Komisja Europejska ogłosiła w środę (14 maja 2025 r.), że zainwestuje w ramach programu Horyzont Europa na wsparcie innowacji 7,3 mld euro w 2025 r. Ma to pomóc w utrzymaniu i przyciągnięciu najlepszych naukowców. Bruksela podkreśla, że prowadzenie badań w USA stało się uciążliwe.
36 proc. budżetu ma zostać przeznaczone na badania dotyczące technologii cyfrowych, a 35 proc. – na działania związane z klimatem. Środki mają finansować m.in. technologie kosmiczne, a także projekty dotyczące walki ze zorganizowaną przestępczością i terroryzmem. Ważnym elementem programu ma być także wsparcie transformacji europejskiego przemysłu motoryzacyjnego, a zwłaszcza rozwój pojazdów elektrycznych.
„To pomoże przyciągnąć i zatrzymać w Europie najlepszych naukowców oraz zapewni wsparcie osobom dotkniętym wojną i przesiedleniami” – twierdzi KE.
Program ma być silnie powiązany z nowym projektem „Wybierz Europę dla nauki”, ogłoszonym przez szefową Komisji Europejskiej Ursulę von der Leyen na początku maja 2025 r. KE chce dzięki niemu przekonać naukowców do pozostania w Europie, a także ściągnąć badaczy ze świata.
Wśród zachęt KE proponuje np. nowe stypendia dla osób po doktoracie. Wesprze to osoby we wczesnym etapie kariery, newralgicznym momencie dla wielu naukowców, którzy często w obliczu braku stabilności i niskich zarobków decydują się na odejście z nauki.
Program skupia się też na finansowaniu ukraińskich badaczy. W założeniu ma pomóc im w powrocie do Ukrainy i w odbudowie potencjału naukowego tego kraju. Część pieniędzy ma zostać przeznaczona także na naukowców ze Strefy Gazy.
Ekaterina Zahariewa, komisarz UE ds. badań i innowacji, zaznaczyła w środę (14 maja 2025 r.), że sytuacja naukowców uległa pogorszeniu nie tylko w krajach pochłoniętych wojną czy autorytarnych. Jej zdaniem, po powrocie Donalda Trumpa do Białego Domu trudności napotykają także badacze w USA.
„Trudno uwierzyć, że nasz sojusznik, który ma takie same jak my demokratyczne wartości, wprowadza ograniczenia i faktycznie kończy finansowanie niektórych projektów związanych ze zdrowiem i zmianami klimatu” – podkreśliła.
„Podstawowym elementem projektu »Wybierz Europę dla nauki« jest wpisanie wolności do prowadzenia badań naukowych do unijnego prawa, gdyż w obliczu rosnących zagrożeń na całym świecie Europa nie pójdzie na kompromis w kwestii swoich przekonań” – przekazała von der Leyen.
Z Brukseli Maria Wiśniewska
mws/ mms/ asa/
