(©Envato)
Choć często przyjmuje się, że szoki naftowe odpowiadały za słabe wyniki gospodarcze wielu państw w latach 70. XX wieku, to odgrywają one względnie małą rolę w najważniejszych modelach makroekonomicznych. Ponieważ udział ropy naftowej w całkowitych kosztach produkcji jest stosunkowo niewielki, w konwencjonalnych modelach zakłada się, że szoki naftowe mają ograniczony wpływ na łączną produkcję.
W ostatnich latach wniosek ten podważyli w swoich pracach Gabaix (2011), Acemoglu i in. (2012) oraz Baqaee i Farhi (2019). Autorzy ci twierdzą, że szoki dotykające sektorów o niewielkim udziale w produkcji, które są zarazem wysoce komplementarne z innymi nakładami produkcyjnymi, mogą mieć duży wpływ na łączną produkcję. Baqaee i Farhi (2019) zwracają szczególną uwagę na niebezpieczeństwo związane ze stosowaniem metod linearyzacji do analizy modeli makroekonomicznych z wysokim poziomem komplementarności i wykorzystują wpływ szoków naftowych z lat 70. XX wieku jako wiodący przykład tego niebezpieczeństwa.
Inspirowani tym kierunkiem badań, w naszej nowej pracy (Bornstein i in. 2021) na nowo przyglądamy się funkcjonowaniu rynku ropy naftowej, proponując i szacując model branży naftowej osadzony w modelu równowagi ogólnej gospodarki światowej. Ten wysiłek badawczy jest istotny nie tylko dlatego, że szoki naftowe mogą być kluczowymi determinantami wyników makroekonomicznych, ale także dlatego, że na rynkach ropy naftowej zachodzą zmiany strukturalne, które wymagają dalszych badań (Kilian 2016). Podczas gdy konwencjonalna produkcja ropy naftowej charakteryzuje się długimi opóźnieniami i różnymi rodzajami kosztów dostosowawczych, nowe formy produkcji ropy naftowej – takie jak szczelinowanie hydrauliczne, czyli tzw. fracking – cechują się znacznie większą elastycznością.
Nasza procedura szacowania w dużej mierze opiera się na nowym, kompleksowym zestawie danych mikroekonomicznych, z informacjami o produkcji i kosztach na poziomie pola naftowego. Szczegółowość tych danych umożliwia nam oddzielne oszacowanie parametrów technologicznych konwencjonalnych producentów ropy naftowej oraz przedsiębiorstw wykorzystujących technologię szczelinowania hydraulicznego.
Nasz artykuł zalicza się do coraz liczniejszej grupy badań, które wykorzystują dane mikroekonomiczne, aby rzucić nowe światło na kluczowe aspekty funkcjonowania branży naftowej. Ważne prace w tym obszarze opublikowali Kellogg (2014), Anderson i in. (2017), Bjornland i in. (2017), Asker i in. (2019), oraz Newell i Prest (2019).
Konwencjonalna produkcja ropy naftowej charakteryzuje się długimi opóźnieniami i różnymi rodzajami kosztów dostosowawczych, nowe formy produkcji ropy naftowej – takie jak szczelinowanie hydrauliczne, czyli tzw. fracking – cechują się znacznie większą elastycznością.
Nasz model jest zgodny z kluczowymi właściwościami zbiorczych zmiennych związanych z branżą naftową. Przykłady tych właściwości są następujące: ceny ropy naftowej, a także inwestycje w branży ropy naftowej są bardzo zmienne; są one ze sobą skorelowane; a produkcja przedsiębiorstw należących do Organizacji Krajów Eksportujących Ropę Naftową (Organisation of the Petroleum Exporting Countries – OPEC) jest bardziej zmienna niż produkcja firm nienależących do OPEC.
Zaproponowany przez nas model jest również zgodny z dwoma kluczowymi „faktami mikroekonomicznymi” dotyczącymi branży naftowej. Po pierwsze, w przypadku konwencjonalnej produkcji ropy naftowej występuje średnio 12-letnie opóźnienie między inwestycją a produkcją. Po drugie, krzywa kosztów wydobycia względem wielkości wydobycia jest wypukła.
W zastosowanym przez nas modelu firmy należące do OPEC działają jako kartel. Pozostałe firmy stanowią tzw. konkurencyjny skraj (competitive fringe). Model jest spójny z najbardziej istotnymi właściwościami danych dzięki trzem kluczowym cechom.
