacji Stanów Zjednoczonych.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Waluty cyfrowe powiązane z pieniądzem fiducjarnym, czyli stablecoins, mierzą się z nieuniknionym w ich sytuacji napięciem pomiędzy wiarygodnością a konkurencyjnością – czyli „paradoksem stablecoina". By go lepiej zrozumieć, w artykule analizujemy konkurencyjne strategie USA i Chin.
Regulacje tworzone w dobrej wierze czasem stają się jednak dla firm biurokratycznym ciężarem. Unijna dyrektywa CSRD jest tego przykładem – zmusza duże przedsiębiorstwa do raportowania danych ESG, czyli informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Ratunkiem dla spółek coraz częściej okazuje się sztuczna inteligencja.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
