Na ostatnim, czerwcowym posiedzeniu Europejski Bank Centralny poluzował politykę pieniężną. Nie byłoby w tym nic nadzwyczajnego, gdyby nie fakt, że po raz pierwszy działał z pozycji pioniera, a nie naśladowcy amerykańskiej Rezerwy Federalnej. Jakie mogą być skutki rozbieżności między stopami procentowymi EBC i Fed?
Ostatnie pięć lat to był burzliwy, naznaczony niepewnością czas dla globalnej gospodarki. Banki centralne na całym świecie prowadziły skoordynowaną politykę pieniężną. Najpierw, gdy wybuchła pandemia, obniżyły stopy procentowe (tam, gdzie już wcześniej nie osiągnęły zera lub poziomu ujemnego) i ogłosiły programy skupu aktywów finansowych, aby wydźwignąć gospodarkę z zapaści. Następnie, gdy uderzyła inflacja, podniosły z kolei stopy procentowe do poziomów nienotowanych od ponad 20 lat.
Fed jako pierwszy wdrożył politykę zaostrzenia ilościowego poprzez redukowanie swojego bilansu (sprzedaż papierów wartościowych) w celu zmniejszenia nadpłynności w systemie finansowym, uważanej za czynnik inflacjogenny. EBC był ostrożniejszy i dłużej prowadził luźniejszą politykę z uwagi na nierównomierne ożywienie gospodarcze w strefie euro. Niektóre kraje szybko wychodziły z recesji wywołanej pandemią, podczas gdy inne pozostawały w tyle, zatem EBC starał się uniknąć zahamowania wzrostu w słabszych gospodarkach. Pomimo jednak podobnego tempa wzrostu cen po obu stronach Atlantyku, w Europie dominowała depresja podaży – wynikała ona z kryzysu energetycznego po nałożeniu sankcji na Rosję, na który instrumenty polityki pieniężnej miały niewielki wpływ. Za oceanem natomiast motorem inflacji był popyt.
EBC reaguje, Fed wyczekuje
Obecnie, po kilkunastomiesięcznych zmaganiach, sytuacja znacznie się poprawiła. Inflacja w strefie euro w maju 2024 r. wyniosła 2,6 proc. PKB w pierwszym kwartale 2024 r. wzrósł jednak o 0,3 proc., ale nadal widać oznaki stagnacji. Na podstawie tych danych Europejski Bank Centralny rozpoczął łagodzenie stóp procentowych, obniżając stopę referencyjną o 0,25 pkt proc. (tj. 25 punktów bazowych) po raz pierwszy od 2019 r. Łączna podwyżka o 450 punktów bazowych w okresie od lipca 2022 r. do września 2023 r. przyczyniła się do obniżenia zasadniczej stopy inflacji w strefie euro ze szczytowego poziomu 10,6 proc. w październiku 2022 r. Analitycy oczekują jeszcze dwóch kolejnych cięć w 2024 r. Bank Kanady, Szwajcarski Bank Narodowy i szwedzki Riksbank także zaczęły już łagodzić politykę pieniężną, aby ożywić wzrost gospodarczy. Za Kanałem La Manche wskaźnik inflacji spadł natomiast do 2 proc., osiągając cel przed Stanami Zjednoczonymi i strefą euro, mimo że Wielka Brytania odnotowała ostrzejszy wzrost inflacji w ciągu ostatnich dwóch lat.
Tymczasem w USA inflacja nie odpuszcza – wskaźnik inflacji bazowej PCE wzrósł w pierwszych trzech miesiącach 2024 r. do 4,4 proc. – a gospodarka rośnie szybciej niż się spodziewano jeszcze na początku roku. Ekonomiści ankietowani przez Reutersa oczekują, że amerykański PKB wzrośnie w 2024 r. o 2,5 proc. w porównaniu z 0,5 proc. w strefie euro i 0,4 proc. w Wielkiej Brytanii, ponieważ hojne wydatki rządowe (Bidenomics) pobudzają inwestycje, ale za to zwiększają zadłużenie i deficyt. Dlatego Rezerwa Federalna na razie nie poszła w ślady EBC, przy obecnej stopie referencyjnej w przedziale 5,25–5,50 proc.