Po pierwsze, według naszych szacunków popyt na ropę naftową jest stosunkowo nieelastyczny. Ta niska elastyczność jest zgodna z twierdzeniem Baqaee i Farhiego (2019), że szoki naftowe mogą być ważnym czynnikiem wahań gospodarczych, pomimo niskiego udziału tych wydatków w produkcji.
Po drugie, podaż ropy naftowej jest elastyczna w dłuższej perspektywie czasowej, ponieważ firmy mogą inwestować w eksplorację nowych pól naftowych.
Po trzecie, podaż ropy jest nieelastyczna w perspektywie krótkoterminowej. Ta cecha wynika z trzech elementów: opóźnienia między inwestycją a produkcją, wypukłej krzywej kosztów dostosowania wielkości wydobycia oraz spadającej stopy zwrotu z inwestycji w wydobycie ropy naftowej.
Wykorzystujemy nasz model równowagi ogólnej globalnej gospodarki do zbadania makroekonomicznego wpływu trwających dużych zmian strukturalnych w branży naftowej związanych z rozwojem technologii szczelinowania hydraulicznego. Ta technologia wydobywania ropy naftowej polega na pompowaniu pod wysokim ciśnieniem mieszaniny wody, piasku i substancji chemicznych do formacji skał łupkowych. Skutkuje to otwarciem małych szczelin, które uwalniają ropę i gaz. Ta technologia, w połączeniu z możliwością poziomego wiercenia przez warstwy łupków na dużych odległościach, pozwoliła na przekształcenie Stanów Zjednoczonych z ważnego importera ropy w kluczowego eksportera tego surowca. Ekspansja technologii szczelinowania hydraulicznego postępuje, nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale także w krajach takich jak Argentyna, Chiny, Meksyk i Rosja.
Ekspansja technologii szczelinowania hydraulicznego postępuje, nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale także w krajach takich jak Argentyna, Chiny, Meksyk i Rosja.
Wykorzystując dane mikroekonomiczne dotyczące pól naftowych, pokazujemy, że przedsiębiorstwa zajmujące się frackingiem są o wiele bardziej elastyczne niż konwencjonalni producenci ropy. Przedsiębiorstwa z branży szczelinowania hydraulicznego cechują się mniej wypukłą krzywą kosztów wydobycia względem wielkości wydobycia w porównaniu z przedsiębiorstwami konwencjonalnymi. Ponadto w przypadku przedsiębiorstw z branży szczelinowania hydraulicznego średnie opóźnienie między inwestycją a produkcją jest znacznie krótsze (jeden rok) niż w przypadku konwencjonalnych producentów ropy naftowej (12 lat).
Okazuje się, że szczelinowanie hydrauliczne wpływa na gospodarkę światową na trzy sposoby. Po pierwsze, spada zmienność cen ropy naftowej, ponieważ podaż ropy staje się bardziej elastyczna. Po drugie, wzrasta zmienność globalnej produkcji, ponieważ gospodarka silniej reaguje na szoki w zakresie ogólnego popytu. Bez frackingu, pozytywny szok popytowy oznacza większy wzrost cen ropy. Ten wzrost osłabia wpływ szoku popytowego na gospodarkę (np. Lippi 2008). Po trzecie, spada średni poziom cen ropy naftowej, ponieważ przedsiębiorstwa z branży szczelinowania hydraulicznego zwiększają światową podaż ropy i osłabiają siłę kartelową OPEC.
Podsumowując, nasz model przewiduje, że gdy przedsiębiorstwa z branży szczelinowania hydraulicznego uzyskają znaczący udział w światowej podaży ropy naftowej, będzie to zwiastować początek nowej epoki niższych i bardziej stabilnych cen ropy.
Gideon Bornstein
profesor nadzwyczajny finansów, The Wharton School, University of Pennsylvania
Per Krusell
przewodniczący Katedry Makroekonomii imienia Savings Banks Foundations and Swedbank, IIES, Uniwersytet w Sztokholmie, oraz pracownik naukowy CEPR
Sérgio Rebelo
profesor finansów międzynarodowych, Kellogg School of Management
Artykuł ukazał się w wersji oryginalnej na platformie VoxEU
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