To pierwsza taka sytuacja od stworzenia wspólnej waluty, gdy Frankfurt wyprzedza Waszyngton, inicjując cykl obniżania stóp procentowych. Pytana o ten ewenement prezes Christine Lagarde stwierdziła, że decyzje EBC „zależą od danych, nie od Fed”. „Gołębie” usposobienie EBC wynika z obserwacji, że utrzymanie restrykcyjnej polityki zbyt długo rodziłoby ryzyko, że wzrost gospodarczy w strefie euro zostanie zahamowany, a przepaść w stosunku do USA się pogłębi.
Jeśli chodzi o Fed, inwestorzy i ekonomiści oczekują poluzowania polityki pieniężnej najwcześniej we wrześniu 2024 r., choć i to wcale nie jest pewne. Jeśli tak się nie stanie, a w Europie dojdzie do kolejnych obniżek, to pojawi się problem niezsynchronizowania amerykańskiej polityki pieniężnej w stosunku do Europy i reszty świata. W takim przypadku różnica pomiędzy referencyjnymi stopami procentowymi w strefie euro i w Stanach Zjednoczonych mogłaby, według prognoz analityków Barclays, sięgnąć 2,1 pkt proc.
Inwestorzy zagłosują nogami
W zglobalizowanym systemie finansowym świata miałoby to daleko idące konsekwencje. Obietnica wyższych zysków może przyciągnąć inwestorów do Stanów Zjednoczonych. Mielibyśmy do czynienia z mechanizmem carry trade: inwestorzy pożyczają pieniądze w kraju o niskich stopach procentowych, inwestują je w obligacje kraju, w którym stopy procentowe są wysokie, a na koniec inkasują różnicę. W tym przypadku oznaczałoby to transfer pieniędzy z Europy czy z Azji do USA. Strumień gotówki popłynąłby do Ameryki, zasilając amerykański system finansowy w sytuacji, gdy Fed próbuje go wydrenować. To jeszcze bardziej oddaliłoby perspektywę luzowania polityki pieniężnej i oddzieliłoby Stany Zjednoczone od reszty świata.
Wygra na tym Wall Street i tylko Wall Street. W czasie, gdy gospodarki w Europie tracą dynamikę, wysysanie z nich gotówki zaostrzyłoby warunki finansowe i utrudniłoby realizację celu EBC, który obniżył stopy procentowe, aby uniknąć spowolnienia. Według szacunków banku BNP Paribas, gdyby rentowność europejskich obligacji wzrosła o 0,5 pkt proc., wymagałoby to od Europejskiego Banku Centralnego dodatkowych obniżek stóp procentowych o 0,2 pkt proc., aby zrównoważyć wpływ zaostrzenia polityki pieniężnej.
Co z kursem euro?
Niższe stopy procentowe zniechęcają inwestorów zagranicznych, obniżając popyt na walutę i jej wartość. Obniżenie stóp w strefie euro powinno więc osłabić wspólną walutę w stosunku do dolara. Z analizy MFW wynika jednak, że różnica 50 punktów bazowych między stopami Fed a stopami EBC doprowadziłaby do nieznacznej zmiany kursu walutowego o 0,1–0,2 proc.
Osłabienie euro utrudni import energii i sprawi, że zakup amerykańskich towarów będzie droższy. Istnieje obawa, że wyższe koszty importu mogą na nowo rozpalić inflację. Zdaniem Oxford Economics, jeśli jednak Fed opóźni łagodzenie polityki pieniężnej do pierwszego kwartału 2025 r., a EBC obniży stopy procentowe w tym okresie czterokrotnie, to euro spadnie w stosunku do dolara jedynie o dodatkowe 1,2 proc. Co z tego wynika? Według analiz EBC deprecjacja euro o 1 proc. spowodowałaby wzrost całkowitych cen importu zaledwie o 0,3 proc. w ciągu roku, podczas gdy presja na wzrost inflacji zasadniczej byłaby nieznaczna (0,04 proc.). Ograniczony wpływ wartości dolara na koszty importu wynika częściowo z faktu, że około 40 proc. europejskiego importu jest wyceniane w euro i w związku z tym nie podlega wahaniom kursowym.
Złagodzenie polityki pieniężnej powinno wesprzeć nastroje przedsiębiorców, zaufanie gospodarstw domowych, a także konsumpcję: gdy sentyment w strefie euro poprawi się w porównaniu z USA, euro powinno się z czasem umocnić wobec dolara.
Perspektywa bardziej sprzyjającego otoczenia makro powinna być korzystna dla akcji w ogóle, a w szczególności dla sektorów cyklicznych, a słabsze euro sprzyjałoby unijnym eksporterom. EBC oczekuje, że zagraniczny popyt na produkty strefy euro wzrośnie o 2,4 proc. w 2024 r. i o 3,1 proc. w 2025 r., czyli ponad trzykrotnie szybciej niż w 2023 r. Jeśli nie nastąpi kolejny szok, jakim był gwałtowny wzrost cen energii i żywności po inwazji Rosji na Ukrainę, to inflacja nie powinna wrócić. Nie wiadomo jednak, jak rozwinie się sytuacja na Bliskim Wschodzie i czy cena ropy nie skoczy z dnia na dzień.
W seriach wydawniczych Materiały i Studia NBP oraz NBP Working Papers został niedawno opublikowany raport przedstawiający wyniki najnowszych badań dotyczących mechanizmu transmisji polityki pieniężnej w Polsce. Z wielu wątków poddanych analizie wybraliśmy trzy, które streszczamy w niniejszym artykule. Rozpoczynamy od czynników wpływających na możliwie zmiany mechanizmu transmisji polityki pieniężnej. Następnie analizujemy siłę i opóźnienia, z jaką decyzje Rady Polityki Pieniężnej oddziałują na gospodarkę. W ostatniej części artykułu przyglądamy się bliżej funkcjonowaniu kanału kredytowego polityki pieniężnej w Polsce.
W latach 90. XX w. wydawało się, że patent na prowadzenie polityki pieniężnej jest znany. Kraje małe, o otwartej gospodarce i swobodnych przepływach finansowych, powinny zrezygnować z prowadzenia własnej polityki monetarnej i przywiązać kurs swojego pieniądza do zagranicznej waluty dominującej w obrotach handlu zagranicznego. Oczywiście takie rozwiązanie wymagało prowadzenia odpowiedzialnej polityki budżetowej i zaufania rynków finansowych wykluczające raptowny odpływ zagranicznego finansowania.
Utrzymująca się pozycja dolara amerykańskiego jako dominującej waluty międzynarodowej od lat jest przedmiotem krytyki ze strony gospodarek wschodzących, których udział w światowym PKB i handlu systematycznie wzrastał.
Polska ma dzisiaj już ponad 500 ton złota, a jego udział w rezerwach przekroczył 20 proc. – poinformował Narodowy Bank Polski 24 kwietnia 2025 r. Obecne rezerwy są niemal 5-krotnie wyższe niż siedem lat temu.
Zaczynał mając 43 lat i 20 tys. juanów w ręku. Założona przez niego firma w 2024 r. osiągnęła 8,6 mld dol. zysku i była jednym z najważniejszych graczy na rynku telekomunikacyjnym. A historię o nim i firmie, którą stworzył opowiada napisana przez Li Hongwena książka „Ren Zhengfei & Huawei”.
Amerykańskie cła spadły na Kanadę w trudnym momencie. Produktywność w gospodarce nie rośnie, a zależność od rynku USA jest bardzo duża. W krótkiej perspektywie kraj nie ma dużego pola manewru.
Kiedyś przeokropna nędza, dziś pieniędzy pod dostatkiem. Miło po wiekach udręki dostać klucze do Sezamu. Mowa o Irlandii, będącej przez stulecia kolonią brytyjską. W połowie XIX w. zmarło tam z głodu milion ludzi. Sto lat potem Dublin stanął z Londynem w biznesowo-finansowe szranki i ma się dziś znakomicie.
Wskaźniki urodzeń spadają na całym świecie, lecz nigdzie bardziej niż w Korei. Ten artykuł poddaje analizie, w jaki sposób normy dotyczące płci, kultura pracy i inne cechy społeczne współdziałają ze sobą i powstrzymują płodność w tym kraju pomimo dużych inwestycji w politykę rodzinną.
W obliczu gwałtownego wzrostu taryf celnych i dużej niepewności politycznej Międzynarodowy Fundusz Walutowy oczekuje, że globalny wzrost gospodarczy spadnie w tym i przyszłym roku, ale światowa gospodarka nie wpadnie w recesję.
Prawdopodobieństwo wyginięcia ludzkości przed końcem XXI w. wynosi około 85 proc. – ocenia prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badan Ekonomicznych NBP, wykładowca SGH. Jego zdaniem kluczowym zagrożeniem jest niekontrolowany rozwój sztucznej inteligencji ogólnej (AGI), która może przejąć kontrolę nad światem. O losie ludzkości zadecyduje kilka najbliższych lat.
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Do wybudowania elektrowni jądrowej na Pomorzu potrzeba m.in. 39 tys. ton stali. Wylewanie tzw. betonu jądrowego w lokalizacji Lubiatowo-Kopalino rozpocznie się w 2028 r., a pierwszy blok zostanie ukończony w 2035 r.
Pandemia, problemy z łańcuchami dostaw, przemiany klimatyczne, wojna w Ukrainie i napięcia geopolityczne, a także konkurencja technologiczna (zwłaszcza na rynku samochodów elektrycznych i półprzewodników) postawiły pod znakiem zapytania ideę globalnego wolnego handlu. W efekcie coraz więcej państw i organizacji międzynarodowych wdraża rozwiązania interwencjonistyczne – w tym politykę przemysłową.
W ostatnim czasie wiele się mówiło o „metalach ziem rzadkich na terenie Ukrainy”. Wszystko z powodu umowy surowcowej pomiędzy USA a Kijowem. Warto przeanalizować, czym dokładnie są metale ziem rzadkich, jak dużo ich ma Ukraina, a także, dlaczego na tych pierwiastkach tak bardzo zależy Stanom Zjednoczonym.
Kiedy świat wynurzył się z chaosu II wojny światowej, władzę objęli ludzie o przekonaniach makroekonomicznych, ukształtowanych w formacyjnym dla nich doświadczeniu lat 30. XX w.
Cena złota osiągnęła w kwietniu najwyższy poziom w historii. W głównym stopniu przełożyły się na to zakupy dokonywane przez banki centralne, czynniki behawioralne oraz przejściowy wzrost ryzyka geopolitycznego, wynikający z walk na Bliskim Wschodzie.
Mija blisko trzydzieści lat od chwili, gdy Narodowy Bank Polski przeprowadził denominację złotego. Jej przygotowanie było złożonym procesem – należało bowiem wszystko zaplanować, zaprojektować nowe monety i banknoty, zlecić ich produkcję, przygotować całą logistykę, a na koniec przekazać je przy pomocy banków do portfeli wszystkich Polaków.
W ostatnich latach, a szczególnie po rozpoczęciu wojny z Ukrainą, z Rosji płynie nieprzerwany przekaz o sukcesach. Ich skala narasta – gospodarka uodporniła się na sankcje i nawet się rozwija oraz restrukturyzuje, bieda spada, a zamożność rośnie, produkcja krajowa wypiera zaś import. Czy sukcesy mają jednak realny wymiar, czy głównie propagandowomedialny?
Odbudowa gospodarcza kraju i opanowanie chaosu walutowego należały do największych wyzwań, jakie stanęły przed władzami niepodległego państwa polskiego w 1918 r. Sanacja gospodarcza zależała zarówno od skutecznie przeprowadzonych reform finansów publicznych i skarbu państwa, jak również od szybkiego wprowadzenia do obiegu nowej, pełnowartościowej polskiej waluty. A to właśnie dobrze zorganizowany aparat skarbowy, sprawny obieg pieniądza i jego stabilna wartość stanowiły podstawę rozwoju ekonomicznego i społecznego odrodzonej Polski.
W ciągu najbliższych 30 lat rynek pracy będzie podlegał rozmaitym trendom. Do najważniejszych należą rozwój sztucznej inteligencji, starzenie się społeczeństw i ekologiczna transformacja. Każdy z nich będzie się wiązał z nowymi zagrożeniami, ale też i zawodowymi szansami.
